Η σωματική δραστηριότητα είναι απαραίτητη για τη διατήρηση και τη βελτίωση της υγείας και την πρόληψη ασθενειών, τραυματισμών και αναπηριών, για όλους τους ανθρώπους όλων των ηλικιών. Η σωματική δραστηριότητα συμβάλλει στην παράταση της ζωής και στη βελτίωση της ποιότητάς της, μέσω φυσιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών οφελών, τα οποία έχουν υποστηριχθεί από πολυάριθμες επιστημονικές έρευνες.

Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε τώρα ότι ο χρόνος που αφιερώνεται στην άσκηση μπορεί να είναι ακόμη πιο επωφελής για τις γυναίκες από ό,τι για τους άνδρες, παρά το γεγονός ότι ο καθιστικός τρόπος ζωής είναι παραδοσιακά υψηλότερος στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες.

Ο καθιστικός τρόπος ζωής είναι ένας από τους εξωγενείς (συμπεριφορικούς και περιβαλλοντικούς) παράγοντες καρδιαγγειακού και ενδοκρινικού-μεταβολικού κινδύνου που, μαζί με το κάπνισμα, την κατάχρηση αλκοόλ και το ελλιπές ή μη ισορροπημένο διατροφικό πρότυπο, συμβάλλουν στην αύξηση των χρόνιων ασθενειών και στη μείωση του ορίζοντα των ετών ζωής με καλή υγεία, σύμφωνα με τη Noelia Belando, διδάκτωρ Φυσικής Δραστηριότητας και Αθλητικών Επιστημών, λέκτορας και ερευνήτρια στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, καθώς και προπονήτρια και προσωπική γυμνάστρια.

Αν και το ποσοστό των ανθρώπων που κάνουν καθιστική ζωή εξακολουθεί να είναι υψηλό, η πρακτική της σωματικής άσκησης έχει αυξηθεί στον γενικό ισπανικό πληθυσμό τα τελευταία χρόνια.

Τουλάχιστον, αυτό προκύπτει από την έρευνα που διεξήγαγε το Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο της Ισπανίας, η οποία στην ενότητα για την υγεία σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης το έτος 2022 έδειξε ότι το 37,7% των ατόμων ηλικίας 16 ετών και άνω ασκούν τακτικά σωματική δραστηριότητα στον ελεύθερο χρόνο τους.

Η άσκηση σωματικής άσκησης είναι πιο συχνή στον ανδρικό πληθυσμό από ό,τι στον γυναικείο, σύμφωνα με την έρευνα του ΙΝΕ, η οποία δείχνει ότι το 39,7% των ανδρών ασκούν σωματική δραστηριότητα έναντι 35,7% των γυναικών.

Τα αποτελέσματα της έκδοσης 2022 της έρευνας για τις αθλητικές συνήθειες στην Ισπανία, η οποία διενεργήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, δείχνουν ότι περίπου 6 στους 10 ανθρώπους ηλικίας 15 ετών και άνω αθλούνται, δεδομένου ότι το 57,3% δήλωσε ότι είχε κάνει σωματική δραστηριότητα τακτικά ή περιστασιακά τον τελευταίο χρόνο. Το ποσοστό αυτό αντιπροσωπεύει αύξηση 3,8 ποσοστιαίων μονάδων σε σύγκριση με το 2015, πριν από την προ-Covid-19, όταν το ποσοστό ανερχόταν στο 53,5%.

Οι άνδρες και οι γυναίκες αφιερώνουν διαφορετικό χρόνο;

Πόσο χρόνο όμως πρέπει να αφιερώνουν οι άνδρες και οι γυναίκες στην άσκηση για να έχουν το μέγιστο όφελος για την υγεία τους; Μια πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες και ανέλυσε στοιχεία από περισσότερα από 412.000 ενήλικα άτομα δείχνει ότι οι γυναίκες αφιερώνουν περισσότερο χρόνο για σωματική δραστηριότητα από ό,τι οι άνδρες.

Ένα πρώτο σημαντικό γεγονός που αντικατοπτρίζεται από τη μελέτη αυτή είναι ότι η μείωση του κινδύνου θνησιμότητας που συνδέεται με τη σωματική δραστηριότητα είναι 15% στους άνδρες και έως 24% στις γυναίκες.

