Η κλινική ψυχολόγος Rachel Zack Ishikawa, η οποία είναι επίσης καθηγήτρια στο Τμήμα Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, μίλησε στο The Harvard Gazette για το πότε το άγχος, μια φυσιολογική αντίδραση στο στρες, μπορεί να μετατραπεί σε ψυχική διαταραχή, τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην όξυνσή του και πώς μπορούμε να το αποτρέψουμε από το να επηρεάσει την καθημερινή μας ζωή.

The Harvard Gazette: Το να νιώθουμε άγχος μπορεί να είναι φυσιολογικό. Πότε μπορεί το άγχος να γίνει ψυχική διαταραχή;

Rachel Zack Ishikawa: «Τα μέτρια επίπεδα άγχους βελτιώνουν στην πραγματικότητα την απόδοση σε δραστηριότητες όπως η συμμετοχή σε εξετάσεις, ο αθλητισμός κα. Το άγχος μπορεί να είναι χρήσιμο επειδή ενθαρρύνει τους ανθρώπους να επιδιώξουν πράγματα που είναι απαιτητικά και τους δίνει την ευκαιρία να νιώσουν την ανταμοιβή της επιτυχίας.

Το πρόβλημα με το άγχος είναι ότι είναι απαίσιο. Για μερικούς ανθρώπους μπορεί να είναι αφόρητο. Και τότε είναι που η κατάσταση γίνεται προβληματική. Όταν πιστεύουμε ότι το άγχος είναι κακό, μπορεί να αρχίσουμε να αποφεύγουμε τις πηγές του άγχους για να εξαφανίσουμε αυτά τα άσχημα συναισθήματα.

Το άγχος και η αποφυγή ενισχύουν το ένα το άλλο σε έναν φαύλο κύκλο. Όλο αυτό γίνεται διαταραχή όταν προκαλεί κλινική δυσφορία και παρεμβαίνει στην κανονική λειτουργία του οργανισμού μας. Οι αγχώδεις διαταραχές είναι οι πιο συχνές από όλες τις ψυχιατρικές διαταραχές. Περίπου το ένα τρίτο των ενηλίκων θα βιώσουν μια αγχώδη διαταραχή κάποια στιγμή στη ζωή τους».

The Harvard Gazette: Αυτό σημαίνει ότι το άγχος αυξάνεται;

Rachel Zack Ishikawa: «Αν σκεφτείτε τις αγχώδεις διαταραχές, υπάρχει μια μεγάλη γενετική συνιστώσα, επομένως δεν θα περιμέναμε αυτό να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου. Ταυτόχρονα, η έρευνα έχει δείξει αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης άγχους τα τελευταία περίπου 30 χρόνια, ιδιαίτερα μεταξύ των νεαρών ενηλίκων.

Βλέπουμε επίσης μια έντονη μετατόπιση στην αποδοχή των αγχωδών διαταραχών. Υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι που αυτοπροσδιορίζονται ως αγχώδεις και αναζητούν θεραπεία. Είναι σημαντικό ότι, παρά όλα αυτά, παραμένει αλήθεια ότι, παρά την ύπαρξη αποτελεσματικής ψυχοφαρμακολογικής θεραπείας και θεραπειών για τις αγχώδεις διαταραχές, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν λαμβάνουν αυτές τις θεραπείες και εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική ανεκπλήρωτη ανάγκη για φροντίδα».

The Harvard Gazette: Ποιοι είναι οι καλύτεροι τρόποι για να αποτρέψουμε το άγχος από το να επηρεάσει την καθημερινότητά μας;

Rachel Zack Ishikawa: «Μπορούμε να σκεφτούμε τη διαχείριση του άγχους με τρεις διαφορετικούς τρόπους. Ο ένας είναι να στοχεύσουμε στην αποφυγή συμπεριφοράς, την τάση να αποφεύγουμε τις καταστάσεις ή τις δραστηριότητες που προκαλούν άγχος.

Ο δεύτερος είναι να στοχεύσουμε στην αναμασητική ανησυχία ή στις αυτόματες αρνητικές προβλέψεις για το μέλλον.

Και ο τρίτος είναι να στοχεύσουμε σε αυτό που ονομάζουμε υπερεπαγρύπνηση, τον έντονο συντονισμό με το φυσιολογικό στοιχείο του άγχους.

