Μελέτες σε ποντίκια έχουν δείξει ότι μια ορμόνη που παράγεται στο έντερο είναι σε θέση να στέλνει σήματα στον εγκέφαλο και να επηρεάζει το πόση ενέργεια καταναλώνει ο οργανισμός. Η ορμόνη αυτή, που ονομάζεται FGF19 (fibroblast growth factor 19), ενεργοποιεί διεργασίες οι οποίες βοηθούν τον οργανισμό να δαπανά περισσότερη ενέργεια, να χρησιμοποιεί το αποθηκευμένο λίπος ως καύσιμο και να βελτιώνει τον έλεγχο του σωματικού βάρους και τα επίπεδα γλυκόζης σε παχύσαρκα ζώα.
Οι ερευνητές συνέδεσαν αυτά τα αποτελέσματα με τη δράση της FGF19 στον υποθάλαμο, μια βασική περιοχή του εγκεφάλου που λαμβάνει πληροφορίες από το υπόλοιπο σώμα και το περιβάλλον και συντονίζει τον ενεργειακό μεταβολισμό. Διαπίστωσαν ότι όταν η FGF19 δρα στον υποθάλαμο, ενισχύει τη λειτουργία των θερμογενετικών λιποκυττάρων, δηλαδή εξειδικευμένων λιποκυττάρων που «καίνε» ενέργεια παράγοντας θερμότητα αντί να αποθηκεύουν θερμίδες.
Η μελέτη παρουσιάστηκε αναλυτικά σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό American Journal of Physiology Endocrinology and Metabolism, όπου αναδείχθηκε ως Top Article για τον μήνα Μάιο.
Τι γνωρίζουμε για τη συγκεκριμένη ορμόνη
Η FGF19, η οποία εμπλέκεται στη ρύθμιση του ενεργειακού μεταβολισμού, παράγεται κυρίως στο λεπτό έντερο. Στο ήπαρ ρυθμίζει την παραγωγή χολικών οξέων και επηρεάζει επίσης τη σύνθεση γλυκόζης και λιπών. Παρότι οι κύριες λειτουργίες της στο ήπαρ έχουν μελετηθεί σε βάθος, οι επιδράσεις της στον εγκέφαλο έχουν εξεταστεί πολύ λιγότερο.
«Η FGF19 είχε ήδη συσχετιστεί με μείωση της πρόσληψης τροφής. Η δική μας εργασία έδειξε ότι παίζει επίσης σημαντικό ρόλο δρώντας στον υποθάλαμο και αυξάνοντας την ενεργειακή δαπάνη στο λευκό και το καφέ λιπώδες ιστό. Με άλλα λόγια, εκτός από τον έλεγχο της όρεξης, ενισχύει τη θερμογένεση. Συνεπώς, σε θεραπευτικές προσεγγίσεις για την παχυσαρκία, αυτό φαίνεται αρκετά λογικό», εξήγησε η Helena Cristina de Lima Barbosa από το Obesity and Comorbidities Research Center.
«Στο εργαστήριο εργαζόμαστε με χολικά οξέα και αυτά ρυθμίζουν την απελευθέρωση της FGF-19. Οι πρώτες μελέτες μας μάς οδήγησαν προς αυτή την κατεύθυνση», δήλωσε ο Zangerolamo στην Agência FAPESP.
Στην ηλικία των 8 εβδομάδων, τα πειραματόζωα χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα έλαβε μια τυπική δίαιτα ως ομάδα ελέγχου και η άλλη ακολούθησε δίαιτα πλούσια σε λιπαρά για πρόκληση παχυσαρκίας. Στη συνέχεια, οι ερευνητές χορήγησαν FGF19 απευθείας στους εγκεφάλους των παχύσαρκων ζώων. Όλα τα ζώα διατηρήθηκαν σε αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες θερμοκρασίας, φωτισμού και πρόσβασης σε νερό.
Σύμφωνα με το άρθρο, η κεντρική δράση της FGF19 βελτίωσε την ενεργειακή ομοιόσταση, ενισχύοντας τη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και διεγείροντας τη θερμογένεση στο λιπώδες ιστό, οδηγώντας σε μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας υπό μορφή θερμότητας.
«Ο εγκέφαλος παίζει καθοριστικό ρόλο στον έλεγχο της λιπώδους μάζας του σώματος. Παράλληλα λαμβάνει πληροφορίες από περιφερικούς ιστούς και δίνει εντολές. Αυτές οι εντολές, προφανώς μέσω του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, φαίνεται ότι αποτελούν μια ενδιαφέρουσα οπτική για την ενεργειακή δαπάνη», ανέφερε η Barbosa.
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι ένα σημαντικό ερώτημα τώρα είναι πώς μπορεί να ενισχυθεί η ενδογενής παραγωγή FGF19. Παράλληλα εξετάζουν πώς τα ευρήματα αυτά συνδέονται με όσα είναι ήδη γνωστά για τα νευρικά κυκλώματα που ρυθμίζουν τη διατροφική συμπεριφορά.
«Στόχος μας είναι να διευρύνουμε αυτή την κατανόηση. Μελετούμε τον υποθάλαμο για να εξετάσουμε τη φλεγμονή που παρατηρείται συνήθως όταν εφαρμόζεται δίαιτα πλούσια σε λιπαρά και κατά πόσο η FGF19 μπορεί να έχει ρόλο σε αυτόν τον τομέα», ανέφερε ο Zangerolamo, ο οποίος πραγματοποίησε μέρος της εργασίας στο Harvard Medical School.
Νέα προσέγγιση στη θεραπεία του διαβήτη και της παχυσαρκίας
Με βάση αυτά τα ευρήματα, οι επιστήμονες θεωρούν ότι η FGF19 θα μπορούσε να αποτελέσει αφετηρία για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας, του διαβήτη και άλλων μεταβολικών παθήσεων. Ο στόχος είναι να αναπτυχθούν ουσίες που να μιμούνται τη δράση φυσικών μορίων του οργανισμού, δηλαδή ενδογενών ουσιών.
Η προσέγγιση αυτή θυμίζει τον τρόπο λειτουργίας ορισμένων από τα νεότερα φάρμακα για τον διαβήτη και την παχυσαρκία. Το Ozempic, για παράδειγμα, περιέχει σεμαγλουτίδη, ένα συστατικό που ενεργοποιεί υποδοχείς μιμούμενο την ορμόνη GLP-1, στέλνοντας έτσι σήματα κορεσμού στον εγκέφαλο και βοηθώντας τους ασθενείς να αισθάνονται πληρότητα με λιγότερη τροφή.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η FGF19 δεν επηρέασε μόνο την όρεξη ή την αποθήκευση λίπους. Η ορμόνη μείωσε επίσης την περιφερική φλεγμονή και βελτίωσε την αντοχή των ζώων στο κρύο. Όταν οι ερευνητές παρεμπόδισαν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, τα οφέλη αυτά χάθηκαν. Σε επόμενα πειράματα παρατήρησαν ότι η έκθεση στο κρύο αύξησε την έκφραση των υποδοχέων FGF19 στον υποθάλαμο. Επειδή ο υποθάλαμος είναι κρίσιμος για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι η FGF19 ενδέχεται να βοηθά τον οργανισμό να προσαρμόζεται, συντονίζοντας την ενεργειακή ισορροπία και τη θερμορρύθμιση.
