Όπως συμβαίνει και με το υπόλοιπο σώμα, έτσι και ο εγκέφαλος φθείρεται με την ηλικία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι μηχανισμοί που φυσιολογικά προστατεύουν τον εγκέφαλο αρχίζουν να δυσλειτουργούν, οδηγώντας σε φλεγμονή.
Αυτός είναι και ο λόγος που ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον εμφανίζονται συχνότερα με τα χρόνια. Τα εγκεφαλικά κύτταρα γίνονται πιο ευάλωτα και η υπερδραστηριότητά τους μπορεί να προκαλέσει πρόσθετες βλάβες, ειδικά αν το προστατευτικό περίβλημα των νεύρων έχει υποστεί φθορά.
Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες έχουν αρχίσει να μελετούν ξανά τη σχέση ανάμεσα στη νόσο Αλτσχάιμερ και τη μείωση της μυελίνης, συνδυάζοντας δεδομένα από απεικονίσεις και πειράματα που δείχνουν την αποδόμησή της σε άτομα με ταχεία γνωστική έκπτωση. Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Aging Cell, έδειξε πως μια διατροφή με λιγότερες θερμίδες φαίνεται πως μπορεί να επιβραδύνει τη φυσιολογική γήρανση του εγκεφάλου, με τα ευρήματα να υποστηρίζουν ότι η στρατηγική αυτή ίσως συμβάλλει στην πρόληψη ασθενειών όπως το Αλτσχάιμερ.
Τι έδειξε η μελέτη
Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, εξέτασε τους εγκεφάλους 24 μακάκων ρέζους (πίθηκοι μεσαίου μεγέθους) που είχαν ακολουθήσει είτε μια διατροφή με περιορισμένες θερμίδες είτε μια κανονική διατροφή για περισσότερα από 20 χρόνια.
Μετά από αυτές τις δεκαετίες διαφορετικής διατροφής, οι ερευνητές εντόπισαν ενδείξεις πιο υγιούς επικοινωνίας μεταξύ των νευρικών κυττάρων και καλύτερη προστασία του εγκεφαλικού ιστού στα ζώα που κατανάλωναν 30% λιγότερες θερμίδες.
Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν όσα γνωρίζουμε ήδη για τις δίαιτες περιορισμένων θερμίδων: όταν ο οργανισμός λαμβάνει λιγότερη ενέργεια, ο μεταβολισμός του φαίνεται να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά. Στην προκειμένη περίπτωση, αυτή η κατάσταση φαίνεται να προστάτευσε τα εγκεφαλικά κύτταρα από ορισμένες φθορές που σχετίζονται με τη γήρανση.
«Αν και ο περιορισμός θερμίδων είναι μια γνωστή παρέμβαση που μπορεί να επιβραδύνει τη βιολογική γήρανση και να μειώσει τις μεταβολικές αλλοιώσεις που σχετίζονται με την ηλικία σε πειραματικά μοντέλα με μικρό προσδόκιμο ζωής», εξήγησε η νευροβιολόγος Ana Vitantonio από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, «η συγκεκριμένη μελέτη παρέχει σπάνια, μακροχρόνια στοιχεία ότι ο περιορισμός θερμίδων μπορεί επίσης να προστατεύσει τον εγκέφαλο σε πιο σύνθετα είδη».
Η ομάδα επικεντρώθηκε στη μυελίνη, τη λιπαρή ουσία που περιβάλλει τις νευρικές ίνες του εγκεφάλου, τις προστατεύει και βοηθά στη γρήγορη επικοινωνία μεταξύ τους. Με την πάροδο του χρόνου, η μυελίνη φθείρεται, προκαλώντας φλεγμονή.
Στους μακάκους που ακολούθησαν διατροφή περιορισμένων θερμίδων, η κατάσταση της μυελίνης φάνηκε αισθητά καλύτερη. Τα γονίδια που σχετίζονται με τη μυελίνη ήταν πιο ενεργά, ενώ βασικές μεταβολικές διεργασίες που συνδέονται με την παραγωγή και τη διατήρησή της λειτουργούσαν πιο αποτελεσματικά.
Επιπλέον, τα κύτταρα που παράγουν και συντηρούν τη μυελίνη φαίνεται πως δούλευαν πιο αποδοτικά, περιορίζοντας ορισμένα από τα σημάδια γήρανσης που παρατηρήθηκαν στους μακάκους με κανονική διατροφή.
«Αυτό έχει σημασία, καθώς αυτές οι κυτταρικές αλλαγές ενδέχεται να επηρεάζουν τη μνήμη και τη μάθηση», ανέφερε η νευροβιολόγος Tara Moore από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης.
Αν και η έρευνα έγινε σε σχετικά μικρό αριθμό μακάκων, οι εγκέφαλοί τους παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες με των ανθρώπων, γεγονός που ενισχύει την πιθανότητα τα αποτελέσματα να ισχύουν και για εμάς. Μελλοντικές μελέτες θα μπορούσαν να το επιβεβαιώσουν.
«Οι διατροφικές συνήθειες φαίνεται να επηρεάζουν την υγεία του εγκεφάλου και η κατανάλωση λιγότερων θερμίδων ίσως επιβραδύνει ορισμένες πτυχές της εγκεφαλικής γήρανσης, όταν εφαρμόζεται μακροπρόθεσμα», ανέφερε η Moore.
Ωστόσο, όπως δείχνουν και άλλες έρευνες, υπάρχουν πολλοί ακόμη παράγοντες που επηρεάζουν τη γήρανση του εγκεφάλου, πέρα από τη διατροφή, όπως η ποιότητα του ύπνου και η εκμάθηση νέων γλωσσών.
