Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, όταν τα ποσοστά καισαρικής κυμαίνονται στο 10–15%, τότε παρατηρείται μείωση των επιπέδων θνησιμότητας της μητέρας και του νεογέννητου βρέφους. Στην Ελλάδα, όμως, η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική: το 2023 το ποσοστό των γεννήσεων με καισαρική έφτασε στο 62,1%, το υψηλότερο στην Ευρώπη και από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως.
Η καισαρική τομή είναι μια σωτήρια ιατρική πράξη όταν υπάρχει πραγματική ανάγκη. Ωστόσο, όπως αναφέρει το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Βρετανίας (NHS), υπάρχει αυξημένος κίνδυνος διαφόρων επιπλοκών για τη μητέρα, όπως η μόλυνση της πληγής ή του ενδομητρίου, η ακατάσχετη αιμορραγία, η βαθιά φλεβική θρόμβωση και η βλάβη στην ουροδόχο κύστη ή στους ουρητήρες. Επιπλέον, υπάρχει μια μικρή αύξηση του κινδύνου να εμφανιστεί κάποιο πρόβλημα σε επόμενη εγκυμοσύνη. Για το βρέφος παρατηρείται αυξημένος κίνδυνος αναπνευστικών προβλημάτων και αμυχών στο δέρμα.
Μια έρευνα της Ελληνικής Μαιευτικής και Γυναικολογικής Εταιρείας, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Clinical Medicine τον περασμένο Απρίλιο, επιχειρεί να φωτίσει τις αιτίες αυτού του φαινομένου, εξετάζοντας τις προσωπικές επιλογές και τις απόψεις των ίδιων των γυναικολόγων για τον τρόπο γέννας των παιδιών τους.
Στη μελέτη συμμετείχαν 337 γυναικολόγοι από όλη την Ελλάδα, με διαφορετική επαγγελματική δραστηριότητα στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Από τους συμμετέχοντες, το 9,9% ήταν άγαμοι, το 85,3% ήταν παντρεμένοι και το 4,8% ήταν διαζευγμένοι.
Αν και σχεδόν 8 στους 10 δήλωσαν ότι θα προτιμούσαν τον φυσιολογικό τοκετό, στην πράξη μόνο το 55,8% εξ αυτών έκανε πρώτο παιδί με αυτό τον τρόπο. Ενδεικτικό είναι επίσης ότι μόλις το 31% θα δοκίμαζε φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική. Οι άνδρες και οι παντρεμένοι γιατροί έτειναν να προτιμούν περισσότερο τον φυσιολογικό τοκετό, ενώ οι γυναίκες γιατροί έδειξαν μεγαλύτερη προδιάθεση προς την καισαρική.
Γιατί γίνονται τόσες πολλές καισαρικές στην Ελλάδα
Οι γυναικολόγοι ανέδειξαν αρκετούς λόγους που εξηγούν την εκτόξευση των ποσοστών στην Ελλάδα:
Η ηλικία και οι θεραπείες γονιμότητας
Το 42,6% τόνισε ότι η προχωρημένη ηλικία μητρότητας και η εξωσωματική γονιμοποίηση αυξάνουν τις πιθανότητες για καισαρική.
Όπως σημειώνει η μελέτη, η μέση ηλικία που μια γυναίκα αποκτά το πρώτο της παιδί ανέβηκε από τα 27,9 έτη το 2002 στα 31 το 2022, ενώ οι γεννήσεις από μητέρες άνω των 40 ετών τετραπλασιάστηκαν. Οι εγκυμοσύνες σε μεγαλύτερη ηλικία συνδέονται με αυξημένους κινδύνους και συχνά οδηγούν τους γιατρούς σε πιο «σίγουρες» λύσεις.
Η εκπαίδευση των γιατρών
Το 37,5% επεσήμανε ότι οι νέοι γυναικολόγοι δεν εκπαιδεύονται επαρκώς στις μεθόδους επεμβατικού φυσιολογικού τοκετού, όπως η χρήση εργαλείων, με αποτέλεσμα η καισαρική να φαίνεται η πιο «ασφαλής» επιλογή.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η μείωση των επεμβατικών φυσιολογικών τοκετών, όπως ο τοκετός με εμβρυουλκία ή βεντούζα, έχει οδηγήσει σε έλλειψη εμπειρίας για τους νέους γυναικολόγους. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί αισθάνονται πιο άνετα να καταφύγουν σε καισαρική, παρά να επιχειρήσουν έναν δύσκολο φυσιολογικό τοκετό με εργαλεία.
Η επιθυμία της μητέρας
Ένας στους τέσσερις (25%) ανέφερε ότι πολλές γυναίκες ζητούν οι ίδιες καισαρική, συνήθως λόγω φόβου για τον πόνο, ανησυχίας για τραυματισμούς του πυελικού εδάφους ή αρνητικών εμπειριών σε προηγούμενους τοκετούς.
Αν και διεθνώς μόνο ένα μικρό ποσοστό γυναικών δηλώνει ότι θέλει καισαρική χωρίς ιατρική ένδειξη, στην Ελλάδα φαίνεται ότι το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο. Ακόμη και γυναίκες που εργάζονται ως γυναικολόγοι και που γνωρίζουν σε βάθος τις διαδικασίες του τοκετού, ανέφεραν ότι σε ποσοστό 36,6% θα προτιμούσαν καισαρική. Ο φόβος για τον πόνο, η ανησυχία για προβλήματα στο πυελικό έδαφος ή στη σεξουαλική ζωή και η επιθυμία ελέγχου της κατάστασης είναι βασικοί λόγοι πίσω από αυτήν την επιλογή.
Η διαφορετική ερμηνεία των εξετάσεων
Πολλοί γιατροί αναγνώρισαν ότι η υποκειμενική ανάγνωση των καρδιοτοκογραφημάτων συχνά οδηγεί σε απόφαση για καισαρική.
Το νομικό πλαίσιο
Πάνω από τους μισούς γιατρούς (56,3%) θεωρούν ότι ο φόβος για νομικές συνέπειες και δικαστικές διώξεις οδηγεί σε «αμυντική ιατρική», δηλαδή σε επιλογές που γίνονται περισσότερο για νομική κάλυψη παρά για ιατρικούς λόγους.
Οι προσωπικές εμπειρίες των γιατρών επηρεάζουν τις επιλογές τους
Οι ίδιοι οι γιατροί παραδέχθηκαν ότι οι προσωπικές ή οικογενειακές εμπειρίες επηρεάζουν την κρίση τους. Όσοι είχαν βιώσει επιπλοκές στον φυσιολογικό τοκετό, όπως ρήξεις ή αιμορραγίες, ήταν πιο θετικοί προς την καισαρική.
