Ο εγκέφαλος απαιτεί μεγάλο αριθμό θρεπτικών συστατικών για τη βέλτιστη υγεία και απόδοση, αλλά τα μικροθρεπτικά συστατικά απορροφώνται συνήθως καλύτερα μέσω των τροφίμων παρά μέσω των συμπληρωμάτων. Οι Αμερικανοί ξοδεύουν δισεκατομμύρια δολάρια σε συμπληρώματα διατροφής κάθε χρόνο και περίπου 1 στους 3 ενήλικες αναφέρει ότι λαμβάνει πολυβιταμίνη. Υπάρχει όμως μια συζήτηση σχετικά με το αν αυτό συμβάλλει στην προαγωγή της καλής υγείας και στην προστασία της μνήμης.
Μια ομάδα ερευνητών θέλησε να αξιολογήσει πώς μια καθημερινή πολυβιταμίνη μπορεί να επηρεάσει τη γνωστική γήρανση και τη μνήμη. Παρακολούθησαν περίπου 3.500 ηλικιωμένους ενήλικες που είχαν εγγραφεί σε μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή. Μια ομάδα συμμετεχόντων έλαβε εικονικό φάρμακο και μια άλλη ομάδα έλαβε μια πολυβιταμίνη, για τρία χρόνια. Οι συμμετέχοντες έκαναν επίσης τεστ, που χορηγήθηκαν διαδικτυακά, για την αξιολόγηση της μνήμης.
Στο τέλος του πρώτου έτους, τα άτομα που έπαιρναν την πολυβιταμίνη παρουσίασαν βελτιώσεις στην ικανότητα ανάκλησης λέξεων. Στους συμμετέχοντες δόθηκαν λίστες με λέξεις - άλλες σχετικές και άλλες όχι - και τους ζητήθηκε να θυμηθούν όσο το δυνατόν περισσότερες. (Τα τεστ εκμάθησης λιστών αξιολογούν την ικανότητα ενός ατόμου να αποθηκεύει και να ανακτά πληροφορίες).
Τα άτομα που έπαιρναν την πολυβιταμίνη ήταν σε θέση να ανακαλέσουν περίπου ένα τέταρτο περισσότερες λέξεις, πράγμα που μεταφράζεται στο να θυμούνται λίγες λέξεις περισσότερες, σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου.
«Εκτιμούμε ότι η επίδραση της παρέμβασης της πολυβιταμίνης βελτίωσε την απόδοση της μνήμης σε σχέση με το εικονικό φάρμακο κατά το ισοδύναμο 3,1 ετών της σχετιζόμενης με την ηλικία μεταβολής της μνήμης», γράφουν οι συγγραφείς στην εργασία τους, η οποία δημοσιεύτηκε μόλις την περασμένη εβδομάδα στο American Journal of Clinical Nutrition. Και οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι το όφελος είναι διαρκές.
«Αυτό είναι ενδιαφέρον», λέει ο Dr. Jeffrey Linder, επικεφαλής της γενικής εσωτερικής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή Feinberg του Πανεπιστημίου Northwestern, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη. Αλλά λέει ότι το συνολικό αποτέλεσμα που διαπιστώθηκε στη μελέτη ήταν αρκετά μικρό. «Φαίνεται ότι πρόκειται για μια αρκετά μέτρια διαφορά», λέει ο Linder. Και επισημαίνει ότι οι πολυβιταμίνες δεν είχαν καμία επίδραση σε άλλους τομείς της νόησης που αξιολογήθηκαν στη μελέτη, όπως η εκτελεστική λειτουργία, που μπορεί να είναι πιο σημαντικά μέτρα.
Καλύτερες επιδόσεις με τις πολυβιταμίνες
Η συγγραφέας της μελέτης Dr. JoAnn Manson, η οποία είναι επικεφαλής του τμήματος προληπτικής ιατρικής στο Brigham and Women's Hospital, ανέφερε ότι αυτή δεν είναι η πρώτη μελέτη που δείχνει οφέλη από τις πολυβιταμίνες. Επισημαίνει μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι στο περιοδικό Alzheimer's & Dementia και έδειξε ότι οι συμμετέχοντες που έπαιρναν καθημερινά πολυβιταμίνες είχαν καλύτερες επιδόσεις, συνολικά, στη συνολική γνωστική λειτουργία σε τεστ που μετρούσαν την ανάκληση ιστοριών, τη λεκτική ευχέρεια, τη διάταξη ψηφίων, καθώς και την εκτελεστική λειτουργία.
