Αν έχετε διαβήτη τύπου 2 ή διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσετε τη νόσο, πιθανότατα έχετε ακούσει ότι το μέλι θεωρείται πιο «υγιεινή» επιλογή σε σύγκριση με άλλα γλυκαντικά.

Ωστόσο, αν και το μέλι πράγματι έχει ορισμένα διατροφικά οφέλη, παραμένει πηγή απλών σακχάρων και υδατανθράκων. Όταν, λοιπόν, υπάρχει διαβήτης, η πρόσληψη υδατανθράκων χρειάζεται προσεκτική παρακολούθηση μέσα στην ημέρα, ιδιαίτερα αν λαμβάνετε φάρμακα όπως η ινσουλίνη.

Δείτε τι χρειάζεται να γνωρίζετε πριν προσθέσετε το μέλι στη διατροφή σας.

Η διατροφική αξία του μελιού

Το μέλι είναι ένα φυσικό γλυκαντικό που παράγεται από τις μέλισσες και ορισμένα είδη βομβίνων, όταν συλλέγουν νέκταρ από τα άνθη. Το νέκταρ αποθηκεύεται στην κυψέλη, όπου διασπάται σε απλά σάκχαρα και σταδιακά μετατρέπεται σε μέλι.

Σύμφωνα με τον FDA, το μέλι χαρακτηρίζεται στις διατροφικές ετικέτες ως «προστιθέμενη ζάχαρη», καθώς δεν αποτελεί φυσικό συστατικό των τροφίμων ή των ποτών, αλλά προστίθεται για να τα γλυκάνει.

Το μέλι αποτελεί πηγή υδατανθράκων, οι οποίοι προέρχονται κυρίως από απλά σάκχαρα, όπως η γλυκόζη και η φρουκτόζη.

Μία κουταλιά της σούπας μέλι περιέχει:

• 61 θερμίδες
• 17 γρ. ζάχαρης
• 17 γρ. υδατανθράκων
• 0,06 γρ. πρωτεΐνης
• 0,04 γρ. φυτικών ινών

Παράλληλα, περιέχει μικρές ποσότητες βιταμινών και μετάλλων, όπως κάλιο, ασβέστιο, ψευδάργυρο και βιταμίνη C, καθώς και αντιοξειδωτικές ουσίες. Ωστόσο, τα επίπεδα αυτών των συστατικών είναι χαμηλά και δεν καθιστούν το μέλι σημαντική διατροφική πηγή τους.

Μέλι και ζάχαρη: Ποια είναι η διαφορά

Το μέλι διαφέρει από τη λευκή ζάχαρη, καθώς περιέχει ορισμένα ιχνοστοιχεία και βιταμίνες, κάτι που δεν ισχύει για τη ζάχαρη. Επιπλέον, έχει χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη.

Ο γλυκαιμικός δείκτης δείχνει πόσο γρήγορα ένα τρόφιμο αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Το μέλι έχει γλυκαιμικό δείκτη περίπου 50, ενώ η λευκή ζάχαρη περίπου 80. Αυτό σημαίνει ότι και τα δύο αυξάνουν το σάκχαρο, με το μέλι να το κάνει λίγο πιο αργά, ωστόσο και στις δύο περιπτώσεις οι διαβητικοί πρέπει να είναι προσεκτικοί.

Για τον λόγο αυτό, η αντικατάσταση της ζάχαρης με μέλι δεν προσφέρει κάποιο ξεκάθαρο όφελος όταν υπάρχει διαβήτης, καθώς και τα δύο επηρεάζουν το σάκχαρο με παρόμοιο τρόπο. Αν επιλέξετε να καταναλώσετε μέλι, χρειάζεται να γνωρίζετε με ακρίβεια την ποσότητα, καθώς τρόφιμα που περιέχουν μέλι μπορεί να αποδίδουν περισσότερους υδατάνθρακες από όσο υπολογίζετε. Αυτό μπορεί να δυσκολέψει τη σωστή ρύθμιση του σακχάρου και της ινσουλίνης.

Γλυκαιμικός δείκτης

Ο γλυκαιμικός δείκτης δείχνει πόσο έντονα επηρεάζει ένα τρόφιμο το σάκχαρο στο αίμα. Όσο υψηλότερη είναι η τιμή, τόσο μεγαλύτερη είναι η επίδραση.

