Ο επαγγελματικός καρκίνος ευθύνεται για περισσότερους από 40.000 θανάτους στην Ευρωπαϊκή Ένωση την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με τα νεότερα στατιστικά στοιχεία που έδωσε πρόσφατα στη δημοσιότητα η Eurostat.

Συγκεκριμένα, κατά την περίοδο 2013-2023, οι εθνικές αρχές της ΕΕ κατέγραψαν 40.538 περιπτώσεις επαγγελματικών καρκίνων, με 3.500 νέες περιπτώσεις να αναγνωρίζονται μόνο το 2023, αριθμός αυξημένος κατά 191 σε σχέση με το 2022.

Τα δεδομένα δείχνουν ότι τα πνευμονικά καρκινώματα (lung cancer) και η μεσοθηλιώματα (mesothelioma) (μια μορφή καρκίνου που σχετίζεται κυρίως με την έκθεση σε αμίαντο) αντιπροσώπευσαν μαζί περισσότερο από το 80% όλων των νέων επαγγελματικών καρκίνων που αναφέρθηκαν στην ΕΕ την εξεταζόμενη περίοδο. Συγκεκριμένα, καταγράφηκαν 16.499 περιστατικά πνευμονικού καρκίνου και 16.469 μεσοθηλιωμάτων.

Ακολουθούν καρκίνοι της ουροδόχου κύστης με 2.696 περιπτώσεις, ενώ μικρότερο ποσοστό αντιπροσωπεύουν άλλες κατηγορίες όγκων.

Τάσεις και επιπτώσεις

Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν μεταβολές με την πάροδο του χρόνου: τα έτη 2020-2022 παρουσίασαν χαμηλότερους ετήσιους αριθμούς αναγνωρισμένων περιπτώσεων σε σχέση με τον μέσο όρο 2013-2019, ενδεχομένως λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας στην εργασία και στα συστήματα υγείας.

Ο όρος επαγγελματικός καρκίνος αναφέρεται σε περιπτώσεις στις οποίες αποδεδειγμένα πρωταρχικός παράγοντας ήταν η μακροχρόνια έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες στον χώρο εργασίας, συχνά δεκάδες χρόνια πριν από την ανάπτυξη της ασθένειας.

Το μεγάλο κενό στην Ελλάδα

Παρά το γεγονός ότι ο επαγγελματικός καρκίνος αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα ζητήματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία στην Ευρώπη, η Ελλάδα παραμένει ουσιαστικά «αόρατη» στα ευρωπαϊκά στατιστικά. Η Eurostat σημειώνει ρητά ότι η χώρα μας δεν παρέχει συγκρίσιμα δεδομένα για αναγνωρισμένα περιστατικά επαγγελματικού καρκίνου, με αποτέλεσμα να απουσιάζει πλήρως από την εικόνα της τελευταίας δεκαετίας.

Το κενό αυτό δεν είναι απλώς τεχνικό, έχει σημαντικές επιπτώσεις. Χωρίς επίσημη καταγραφή και ταξινόμηση των περιστατικών, η Ελλάδα:

• Δεν αποτυπώνει την πραγματική έκταση του προβλήματος, ιδιαίτερα σε κλάδους με ιστορικά αυξημένη έκθεση σε αμίαντο, χημικές ουσίες ή καυσαέρια.
• Δεν μπορεί να παρακολουθήσει τάσεις ούτε να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των μέτρων προστασίας στους χώρους εργασίας.
• Δεν συμμετέχει ουσιαστικά στον ευρωπαϊκό διάλογο για την πρόληψη των επαγγελματικών καρκίνων, τη νομοθεσία και την αποζημίωση των εργαζομένων.
• Δεν παρέχει στους εργαζόμενους επαρκή θεσμική θωράκιση, αφού η απουσία επίσημων αναγνωρισμένων περιπτώσεων δυσχεραίνει διεκδικήσεις και καταγγελίες.

Η χώρα μας παραμένει έτσι ένα από τα ελάχιστα «τυφλά σημεία» στον χάρτη της ΕΕ, την ώρα που άλλα κράτη-μέλη καταγράφουν συστηματικά χιλιάδες περιστατικά, αναλύουν τα αίτια και προσαρμόζουν τις πολιτικές τους. Το αποτέλεσμα είναι ένα κενό γνώσης που μεταφράζεται σε κενό προστασίας, την ώρα που οι επαγγελματικοί καρκίνοι συνεχίζουν να αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες αιτίες θνησιμότητας που σχετίζονται με την εργασία.