Μία ακόμη έρευνα για τη σεξουαλική υγεία των γυναικών που έχουν επιβιώσει από καρκίνο μαστού έρχεται να καταδείξει όλα όσα ήδη γνωρίζουμε για την ανεπαρκή εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας που απαρτίζουν τη διεπιστημονική ομάδα αντιμετώπισης της νόσου και την επακόλουθη ελλιπή ενημέρωση των γυναικών για ένα θέμα που τις αφορά.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η πρόσφατη έρευνα για τις σεξουαλικές δυσλειτουργίες των γυναικών που έχουν επιβιώσει από καρκίνο μαστού;
«Το Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (NHS) από το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου έως σήμερα, είναι ένα σύστημα αναφοράς που εστιάζει στην πρόληψη. Το γεγονός ότι ένα τόσο μεγάλο ποσοστό γυναικών που είχαν επιβιώσει από καρκίνο μαστού (73%) δεν είχε καμία πληροφορία από τη διεπιστημονική θεραπευτική της ομάδα για τις επιπτώσεις της αγωγής τους στη σεξουαλική τους υγεία, είναι ενδεικτικό της άμεσης αναγκαιότητας για ενημέρωση καταρχήν των επαγγελματιών και φυσικά των γυναικών σε θέματα σεξουαλικής δυσλειτουργίας.
Σημαντική είναι και η δυσαρέσκεια των συμμετεχουσών στην έρευνα για τον τρόπο που οι ειδικοί αντιμετώπισαν τα προβλήματα σεξουαλικής δυσλειτουργίας τους, με τη μία στις δύο να δηλώνει πολύ δυσαρεστημένη όχι μόνο για την αντιμετώπιση αλλά και για τις πληροφορίες που έλαβαν» εξηγεί η Μιμή Μαρσέλλου, PT, MSc, PhD(c), φυσικοθεραπεύτρια με έμφαση στην αποκατάσταση των δυσλειτουργιών του Πυελικού Εδάφους
Οι γυναίκες χρειάζονται βοήθεια αλλά και όταν την αναζητούν δεν ξέρουν που να απευθυνθούν
Είναι γεγονός. Αυτό δεν προκύπτει μόνο από την έρευνα που αναφέρει ότι οι πληροφορίες που λάμβαναν οι γυναίκες στην αναζήτησή τους αντλούνταν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυρίως γιατρών, αλλά και από εμάς που ασχολούμαστε με την υγεία του πυελικού εδάφους. Πολλές είναι οι γυναίκες που απευθύνονται σε εμάς αφού έχουν εξαντλήσει κάθε προσπάθεια άντλησης πληροφορίας από τη θεραπευτική τους ομάδας χωρίς επιτυχία. Δεν είναι λίγες οι γυναίκες που έχουν λάβει ως απάντηση «είναι ψυχολογικό» ή «θα περάσει με τον χρόνο». Το αντίθετο μάλιστα.
Οι δυσλειτουργίες λειτουργούν σα ντόμινο στη σωματική και ψυχική υγεία της γυναίκας, που την περίοδο μετά την ίαση από καρκίνο μαστού είναι αρκετή εύθραυστη.
Οι δυσλειτουργίες που ταλαιπωρούν τις γυναίκες μετά τη θεραπεία τους
Η γυναίκα που έχει επιβιώσει της νόσου έχει να αντιμετωπίσει αλλαγές στην εικόνα του σώματός της αλλά και τις επιπτώσεις του ουρογεννητικού συνδρόμου εμμηνόπαυσης (GSM). Χαρακτηριστικά αναφέρονται η πρόωρη εμμηνόπαυση, εάν έχει νοσήσει ενώ έχει έμμηνο ρύση, κολπική ξηρότητα, ατροφία και κολπικό ερεθισμό, πόνο κατά την επαφή (δυσπαρευνία) -στην έρευνα είδαμε και σημαντική μείωση της διάθεσης για σεξουαλική επαφή, ίσως και εξαιτίας όλων αυτών των δυσλειτουργιών-επιτακτική ανάγκη για ούρηση, ακράτεια ούρων και συχνές ουρολοιμώξεις, ακόμη και όχι σπάνια, πρόπτωση των οργάνων της πυέλου.
Πώς αντιμετωπίζει η γυναίκα τις δυσλειτουργίες αυτές;
«Με σιωπή. Δυστυχώς αυτή είναι η λέξη που χαρακτηρίζει τουλάχιστον μία από τις δύο περιπτώσεις γυναικών που έχουν επιβιώσει της νόσου και αντιμετωπίζουν σεξουαλικές δυσλειτουργίες. Σε εν εξελίξει ελληνική μελέτη διαφαίνεται ότι μία στις δύο αποφεύγει να μιλήσει στον γιατρό, έως 70% αναφέρουν συμπτώματα ουρογεννητικού συνδρόμου εμμηνόπαυσης, οι μισές συνδέουν το σύνδρομο με προβλήματα στη σχέση τους.
Σε έρευνα της Rosella Nappi και των συνεργατών της το 2016, προέκυψε ότι μόνο το 10,3% των επαγγελματιών υγείας γνωρίζουν πώς να διαχειριστούν τα προβλήματα σεξουαλικής υγείας που προκύπτουν μετά την αντιμετώπιση της νόσου» τονίζει η Φωτεινή Λάγαρη, MA., PT., με πολυετή ενασχόληση στη Φυσικοθεραπεία για την Υγεία των Γυναικών.