• Χαμηλός γλυκαιμικός δείκτης (55 ή λιγότερο): Ορισμένα φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά, ζυμαρικά, γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών και ξηροί καρποί
• Μέτριος γλυκαιμικός δείκτης (56 έως 69): Λευκές και γλυκοπατάτες, καλαμπόκι, λευκό ρύζι και κουσκούς
• Υψηλός γλυκαιμικός δείκτης (70 ή υψηλότερο): Λευκό ψωμί, κρουασάν, κέικ, ντόνατς και τα περισσότερα κράκερ και δημητριακά πρωινού

Μπορούν τελικά τα άτομα με διαβήτη να καταναλώνουν μέλι;

Σε γενικές γραμμές, η κατανάλωση μελιού επιτρέπεται όταν υπάρχει διαβήτης, αρκεί να γίνεται με μέτρο. Μολονότι έχει χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη από τη λευκή ζάχαρη, περιέχει γλυκόζη και φρουκτόζη, υδατάνθρακες που αυξάνουν το σάκχαρο στο αίμα. Μία κουταλιά της σούπας περιέχει 17 γρ. υδατανθράκων, ποσότητα που πρέπει να συνυπολογίζεται στη συνολική ημερήσια πρόσληψη.

Αν χρησιμοποιείτε ινσουλίνη για τη ρύθμιση του διαβήτη τύπου 2, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να καταγράφετε και να υπολογίζετε την πρόσληψη σακχάρων, συμπεριλαμβανομένου του μελιού. Για τον λόγο αυτό, καλό είναι να συζητήσετε με τον γιατρό, τον διαιτολόγο ή τον εκπαιδευτή διαβήτη ποια ποσότητα είναι ασφαλής για εσάς.

Είναι το μέλι καλή επιλογή για άτομα με διαβήτη;

Οι ειδικοί δεν συμφωνούν πλήρως στο αν το μέλι αποτελεί κατάλληλη επιλογή για τα άτομα με διαβήτη. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι διαθέτει αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες, κάτι που θα μπορούσε να έχει σημασία, καθώς ο διαβήτης συχνά συνοδεύεται από αυξημένη φλεγμονή. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά τρόφιμα που παρέχουν αντιοξειδωτικά χωρίς να επιβαρύνουν το σάκχαρο, επομένως το μέλι δεν είναι απαραίτητο για αυτόν τον σκοπό.

Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας για το μέλι και τον διαβήτη έχει γίνει σε πειραματόζωα, αν και υπάρχουν και μελέτες σε ανθρώπους.

Μία μετα-ανάλυση, που περιλάμβανε 18 μικρές μελέτες, έδειξε ότι ορισμένα είδη μελιού μείωσαν ελαφρώς το σάκχαρο νηστείας. Αντίθετα, συστηματική ανασκόπηση κλινικών δοκιμών του 2021 διαπίστωσε ότι η υπερβολική κατανάλωση μελιού μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα γλυκόζης σε άτομα με διαβήτη τύπου 2.

Οι συγγραφείς και των δύο ανασκοπήσεων επισήμαναν ότι απαιτείται περισσότερη έρευνα για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.

Σε μία ακόμη μικρή μελέτη από την Τουρκία, άτομα με διαβήτη τύπου 2 που κατανάλωναν 5 έως 25 γρ. μελιού ημερησίως για 4 μήνες εμφάνισαν μείωση της HbA1c, δείκτη που αντανακλά τον μακροπρόθεσμο έλεγχο του σακχάρου. Από την άλλη, όσοι κατανάλωναν μεγαλύτερες ποσότητες είδαν την HbA1c να αυξάνεται.

Συνολικά, τα μέχρι σήμερα δεδομένα βασίζονται σε μικρά δείγματα, γεγονός που καθιστά αναγκαία την περαιτέρω έρευνα. Όμως σε γενικές γραμμές δείχνουν ότι η μικρή κατανάλωση μελιού (1-2 κουταλιές του γλυκού την ημέρα) θα μπορούσε να είναι ωφέλιμη, ενώ η μεγάλη κατανάλωσή του έχει αρνητικές επιπτώσεις για τους διαβητικούς. Τα μεγαλύτερα οφέλη παρατηρούνται όταν το μέλι αντικαθιστά τη ζάχαρη και όχι όταν προστίθεται στη διατροφή ενώ ήδη καταναλώνεται αρκετή ζάχαρη.