Το πιστοποιητικό γέννησής σας μπορεί να γράφει 65, όμως ο εγκέφαλος μπορεί να λειτουργεί σαν να είναι 10 χρόνια νεότερος ή μεγαλύτερος, ανάλογα με τις εμπειρίες και τις συνήθειες που διαμορφώνουν την καθημερινότητά σας.

Μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Φλόριντα διαπίστωσε ότι η αισιοδοξία, ο σταθερός και ποιοτικός ύπνος, οι ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί και άλλοι παρόμοιοι θετικοί παράγοντες συνδέονταν στενά με πιο υγιή εγκεφαλικά προφίλ. Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι επιλογές τρόπου ζωής και η διαχείριση του στρες μπορούν να επηρεάσουν ουσιαστικά τον ρυθμό γήρανσης του εγκεφάλου, ακόμη και σε άτομα που ζουν με χρόνιο πόνο.

«Πρόκειται για παράγοντες πάνω στους οποίους οι άνθρωποι έχουν, σε έναν βαθμό, έλεγχο», εξήγησε ο Jared Tanner, αναπληρωτής καθηγητής κλινικής και υγειονομικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα και εκ των επικεφαλής της μελέτης. «Μπορείτε να μάθετε να αντιλαμβάνεστε διαφορετικά το στρες. Ο κακός ύπνος αντιμετωπίζεται. Η αισιοδοξία καλλιεργείται».

Πώς μετρήθηκε η ηλικία του εγκεφάλου με μαγνητική τομογραφία

Η μελέτη παρακολούθησε 128 ενήλικες μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας, οι περισσότεροι από τους οποίους είχαν χρόνιο μυοσκελετικό πόνο ή διέτρεχαν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης οστεοαρθρίτιδας στο γόνατο. Σε διάστημα 2 ετών, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μαγνητικές τομογραφίες, οι οποίες αναλύθηκαν με τη βοήθεια μοντέλου μηχανικής μάθησης, ώστε να εκτιμηθεί η «ηλικία του εγκεφάλου» κάθε συμμετέχοντα και να συγκριθεί με τη χρονολογική του ηλικία. Η διαφορά μεταξύ των δύο, γνωστή ως χάσμα ηλικίας εγκεφάλου, αποτέλεσε έναν ενιαίο δείκτη συνολικής εγκεφαλικής υγείας.

Ορισμένες δυσμενείς συνθήκες, όπως ο χρόνιος πόνος, το χαμηλότερο εισόδημα, το περιορισμένο μορφωτικό επίπεδο και τα κοινωνικά μειονεκτήματα, συνδέονταν με εγκεφάλους που έδειχναν μεγαλύτεροι σε ηλικία. Ωστόσο, οι συσχετίσεις αυτές εξασθενούσαν με την πάροδο του χρόνου. Αντίθετα, προστατευτικές συμπεριφορές όπως ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος, το υγιές σωματικό βάρος, η αποτελεσματική διαχείριση του στρες, η αποφυγή του καπνίσματος και η διατήρηση υποστηρικτικών κοινωνικών σχέσεων εμφάνισαν ισχυρότερη και πιο διαρκή σύνδεση με εγκεφάλους που έμοιαζαν νεότεροι.

Προστατευτικές συνήθειες που συνδέονται με πιο αργή γήρανση του εγκεφάλου

Οι συμμετέχοντες που ανέφεραν τον μεγαλύτερο αριθμό προστατευτικών παραγόντων ξεκίνησαν τη μελέτη με εγκεφάλους που έδειχναν κατά 8 χρόνια νεότεροι από την πραγματική τους ηλικία. Παράλληλα, η γήρανση του εγκεφάλου τους εξελισσόταν με πιο αργό ρυθμό σε όλη τη διάρκεια της διετούς παρακολούθησης.

«Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο και επαναλαμβάνεται σε όλες τις μελέτες μας. Οι συμπεριφορές που προάγουν την υγεία δεν συνδέονταν μόνο με λιγότερο πόνο και καλύτερη σωματική λειτουργία, αλλά φαίνεται ότι ενισχύουν την υγεία συνολικά, με αθροιστικό και ουσιαστικό τρόπο», ανέφερε η Kimberly Sibille, αναπληρώτρια καθηγήτρια φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.

Γιατί η ηλικία του εγκεφάλου έχει σημασία για τη μακροπρόθεσμη υγεία

Οι ερευνητές γνώριζαν εδώ και χρόνια ότι οι εγκέφαλοι που γερνούν είναι πιο ευάλωτοι στη γνωστική έκπτωση, την άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ. Παλαιότερες μελέτες εστίαζαν συχνά σε μεμονωμένες περιοχές του εγκεφάλου, όμως ο πόνος, το στρες και τα σημαντικά γεγονότα ζωής τείνουν να επηρεάζουν εκτεταμένα νευρωνικά δίκτυα. Το χάσμα ηλικίας εγκεφάλου, δηλαδή η διαφορά ανάμεσα στη χρονολογική ηλικία και στην ηλικία που φαίνεται να έχει ο εγκέφαλος στις απεικονιστικές εξετάσεις, προσφέρει έναν συνολικό δείκτη αυτών των επιδράσεων.

Αν και η έρευνα επικεντρώθηκε σε άτομα με χρόνιο πόνο, οι συγγραφείς σημείωσαν ότι συνήθειες όπως η μείωση του στρες, η ενίσχυση της κοινωνικής υποστήριξης και η διατήρηση υγιών προτύπων ύπνου είναι πιθανό να ωφελήσουν τη γήρανση του εγκεφάλου σε πολύ ευρύτερο πληθυσμό.

«Για κάθε επιπλέον παράγοντα που προάγει την υγεία, υπάρχουν ενδείξεις νευροβιολογικού οφέλους», ανέφερε η Sibille. «Τα ευρήματά μας ενίσχυσαν το ολοένα αυξανόμενο σώμα στοιχείων που δείχνει ότι ο τρόπος ζωής λειτουργεί ως φάρμακο».