Είμαι γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεύτρια και οι κλινικοί CBT χρησιμοποιούν τον όρο «ζωή βασισμένη στην έκθεση», που περιγράφει την κίνηση προς τις πηγές άγχους αντί να τις απομακρύνουμε.

Για παράδειγμα, αν μπορείτε να παρατηρήσετε τα πράγματα στα οποία μπορεί να πείτε όχι επειδή σας κάνουν λίγο αγχωμένους και στη συνέχεια να κινηθείτε προς αυτές τις καταστάσεις αντί να τις απομακρύνετε, αυτό παρέχει μια ευκαιρία για νέα μάθηση.

Ο εγκέφαλος μπορεί να μάθει ότι οι περισσότερες καταστάσεις που προκαλούν άγχος δεν είναι στην πραγματικότητα επικίνδυνες και αυτό δημιουργεί την ευκαιρία να μάθετε ότι μπορείτε να χειριστείτε την αγωνία που προκύπτει όταν προκαλείτε τον εαυτό σας.

Η δεύτερη στρατηγική είναι να αμφισβητήσετε τις άχρηστες σκέψεις που εμφανίζονται ακούσια και σας λένε ότι τα πράγματα δεν πρόκειται να πάνε καλά ή ότι κάτι κακό θα συμβεί. Αυτό που μπορείτε να κάνετε σε αυτές τις καταστάσεις είναι να κάνετε στον εαυτό σας μερικές ερωτήσεις που μπορούν να σας βοηθήσουν να αναπτύξετε πιο ευέλικτη σκέψη, όπως: «Ξέρω με βεβαιότητα ότι αυτό το αποτέλεσμα θα συμβεί;» ή «Υπάρχουν άλλα πιθανά αποτελέσματα εκτός από αυτό που φοβάμαι;». Αυτή η άσκηση μπορεί να ενθαρρύνει μια πιο ισορροπημένη, ρεαλιστική σκέψη και λιγότερη καταστροφική σκέψη που τροφοδοτεί το άγχος.

Και το τελευταίο πράγμα που θα ήταν να στοχεύσετε στη φυσιολογική εμπειρία του άγχους: ταχυπαλμία, δύσπνοια, εφίδρωση, τρέμουλο, ναυτία κλπ. Ερμηνεύουμε τις σωματικές αισθήσεις ως σημάδι κινδύνου, αλλά μπορούμε να θυμόμαστε ότι αυτές είναι απλώς σωματικές αισθήσεις. Δεν σημαίνουν ότι κάτι επικίνδυνο έρχεται προς το μέρος μας. Αυτό ηρεμεί το νευρικό σύστημα και μειώνει την ενεργοποίηση που συνοδεύει την αντίληψη της απειλής. Αυτά τα τρία πράγματα είναι το κλειδί για να παρέμβετε όταν αρχίσετε να παρατηρείτε αύξηση του άγχους».

The Harvard Gazette: Ποιος είναι ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην αύξηση του άγχους;

Rachel Zack Ishikawa: «Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν μια σύνδεση μεταξύ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του άγχους, και παρόλο που τα ευρήματα είναι ανάμεικτα, δείχνουν ότι η προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σχετίζεται με προβλήματα ψυχικής υγείας, ιδιαίτερα με πράγματα όπως η αυτοεκτίμηση, η αρνητική κοινωνική σύγκριση και η μοναξιά.

Αυτό που δείχνουν οι μελέτες είναι ότι η φύση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει σημασία. Τα άτομα που χρησιμοποιούν παθητικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, περιηγούμενα στη ροή και τις αναρτήσεις άλλων ανθρώπων χωρίς να αλληλεπιδρούν, φαίνεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αρνητικών αποτελεσμάτων.

Ενώ τα άτομα που χρησιμοποιούν πιο ενεργά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κοινοποιώντας συνδέσμους ή επικοινωνώντας μέσω προσωπικών μηνυμάτων, φαίνεται να διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο αρνητικών αποτελεσμάτων και μερικές φορές είναι ακόμη πιο πιθανό να αναφέρουν καλύτερη ψυχολογική ευεξία.

Βλέπουμε επίσης κακά αποτελέσματα για άτομα που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για συναισθηματική ή κοινωνική επιβεβαίωση ή ως διαφυγή από την πραγματικότητα ή ως αντικατάσταση της ανθρώπινης σύνδεσης».