Μόλις τα ρολόγια γυρίζουν πίσω και σκοτεινιάζει πριν ακόμη σχολάσετε από τη δουλειά, ο χειμώνας αρχίζει να «βαραίνει». Οι ημέρες μικραίνουν, τα απογεύματα σκοτεινιάζουν νωρίτερα και η ώρα που λαμβάνετε τα γεύματα συχνά αλλάζουν.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, σώμα λειτουργεί με κιρκάδιους ρυθμούς, δηλαδή με εσωτερικούς μηχανισμούς που ρυθμίζουν τον ύπνο, τον μεταβολισμό, την πέψη και τους ορμονικούς κύκλους. Αυτοί οι ρυθμοί συγχρονίζονται με το φως και το σκοτάδι, επομένως όταν το φως της ημέρας μειώνεται νωρίτερα, ο μεταβολισμός αρχίζει επίσης να επιβραδύνεται.
Αυτή η σχέση μεταξύ μεταβολισμού και φωτός ίσως εξηγεί γιατί η χρονοδιατροφή, ένας κλάδος που εξετάζει πώς ο χρονισμός των γευμάτων επηρεάζει το σώμα, υποστηρίζει ότι το «πότε» τρώμε μπορεί να είναι σχεδόν εξίσου σημαντικό με το «τι» τρώμε. Η χρονοδιατροφή εξετάζει πώς η διάρκεια της ημέρας και το ωράριο των γευμάτων επηρεάζουν τη διάθεση, τον μεταβολισμό και συνολικά την υγεία.
Για παράδειγμα, μία μελέτη έδειξε ότι υγιείς ενήλικες που έφαγαν το δείπνο τους στις 22.00 εμφάνισαν κορυφώσεις σακχάρου υψηλότερες κατά 20% και έκαψαν 10% λιγότερο λίπος σε σχέση με όσους έφαγαν στις 18.00. Αυτό συνέβη παρότι και οι δύο ομάδες κατανάλωσαν το ίδιο γεύμα και κοιμήθηκαν την ίδια ώρα.
Παράλληλα, μετα-ανάλυση 29 μελετών έχει δείξει ότι τα πρώιμα ωράρια φαγητού, τα λιγότερα γεύματα και η κατανάλωση των περισσότερων θερμίδων νωρίς μέσα στην ημέρα σχετίζονται με μεγαλύτερη απώλεια βάρους και καλύτερους μεταβολικούς δείκτες, όπως χαμηλότερη αρτηριακή πίεση, χαμηλότερη γλυκόζη και χαμηλότερη χοληστερίνη.
Άλλες έρευνες συνδέουν τη σταθερή κατανάλωση φαγητού αργά το βράδυ, ιδιαίτερα κοντά στον ύπνο, με χειρότερη υγεία και αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας και μεταβολικών διαταραχών όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2.
Ο προγραμματισμός του βραδινού νωρίτερα φαίνεται να ευθυγραμμίζεται καλύτερα με τους φυσικούς ρυθμούς του μεταβολισμού, ειδικά όταν υπάρχει αρκετός χρόνος πριν το σώμα μπει στη φάση της «ανάπαυσης». Αυτό πιθανόν εξηγεί τα ευρήματα που δείχνουν ότι το δείπνο πιο νωρίς μέσα στη μέρα προσφέρει οφέλη.
Πώς ο χειμώνας επηρεάζει το μεταβολισμό
Τον χειμώνα, οι μικρότερες ημέρες και οι μεγάλες νύχτες μπορούν να απορρυθμίσουν τους κιρκάδιους ρυθμούς. Καθώς η πέψη, η έκκριση ορμονών αλλά και η «ταχύτητα» του μεταβολισμού (πόσες θερμίδες καίτε) ακολουθούν τον κιρκάδιο ρυθμό σας, μοιραία επηρεάζεται συνολικά η λειτουργία του οργανισμού, ιδίως όσον αφορά τη μεταβολική υγεία.
Επιπλέον, το μειωμένο φως μειώνει τα επίπεδα σεροτονίνης, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση, ενώ, σε συνδυασμό με περισσότερες ώρες στο σπίτι, είναι συνηθισμένο να αυξάνονται τα τσιμπολογήματα ή να μετατίθεται το βραδινό αργότερα.
Πρέπει τελικά να τρώτε νωρίτερα τον χειμώνα;
Για αρκετούς ανθρώπους, ναι, συνίσταται να τρώτε λίγο νωρίτερα το βραδινό σας το χειμώνα. Οι βασικοί λόγοι είναι τρεις:
- Μεταβολική ευθυγράμμιση: Το φαγητό όταν ο μεταβολισμός είναι ακόμη ενεργός βοηθά στον καλύτερο έλεγχο του σακχάρου, στην καλύτερη χρήση ενέργειας και στην καύση λίπους.
- Καλύτερη πέψη: Η απόσταση λίγων ωρών πριν τον ύπνο επιτρέπει στην πέψη να ολοκληρώσει το μεγαλύτερο μέρος της λειτουργίας της, κάτι που μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα του ύπνου.
- Σταθεροποίηση διάθεσης και ρυθμών: Ένα σταθερό δείπνο λίγο νωρίτερα μέσα στη μέρα βοηθά να διατηρείται μια σταθερή καθημερινή ρουτίνα, ιδιαίτερα τον χειμώνα που το φυσικό φως είναι λιγότερο.
Φυσικά, δεν ισχύει το ίδιο για όλους. Παράγοντες όπως το επίπεδο δραστηριότητας, τυχόν χρόνιες παθήσεις και το ωράριο της ημέρας σας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη.
Ένας αθλητής που προπονείται το βράδυ ίσως χρειάζεται ένα πιο αργό γεύμα για υποστήριξη της απόδοσης και της αποκατάστασης. Ένα άτομο με χαμηλότερη δραστηριότητα μπορεί να ωφεληθεί περισσότερο από ένα ελαφρύτερο δείπνο, νωρίτερα μέσα στη μέρα.
Αυτό σημαίνει να λαμβάνετε υπόψη τους στόχους σας, τη συχνότητα άσκησης, το πόσο κοντά στον ύπνο τρώτε, πώς νιώθετε ανάλογα με την ώρα του βραδινού και τι είναι ρεαλιστικό με βάση την καθημερινότητά σας.
Αν τρώτε μετά τις 21.00 τις περισσότερες ημέρες και νιώθετε ότι ξυπνάτε χωρίς ενέργεια ή ότι ο ύπνος δεν σας ξεκουράζει, αξίζει να δοκιμάσετε να μεταθέσετε το δείπνο σας λίγο νωρίτερα.
Οι ειδικοί του Science Alert συστήνουν να τρώτε το βραδινό σας ιδανικά μεταξύ 17.30 και 19.00 ή τουλάχιστον 2 με 3 ώρες πριν τον ύπνο και να διατηρείτε ένα όσο το δυνατόν πιο σταθερό ωράριο γευμάτων και ύπνου.