«Είναι έκπληξη το γεγονός ότι στη μελέτη βρέθηκε ένα τόσο σαφές σήμα για όφελος στην επιβράδυνση της απώλειας μνήμης και της γνωστικής έκπτωσης που σχετίζεται με την ηλικία», σημειώνει ο Manson. «Εκείνοι που έλαβαν την πολυβιταμίνη τα πήγαν καλύτερα από εκείνους που έλαβαν το εικονικό φάρμακο».
Το σώμα και ο εγκέφαλός μας χρειάζονται πολλά θρεπτικά συστατικά για τη βέλτιστη υγεία και αποδοτικότητα. Ο Manson επισημαίνει ότι αν οι άνθρωποι έχουν ελλείψεις σε αυτά τα θρεπτικά συστατικά μπορεί να επηρεάσει την απώλεια μνήμης ή να επιταχύνει τη γνωστική παρακμή. Έτσι, λέει ότι η λήψη μιας πολυβιταμίνης μπορεί να βοηθήσει κάποιον να αποτρέψει μια ανεπάρκεια αν δεν παίρνει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται από τη διατροφή του.
«Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι μια πολυβιταμίνη δεν θα υποκαταστήσει ποτέ μια υγιεινή διατροφή», λέει , καθώς «τα μικροθρεπτικά συστατικά απορροφώνται συνήθως καλύτερα μέσω των τροφίμων παρά μέσω των συμπληρωμάτων». Μπορεί όμως να αποτελέσει μια συμπληρωματική προσέγγιση ή στρατηγική για τη διατήρηση της γνωστικής υγείας των ηλικιωμένων.
Ο Linder προσθέτει ότι θα συνεχίσει να λέει στους ασθενείς του ότι αν τρώνε υγιεινή διατροφή είναι απίθανο να ωφεληθούν πολύ από μια πολυβιταμίνη. «Αν παίρνετε πάρα πολύ από ένα συγκεκριμένο συμπλήρωμα και το σώμα σας δεν το χρειάζεται, απλώς θα το αποβάλλει με τη διούρηση, τονίζει. Έγραψε μάλιστα ένα άρθρο, το οποίο δημοσιεύθηκε στο JAMA, υποστηρίζοντας ότι οι βιταμίνες και τα συμπληρώματα θα μπορούσαν να είναι σπατάλη χρημάτων για πολλούς ανθρώπους. Υποστηρίζει ότι πρέπει να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να υιοθετήσουν ένα καλύτερο πρότυπο διατροφής.
Προτιμήστε φρούτα και λαχανικά
«Η κατανάλωση μιας διατροφής που έχει πολλά φρούτα και λαχανικά σχετίζεται με τη μακροζωία και την καλύτερη λειτουργία και την καλύτερη ποιότητα ζωής», λέει ο Linder. Υπάρχουν πολλές έρευνες που δείχνουν ότι η υγιεινή διατροφή συνδέεται με την καλύτερη υγεία της καρδιάς, και όσον αφορά την προστασία της γνωστικής λειτουργίας, «η τρέχουσα σκέψη είναι ότι όλα αυτά που είναι καλά για την καρδιά σας είναι επίσης καλά για τον εγκέφαλό σας», λέει.
Όταν ο Linder μιλάει στους ασθενείς του για την υγιή γήρανση, εστιάζει στις συνήθειες του καλού ύπνου, τη σωματική δραστηριότητα και την υγιεινή διατροφή. «Η μεγάλη μου ανησυχία με όλη την εστίαση που έχουν οι άνθρωποι στις βιταμίνες είναι ότι τους αποσπά την προσοχή από πράγματα που πραγματικά θα τους βοηθήσουν να παραμείνουν υγιείς», λέει ο Linder.
«Αν κάποιος παίρνει μια πολυβιταμίνη, δεν πρόκειται να του πω να σταματήσει», λέει ο Dr. R. Sean Morrison, ο οποίος είναι γηριατρικός στο Mount Sinai Health System στη Νέα Υόρκη. Αλλά λέει ότι δεν θα ενθάρρυνε τη χρήση πολυβιταμινών ως τρόπο προστασίας από την απώλεια μνήμης, επειδή τα αποτελέσματα που μετρήθηκαν στις μελέτες δεν είναι πολύ πειστικά. «Δεν νομίζω ότι είναι η μαγική σφαίρα που αναζητούν οι άνθρωποι», λέει ο Morrison.
Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε, εν μέρει, από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας και άλλες επιχορηγήσεις. Οι βιταμίνες χορηγήθηκαν από την Pfizer Inc. και τη Haleon, τους κατασκευαστές της Centrum, της μάρκας πολυβιταμινών που έλαβαν οι συμμετέχοντες στη μελέτη. Οι συγγραφείς της μελέτης αναφέρουν ότι οι χρηματοδότες δεν είχαν «κανένα ρόλο» στο σχεδιασμό, την ανάλυση ή την ερμηνεία της μελέτης.
