Υπάρχουν φάρμακα όπως τα αγχολυτικά ή τα οπιοειδή που δεν πρέπει ποτέ να αναμειγνύονται με αλκοόλ, ούτε καν με ένα ποτήρι κρασί, επειδή οι επιπτώσεις τους στην υγεία μπορεί να είναι πολύ σοβαρές.

Όπως εξηγεί στο CuídatePlus ο Pablo Caballero, φαρμακοποιός στο Τμήμα Επιστημονικής Διάδοσης του Γενικού Συμβουλίου Φαρμακευτικών Συλλόγων, «τα οπιοειδή είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του έντονου πόνου που δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία με άλλα φάρμακα (για παράδειγμα, ο πόνος που συνδέεται με τον καρκίνο)». Ο συνδυασμός με αλκοόλ «μπορεί να ενισχύσει τις κατασταλτικές επιδράσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος τόσο του αλκοόλ όσο και αυτών των φαρμάκων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια συνείδησης και αναπνευστική καταστολή που μπορεί να αποβεί μοιραία χωρίς θεραπεία», προειδοποιεί ο φαρμακοποιός.

Στην περίπτωση των αγχολυτικών, όπως οι βενζοδιαζεπίνες, «οι επιδράσεις θα είναι παρόμοιες με αυτές που περιγράφονται για τα οπιοειδή, αν και λιγότερο έντονες». Ωστόσο, ο ειδικός υπενθυμίζει ότι «οι επιπτώσεις της αλληλεπίδρασης μπορεί να γίνουν πολύ σοβαρές όταν καταναλώνονται υψηλές δόσεις αλκοόλ, του φαρμάκου ή και των δύο».

Σε αυτή την περίπτωση, είναι επίσης σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι το τροποποιημένο επίπεδο συνείδησης «μπορεί να έχει επικίνδυνες συνέπειες, ιδίως σε ηλικιωμένους ασθενείς, λόγω της πιθανότητας πτώσεων».

Η χρήση αυτών των φαρμάκων είναι πολύ συχνή, ιδίως των βενζοδιαζεπινών. Τι γίνεται όμως με άλλα συχνά χρησιμοποιούμενα φάρμακα, όπως η παρακεταμόλη, η ιβουπροφαίνη ή τα αντιβιοτικά; Μπορούν να ληφθούν με αλκοόλ; Έχουν σοβαρές επιπτώσεις;

Η κατανάλωση αλκοόλ και η λήψη παρακεταμόλης

Η παρακεταμόλη είναι ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα στην Ισπανία, καθώς χρησιμοποιείται για την ανακούφιση του πόνου. Παρόλο που είναι αρκετά ασφαλές, το φάρμακο αυτό δεν είναι ακίνδυνο. Όπως μας υπενθυμίζει ο Caballero, «το αλκοόλ είναι ένα τοξικό προϊόν για το συκώτι». Για το λόγο αυτό, «ο συνδυασμός του με την παρακεταμόλη μπορεί να αυξήσει τις επιδράσεις και των δύο ουσιών στο συκώτι».

Κατά τον μεταβολισμό της παρακεταμόλης «παράγεται μια πολύ αντιδραστική ένωση (που ονομάζεται NAPQI ή N-ακετυλο-παρα-βενζοκινονιμίνη), η οποία, υπό φυσιολογικές συνθήκες και όταν η παρακεταμόλη χρησιμοποιείται στη συνιστώμενη δόση, δεν προκαλεί ηπατική τοξικότητα, επειδή αποβάλλεται γρήγορα με τη δράση της γλουταθειόνης, ενός ενδοκυτταρικού μορίου με υψηλή αντιοξειδωτική ικανότητα», εξηγεί. Ωστόσο, «η κατανάλωση αλκοόλ, ιδιαίτερα η χρόνια και υψηλή αλλά και η σποραδική, μπορεί να τροποποιήσει την ικανότητα του ήπατος να μεταβολίζει το αλκοόλ και να αυξήσει την τοξικότητά του».