Πώς θα μπορούσε να προληφθεί το πρόβλημα;
Υπάρχει γνώση, εμπειρία και καλές πρακτικές. Η σεξουαλική υγεία της γυναίκας με καρκίνο μαστού θα πρέπει να ενταχθεί από την αρχή στη φροντίδα της ασθενούς. Η διεπιστημονική ομάδα θα πρέπει να είναι επαρκώς ενημερωμένη για τις σεξουαλικές δυσλειτουργίες που ενδέχεται να προκύπτουν ως απόρροια της θεραπευτικής αγωγής και να προετοιμάσουν την ασθενή για τις επικείμενες αλλαγές αλλά και να την βοηθήσουν να τις αποφύγει.
Η διεπιστημονική ομάδα
Από τον χειρουργό μαστού, τον ογκολόγο και τον γυναικολόγο έως τον φυσικοθεραπευτή πυελικού εδάφους, τον ψυχολόγο, τον διατροφολόγο, τον γυμναστή, όλοι διαδραματίζουν έναν διακριτό αλλά σημαντικό ρόλο στο πώς βοηθούν τη γυναίκα να αντιμετωπίσει ολιστικά και ολοκληρωμένα τις δυσλειτουργίες που θα της δημιουργήσει η πρόωρη εμμηνόπαυση. Ενδεικτικά αναφέρονται προϊόντα οιστρογονικής παροχής, κολπικά ενυδατικά προϊόντα, λιπαντικά προϊόντα, φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους, κολπικοί διαστολείς, ψυχοθεραπεία. Υπάρχει συνεχής επιστημονική τεκμηρίωση για όλα όσα προτείνονται για την αντιμετώπιση των σεξουαλικών δυσλειτουργιών, που υπονομεύουν τη σεξουαλική ζωή των γυναικών που έχουν επιβιώσει της νόσου και σε αρκετά μεγάλο ποσοστό προκαλούν σοβαρή ρήξη στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
Πώς μπορεί να συμβάλλει η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους;
Η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους (ΦΠΕ) περιλαμβάνεται πλέον στις κατευθυντήριες οδηγίες ως θεραπευτική επιλογή από διεθνείς επιστημονικές εταιρίες. Χαρακτηριστικά αναφέρω το NICE, το Εθνικό Ινστιτούτο για την Υγεία και την Κλινική Αριστεία του Ηνωμένου Βασιλείου, τη Βρετανική Ένωση Ουρογυναικολογίας (BSUG), τη Διεθνή Ένωση για την Ακράτεια (ICS), τον Παγκόσμιο Οργανισμό Φυσικοθεραπείας.
Ωστόσο σε μελέτη του 2024 που πραγματοποιήσαμε σε 108 γυναίκες μετά από καρκίνο του μαστού παρατηρήθηκε ότι πάνω από 85% εμφάνιζαν κολπική ξηρότητα και 60% πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή, δυσπαρευνία. Όμως τα δεδομένα δείχνουν ότι υπάρχει σημαντικό έλλειμα στην ενημέρωση των γυναικών. Τ0 83% δεν γνώριζαν καν τη φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους ως πιθανή θεραπευτική επιλογή.
Πώς μπορούμε να αλλάξουμε τη σημερινή εικόνα;
«Με ενημέρωση. Χρειάζεται συνεχής ενημέρωση και εκπαίδευση. Χρειάζεται συντονισμένη προσπάθεια με καμπάνιες. Αυτή η διαπίστωση έρχεται από όλους τους επιστήμονες που συμμετέχουν σε έρευνες όπως η πιο πρόσφατη του Ηνωμένου Βασιλείου. Θα μπορούσε σαφώς να γίνει χρήση και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και όλων των μέσων επικοινωνίας, τόσο για να πεισθούν οι επιστημονικές κοινότητες για την ανάγκη εκπαίδευσης σε θέματα σεξουαλικής υγείας των γυναικών που επιβιώνουν από καρκίνο μαστού όσο και για να ξεκινήσουν οι γυναίκες να απαιτούν σωστή ενημέρωση.
Ταμπού, φόβος, προκαταλήψεις, κόπωση, εξάντληση, είναι συνθήκες που απομακρύνουν τις γυναίκες από την εξεύρεση λύσης. Δεν είναι λίγες αυτές που νιώθουν ότι αφού νίκησαν τον καρκίνο, ίσως είναι πολυτέλεια να διεκδικούν πίσω τη ζωή τους. Και όμως οφείλουν να το κάνουν. Ακριβώς γιατί κέρδισαν μία μεγάλη μάχη και η ζωή ανοίγεται μπροστά τους ξανά με όλη τη γνώση και τη σοφία που απέκτησαν σε αυτή τη διαδρομή. Εμείς ως επιστήμονες στην υγεία του πυελικού εδάφους είμαστε κοντά τους και θα συνεχίζουμε να τις υποστηρίζουμε έως ότου η σεξουαλική υγεία θεωρείται συνώνυμο της επιβίωσης μετά από καρκίνο μαστού» καταλήγουν οι ειδικοί.
