Η απώλεια αποτελεί αναπόφευκτο κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας. Μπορεί να πάρει πολλές μορφές - από τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου έως τον χωρισμό, την απώλεια εργασίας ή ακόμα και την αλλαγή ενός τρόπου ζωής. Σε κάθε περίπτωση, η ψυχική υγεία μπορεί να επηρεαστεί από συναισθήματα όπως η θλίψη και το έντονο στρες. Οι ψυχολόγοι εξηγούν ότι το πένθος δεν αφορά μόνο το γεγονός της απώλειας, αλλά και την εσωτερική μάχη για επαναπροσδιορισμό και για το πώς θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε μέσα σε μια νέα πραγματικότητα.
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο και το σώμα
Κατά τη διάρκεια του πένθους, το σώμα ενεργοποιεί τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA), προκαλώντας αυξημένη παραγωγή κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες. Αυτό οδηγεί σε σωματικά συμπτώματα όπως κόπωση, διαταραχές ύπνου, μυϊκή ένταση ή πονοκεφάλους. Παράλληλα, ο εγκέφαλος βιώνει μεταβολές στη λειτουργία των νευροδιαβιβαστών (σεροτονίνης, ντοπαμίνης, νοραδρεναλίνης), επηρεάζοντας τη διάθεση, τη συγκέντρωση και την όρεξη.
Οι ερευνητές έχουν παρατηρήσει ότι οι ίδιες νευρωνικές περιοχές που ενεργοποιούνται στον σωματικό πόνο ενεργοποιούνται και στη συναισθηματική απώλεια, κάτι που εξηγεί γιατί «πονάμε» κυριολεκτικά όταν πενθούμε, σύμφωνα με το Mental Health Foundation.
Τα συναισθήματα του πένθους και η ψυχική προσαρμογή
Το πένθος δεν ακολουθεί μια γραμμική πορεία. Μπορεί να βιώνετε άρνηση, θυμό, ενοχή ή λύπη και συχνά όλα μαζί, χωρίς συγκεκριμένη σειρά. Αυτά τα συναισθήματα δεν είναι σημάδι αδυναμίας, αλλά μέρος μιας φυσιολογικής ψυχικής διαδικασίας επεξεργασίας της απώλειας.
Οι ψυχολόγοι αναγνωρίζουν τη σημασία της «συναισθηματικής αποδοχής», δηλαδή της ικανότητας να παρατηρείτε τα συναισθήματά σας χωρίς να τα απορρίπτετε. Η αποδοχή αυτή σταδιακά επιτρέπει στον εγκέφαλο να δημιουργήσει νέες νευρικές συνδέσεις, βοηθώντας στην προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα.
Η φροντίδα του εαυτού μας ως πράξη ανάρρωσης
Η ψυχική ανθεκτικότητα χτίζεται μέσα από μικρές πράξεις φροντίδας. Η σωστή διατροφή (πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά, βιταμίνη D και μαγνήσιο) συμβάλλει στη ρύθμιση της διάθεσης, ενώ η τακτική άσκηση βοηθά στην απελευθέρωση ενδορφινών, των φυσικών «αντικαταθλιπτικών» του οργανισμού.
Η ενσυνειδητότητα, η προσευχή ή ο διαλογισμός μπορούν να μειώσουν τη δραστηριότητα του στρες και να ενισχύσουν τη συναισθηματική ισορροπία. Παράλληλα, η επικοινωνία με φίλους, οικογένεια ή θεραπευτή λειτουργεί ως σημαντική πηγή στήριξης, όχι για να σβήσετε τον πόνο, αλλά για να τον κάνετε λιγότερο βαρύ.
Όπως έλεγε ο Viktor Frankl, «όταν δεν μπορούμε να αλλάξουμε μια κατάσταση, καλούμαστε να αλλάξουμε τους εαυτούς μας». Η απώλεια μας μεταμορφώνει, όχι για να μας καταστρέψει, αλλά για να μας επαναπροσδιορίσει.