Ως εκ τούτου, «συνιστάται προσοχή για χρήση σε άτομα με χρόνιο αλκοολισμό ή που καταναλώνουν τρία ή περισσότερα αλκοολούχα ποτά την ημέρα σε τακτική βάση λόγω του κινδύνου ηπατικής βλάβης», εξηγεί ο φαρμακοποιός. Σε περίπτωση χρόνιας κατανάλωσης, «δεν πρέπει να υπερβαίνεται η μέγιστη δόση των 2 γραμμαρίων παρακεταμόλης την ημέρα, αν και η συγκεκριμένη σύσταση εξαρτάται από τις ιδιαιτερότητες κάθε περίπτωσης».

Τι γίνεται αν συνδυάσω τη λήψη του φαρμάκου με την κατανάλωση αλκοόλ; Από την άποψη αυτή, ο φαρμακοποιός αναφέρει: «Η λήψη του φαρμάκου δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη χρήση του: Όσον αφορά τον χρόνο αναμονής μεταξύ της λήψης του φαρμάκου και της κατανάλωσης αλκοόλ, πρέπει να ληφθούν υπόψη πολλοί παράγοντες, όπως για παράδειγμα η γενική κατάσταση του ασθενούς (ηλικία, συνοδά νοσήματα που μπορεί να επηρεάσουν το ήπαρ) ή η χρησιμοποιούμενη δόση, οπότε δεν είναι δυνατόν να δοθεί ακριβής αριθμός που να μπορεί να χρησιμεύσει ως γενική αναφορά».

Η κατανάλωση αλκοόλ και η λήψη ιβουπροφαίνης

Όσον αφορά την ιβουπροφαίνη, το φάρμακο αυτό ανήκει στην ομάδα των ΜΣΑΦ (μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων) και χρησιμοποιείται συνήθως για τον πόνο και τις φλεγμονές. Στην περίπτωση αυτή, η τακτική χρήση «μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές παρενέργειες όπως πόνο, κακή πέψη ή ακόμη και έλκος στομάχου, εάν λαμβάνεται χρόνια και σε μεγάλες ποσότητες», εξηγεί ο φαρμακοποιός. Εάν αναμιχθεί με αλκοόλ, «αυτή η τοξική ουσία μπορεί να αυξήσει αυτές τις παρενέργειες και να τις κάνει πιο συχνές και σοβαρές, γι' αυτό καλό είναι να αποφεύγεται η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της θεραπείας».

Κατανάλωση αλκοόλ και λήψη αντιβιοτικών

Στην περίπτωση των αντιβιοτικών, είναι σημαντικό να γίνεται κατά περίπτωση, καθώς το αποτέλεσμα μπορεί να είναι η αναποτελεσματικότητα του φαρμάκου. Όπως επισημαίνει η Caballero, «οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ του αλκοόλ και ορισμένων αντιβιοτικών μπορεί να είναι ή να μην είναι κλινικά σημαντικές ανάλογα με τον τύπο του φαρμάκου».

Για παράδειγμα, «ορισμένα αντιβιοτικά μπορεί να χάσουν την αποτελεσματικότητά τους ή να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες κατά τη λήψη αλκοόλ, όπως οι νιτροϊμιδαζόλες όπως η μετρονιδαζόλη ή η τινιδαζόλη».

Η επίδραση αυτή μπορεί επίσης να εμφανιστεί με ορισμένες κεφαλοσπορίνες (όπως η κεφαμανδόλη ή η κεφοπεραζόνη), «λόγω της ικανότητάς τους να αναστέλλουν ένα ένζυμο, την αφυδρογονάση της αλδεΰδης, η οποία μεταβολίζει την αλδεΰδη που παράγεται κατά τον μεταβολισμό της αλκοόλης». Από την άλλη πλευρά, στην περίπτωση της αλδεΰδης, «η αλδεΰδη είναι μια τοξική ένωση και η συσσώρευσή της προκαλεί πολυάριθμα συμπτώματα, όπως ζάλη, ναυτία, ταχυκαρδία ή έντονο πονοκέφαλο (γνωστή ως "αντίδραση τύπου δισουλφιράμης")».

