Ο καρκίνος του παγκρέατος αποτελεί μία από τις πιο επιθετικές και δύσκολα αντιμετωπίσιμες μορφές κακοήθειας. Η διάγνωση συνήθως γίνεται σε προχωρημένο στάδιο, καθώς τα συμπτώματα είναι ασαφή ή εμφανίζονται αργά, γεγονός που περιορίζει τις θεραπευτικές επιλογές. Παρά τις δυσκολίες, η πρόοδος στη χημειοθεραπεία, την ακτινοθεραπεία και τη χειρουργική έχει βελτιώσει σημαντικά τις προοπτικές επιβίωσης για ορισμένους ασθενείς, ιδιαίτερα όταν η νόσος εντοπίζεται νωρίς και μπορεί να αντιμετωπιστεί συνδυαστικά.
Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) αναφέρουν ότι η σύγχρονη προσέγγιση στη θεραπεία του αδενοκαρκινώματος του παγκρέατος επικεντρώνεται στον συνδυασμό χημειοθεραπείας, ακτινοθεραπείας και χειρουργικής αντιμετώπισης. Η επιλογή του κατάλληλου σχήματος εξαρτάται από τη σταδιοποίηση του όγκου, τη γενική κατάσταση του ασθενούς και την ανταπόκριση του ασθενούς σε ενδεχόμενη νεοεπικουρική θεραπεία με στόχο τη μείωση του όγκου πριν από την επέμβαση.
Σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε πρόσφατα μια ολλανδική τυχαιοποιημένη μελέτη φάσης ΙΙΙ (PREOPANC-2), που δημοσιεύθηκε στο The Lancet Oncology. Η μελέτη διερεύνησε τη διαφορά στην επιβίωση μεταξύ δύο νεοεπικουρικών σχημάτων: του FOLFIRINOX και της χημειοακτινοθεραπείας με gemcitabine (CRT), σε ασθενείς με εξαιρέσιμο ή οριακά εξαιρέσιμο καρκίνο του παγκρέατος.
Στη μελέτη συμμετείχαν 375 ασθενείς, οι οποίοι τυχαιοποιήθηκαν σε δύο ομάδες. Η πρώτη ομάδα (188 ασθενείς) έλαβε FOLFIRINOX — ένα συνδυασμό οξαλιπλατίνης, ιρινοτεκάνης, λευκοβορίνης και 5-φθοριοουρακίλης για οκτώ κύκλους — χωρίς μεταγενέστερη επικουρική αγωγή. Η δεύτερη ομάδα (187 ασθενείς) έλαβε χημειοακτινοθεραπεία με γεμσιταμπίνη και ακτινοβολία (36 Gy σε 15 συνεδρίες), ακολουθούμενη από χειρουργείο και τέσσερις κύκλους επικουρικής θεραπείας με γεμσιταμπίνη.
Μετά από διάμεση παρακολούθηση 42,3 μηνών, η μελέτη δεν ανέδειξε καμία σημαντική διαφορά στη συνολική επιβίωση μεταξύ των δύο θεραπευτικών επιλογών. Η διάμεση επιβίωση ήταν 21,9 μήνες για το FOLFIRINOX και 21,3 μήνες για τον συνδυασμό χημειοακτινοθεραπείας με γεμσιταμπίνη. Τα ποσοστά επιβίωσης στο ένα και τρία χρόνια ήταν 76% έναντι 70% και 36% έναντι 33%, αντίστοιχα.
Αντίστοιχα, δεν διαπιστώθηκαν σημαντικές διαφορές στην επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου (12,1 έναντι 11,9 μηνών). Όσον αφορά τις ανεπιθύμητες ενέργειες, περιστατικά βαθμού ≥3 καταγράφηκαν στο 67% των ασθενών της ομάδας FOLFIRINOX και στο 60% της ομάδας του συνδυασμού χημειοακτινοθεραπείας με γεμσιταμπίνη, με συχνότερα την ουδετεροπενία και τη διάρροια. Τρεις θάνατοι σχετίστηκαν άμεσα με τη θεραπεία.
Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η τυχαιοποιημένη αυτή μελέτη δεν έδειξε διαφορά στη συνολική επιβίωση μεταξύ νεοεπικουρικού σχήματος με FOLFIRINOX και νεοεπικουρικής χημειοακτινοθεραπείας με γεμσιταμπίνη σε ασθενείς με εξαιρέσιμο ή οριακά εξαιρέσιμο αδενοκαρκίνωμα παγκρέατος. Και οι δύο θεραπείες μπορούν να θεωρηθούν κατάλληλες επιλογές.
Η μελέτη PREOPANC-2 υπογραμμίζει ότι η εξατομίκευση παραμένει το κλειδί για την επιλογή κατάλληλης θεραπείας. Ο συνδυασμός κλινικής εμπειρίας, μοριακών δεδομένων και συνεχούς έρευνας ανοίγει τον δρόμο για πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές θεραπείες, με απώτερο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της μακροχρόνιας επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος.
