Το μητρικό γάλα δεν είναι μόνο η ιδανική πηγή βρεφικής διατροφής, αλλά θεωρείται και η πρώτη «υπερτροφή» για τα μωρά, καθώς περιέχει βιταμίνες, μέταλλα και βιοδραστικές ουσίες που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα.

Καθώς συχνά δεν είναι εφικτό για τις μητέρες να θηλάζουν πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, μια πολύ δημοφιλής λύση είναι η άντληση του γάλακτος, το οποίο στη συνέχεια αποθηκεύεται για να χρησιμοποιηθεί αργότερα.

Κάτι που πολλοί δε γνωρίζουν για το μητρικό γάλα είναι πως μπορεί να μεταφέρει σήματα από τη μητέρα στο μωρό, ορισμένα από τα οποία φαίνεται να επηρεάζουν τον κιρκάδιο ρυθμό. Ωστόσο, οι ορμόνες και οι πρωτεΐνες που σχετίζονται με αυτόν τον ρυθμό δεν παραμένουν σταθερές σε όλο το 24ωρο. Για να κατανοήσουν καλύτερα αυτές τις διακυμάνσεις, ερευνητές στις ΗΠΑ ανέλυσαν δείγματα αντλημένου μητρικού γάλακτος σε διαφορετικές ώρες της ημέρας. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο Frontiers in Nutrition.

«Εντοπίσαμε διαφορές στις συγκεντρώσεις βιοδραστικών συστατικών ανάλογα με την ώρα, κάτι που δείχνει ότι το μητρικό γάλα είναι μια δυναμική τροφή. Όταν χρησιμοποιείται αντλημένο γάλα, έχει σημασία πότε δίνεται στο μωρό», δήλωσε η πρώτη συγγραφέας δρ Melissa Woortman, πρόσφατη διδάκτορας στο Τμήμα Διατροφικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Rutgers.

«Η χρονική στιγμή αυτών των σημάτων είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στα πρώτα στάδια της ζωής, όταν το κιρκάδιο ρολόι του βρέφους εξακολουθεί να ωριμάζει», πρόσθεσε η καθηγήτρια Maria Gloria Dominguez-Bello, συντονίστρια της μελέτης από το Τμήμα Βιοχημείας και Μικροβιολογίας του ίδιου πανεπιστημίου.

Πώς αλλάζουν οι ορμόνες στο μητρικό γάλα

Οι ερευνητές συνέλεξαν δείγματα 10 ml μητρικού γάλακτος από 21 γυναίκες στις 6 π.μ., 12 μ., 6 μ.μ. και 12 π.μ., σε δύο διαφορετικές ημέρες με διαφορά περίπου ενός μήνα. Άλλες 17 γυναίκες έδωσαν δείγματα στις ίδιες ώρες μία φορά. Συνολικά αναλύθηκαν 236 δείγματα.

Οι επιστήμονες μέτρησαν τα επίπεδα τριών ορμονών (μελατονίνη, κορτιζόλη και ωκυτοκίνη) καθώς και της ανοσοσφαιρίνης Α (IgA), μιας πρωτεΐνης-αντισώματος του ανοσοποιητικού, και της λακτοφερίνης, μιας πρωτεΐνης του γάλακτος. Η μελατονίνη και η κορτιζόλη σχετίζονται με τον κιρκάδιο ρυθμό, ενώ τα άλλα συστατικά επηρεάζουν την ανάπτυξη του εντέρου και το μικροβίωμα.

Διαπιστώθηκε ότι η μελατονίνη και η κορτιζόλη παρουσίαζαν διακυμάνσεις μέσα στην ημέρα. Παράλληλα, η μελατονίνη έφτανε στο μέγιστο τα μεσάνυχτα, ενώ η κορτιζόλη ήταν πιο υψηλή τις πρωινές ώρες.

«Όλοι έχουμε κιρκάδιους ρυθμούς στο αίμα μας, και στις θηλάζουσες μητέρες αυτοί συχνά αντανακλώνται στο γάλα τους. Οι ορμόνες περνούν στο γάλα μέσω της κυκλοφορίας της μητέρας. Αντίθετα, τα υπόλοιπα συστατικά παρέμεναν σε μεγάλο βαθμό σταθερά μέσα στο 24ωρο, πιθανόν επειδή δεν επηρεάζονται τόσο έντονα από τα κιρκάδια σήματα», εξήγησε η Woortman.

Η μελέτη έδειξε επίσης ότι όσο τα μωρά μεγάλωναν, τα επίπεδα κάποιων ουσιών στο γάλα άλλαζαν. Για παράδειγμα, η κορτιζόλη, η IgA και η λακτοφερίνη ήταν πιο αυξημένες όταν τα βρέφη ήταν μικρότερα του ενός μηνός. Τα υψηλά επίπεδα αυτών των ουσιών πιθανόν ενισχύουν την άμυνα και τον αποικισμό του εντέρου σε πολύ μικρά μωρά.

«Οι διαφορές ανάλογα με την ηλικία του μωρού ίσως σχετίζονται με τη σταθεροποίηση του κιρκάδιου ρολογιού της μητέρας μετά τον τοκετό, αλλά και με την παράλληλη ωρίμανση του κιρκάδιου ρυθμού του ίδιου του βρέφους», σχολίασε η Woortman.

Γιατί συνιστάται να σημειώνετε πότε αντλήσατε το γάλα

Οι ερευνητές τόνισαν ότι η μελέτη δεν μπόρεσε να λάβει υπόψη όλους τους πιθανούς παράγοντες, όπως ο τρόπος τοκετού ή η διατροφή της μητέρας, λόγω του περιορισμένου δείγματος. Στο μέλλον θα χρειαστούν μεγαλύτερες και πιο ποικίλες μελέτες, καθώς και έρευνα για το πώς ανταποκρίνονται τα μωρά σε αυτές τις διακυμάνσεις.

Παρά τους περιορισμούς, τα ευρήματα δείχνουν ότι η χορήγηση αντλημένου γάλακτος μπορεί να συγχρονιστεί με τρόπο που ενισχύει τη φυσική βιολογική προσαρμογή. Έτσι, τα κιρκάδια σήματα που υποστηρίζουν τον ύπνο, τον μεταβολισμό και την άμυνα του ανοσοποιητικού (μηχανισμοί που έχουν διαμορφωθεί εξελικτικά) μπορούν να διατηρηθούν.

«Η σήμανση του αντλημένου γάλακτος ως ‘πρωινό’, ‘μεσημεριανό’ ή ‘βραδινό’ και η αντίστοιχη χορήγησή του θα μπορούσε να βοηθήσει στον συγχρονισμό των ωρών άντλησης και σίτισης και στη διατήρηση της φυσικής ορμονικής και μικροβιακής σύνθεσης του γάλακτος», τόνισε η Dominguez-Bello.

«Στις σύγχρονες κοινωνίες, όπου δεν είναι πάντα δυνατό οι μητέρες να βρίσκονται μαζί με το μωρό τους όλη την ημέρα, η αντιστοίχιση των χρόνων σίτισης με τον χρόνο άντλησης αποτελεί ένα απλό και πρακτικό βήμα για να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη του μητρικού γάλακτος», κατέληξε η Woortman.