Είναι σημαντικό ότι «τέτοιες αντιδράσεις στο αλκοόλ έχουν παρατηρηθεί έως και 3 ημέρες μετά τη λήψη του φαρμάκου». Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την αντίδραση του ασθενούς, οπότε (όπως και στις παραπάνω περιπτώσεις) «δεν είναι δυνατόν να δοθεί ένας συγκεκριμένος αριθμός για το χρόνο αναμονής ως γενική αναφορά».

Αλκοόλ με αντιυπερτασικά, στατίνες και αντιδιαβητικά φάρμακα

Εκτός από αυτά τα φάρμακα, υπάρχουν άλλα τρία που λαμβάνονται πολύ συχνά: φάρμακα για τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης και του διαβήτη.

Στην περίπτωση των αντιυπερτασικών, όπως μας υπενθυμίζει ο Caballero, «πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η χρόνια κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει την αρτηριακή πίεση, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας». Η κατανάλωση μικρών ποσοτήτων αλκοόλ «δεν θα προκαλούσε αυτό το αποτέλεσμα». Στην πραγματικότητα, «η περιστασιακή κατανάλωση μέτριων δόσεων αλκοόλ μπορεί να έχει υποτασική δράση που μπορεί να ενισχύσει τη δράση του αντιυπερτασικού φαρμάκου, οπότε θα πρέπει να δίνεται προσοχή», προειδοποιεί.

Στην περίπτωση των φαρμάκων χοληστερόλης, πρέπει να σημειωθεί ότι «σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτά που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της υπερχοληστερολαιμίας (κυρίως οι στατίνες) μπορεί να προκαλέσουν αύξηση των ηπατικών τρανσαμινασών, οπότε καλό είναι επίσης να αποφεύγεται η κατανάλωσή τους μαζί με αλκοόλ σε μεγάλες ποσότητες».

Για τους διαβητικούς που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι «το αλκοόλ έχει υπογλυκαιμική δράση, οπότε η κατανάλωση αλκοόλ σε μεγάλες ποσότητες δεν συνιστάται κατά τη διάρκεια της θεραπείας του διαβήτη».

Επιπλέον, προσθέτει. «Έχει περιγραφεί μια σπάνια ανεπιθύμητη ενέργεια, ο κίνδυνος της οποίας όμως αυξάνεται με την κατανάλωση αλκοόλ σε ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία με μετφορμίνη. Η αντίδραση αυτή είναι η γαλακτική οξέωση, η οποία μπορεί να είναι πολύ σοβαρή. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της γαλακτικής οξέωσης είναι η ναυτία, ο έμετος, η μυϊκή αδυναμία και η μειωμένη αναπνοή».

Υπάρχουν φάρμακα που είναι ασφαλή για τη λήψη τους;

Όπως εξηγεί ο φαρμακοποιός, υπάρχουν πολλά φάρμακα των οποίων η δράση «δεν επηρεάζεται από το αλκοόλ ή τα οποία δεν αυξάνουν την τοξικότητα του αλκοόλ». Ωστόσο, «παρόλο που σε ορισμένες περιπτώσεις η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μην προκαλεί σοβαρές αλληλεπιδράσεις με τα φάρμακα, συνιστάται πάντα να συμβουλεύεστε έναν γιατρό ή φαρμακοποιό για να διασφαλίσετε την ασφαλή χρήση, έχοντας υπόψη ότι η σύσταση πρέπει να προσαρμόζεται σε κάθε ασθενή ανάλογα με τη συγκεκριμένη κατάστασή του», καταλήγει.