Διαφοροποιώντας ανά δραστηριότητα, η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι όσον αφορά τη μέτρια έως έντονη αερόβια σωματική δραστηριότητα, όπως το γρήγορο περπάτημα ή η ποδηλασία, οι άνδρες επιτυγχάνουν το μέγιστο όφελος επιβίωσης με περίπου 5 ώρες εβδομαδιαίως, ενώ οι γυναίκες επιτυγχάνουν τον ίδιο βαθμό επιβίωσης με 2,5 ώρες εβδομαδιαίως.

Με άλλα λόγια, οι άνδρες λαμβάνουν το μέγιστο όφελος επιβίωσης από 300 λεπτά μέτριας έως έντονης δραστηριότητας την εβδομάδα, ενώ οι γυναίκες λαμβάνουν το ίδιο όφελος ήδη από 140 λεπτά την εβδομάδα, σύμφωνα με την Martha Gulati, διευθύντρια Προληπτικής Καρδιολογίας στο Τμήμα Καρδιολογίας του Smidt Heart Institute και συν-επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.

Πόσες συνεδρίες δύναμης

Όσον αφορά τη δραστηριότητα μυϊκής ενδυνάμωσης, όπως η άρση βαρών ή οι βασικές ασκήσεις του σώματος, οι άνδρες επιτυγχάνουν το μέγιστο όφελος από τρεις συνεδρίες την εβδομάδα και οι γυναίκες το ίδιο όφελος από περίπου μία συνεδρία.

Η έρευνα διεξήχθη από το Smidt Heart Institute και δημοσιεύθηκε στο Journal of the American College of Cardiology (JACC). Οι ερευνητές ανέλυσαν στοιχεία από τη βάση δεδομένων της Εθνικής Έρευνας Συνέντευξης Υγείας, με δεδομένα που συλλέχθηκαν μεταξύ 1997 και 2019, και ανέλυσαν τα αποτελέσματα ανά φύλο σε σχέση με τη συχνότητα, τη διάρκεια, την ένταση και το είδος της σωματικής δραστηριότητας.

Η Belando υπενθυμίζει ότι «υπάρχουν βιολογικοί διμορφισμοί μεταξύ ανδρών και γυναικών σε ορμονικό, ανατομικό-λειτουργικό και συμπεριφορικό επίπεδο, οι οποίοι μπορεί να εξηγούν αυτές τις διαφορές όσον αφορά τον χρόνο που απαιτείται για να επιτευχθεί το μέγιστο όφελος από την άσκηση και οι οποίες θα έχουν επίδραση στις προσαρμοστικές φυσιολογικές αντιδράσεις σε αυτήν».

Για την κατανόηση αυτών των διαφορών, υπογραμμίζει επίσης πώς η συνιστώσα των ανδρογόνων ορμονών (έκκριση τεστοστερόνης και αυξητικής ορμόνης) στους άνδρες ευνοεί την αύξηση της μυϊκής μάζας σε σύγκριση με τις γυναίκες, «υπό τις ίδιες συνθήκες ηλικίας, επιπέδου φυσικής κατάστασης και τύπου προπόνησης».

Και κατά την ερμηνεία των συμπερασμάτων της μελέτης, ο Belando τονίζει επίσης την ανάγκη να έχουμε υπόψη μας ότι δεν διαπιστώνει άμεσες σχέσεις «αιτίας-αποτελέσματος», αλλά ότι πρόκειται για μια προοπτική ή προοπτική μελέτη παρατηρησιακών κοορτών, δηλαδή περιγραφική και βασισμένη σε αυτοαναφορές, «μέσω ερωτηματολογίων, και όχι στην εκτέλεση δοκιμασιών ή τεστ αερόβιας προσπάθειας και δύναμης για τη συλλογή δεδομένων». Αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται για κλινική δοκιμή και δεν υπάρχει παρέμβαση για την αντιπαραβολή των αποτελεσμάτων πριν και μετά την παρέμβαση, πράγμα που δεν σημαίνει ότι η μελέτη είναι αδιάφορη ή ότι δεν είναι καλά σχεδιασμένη.

Περιορισμοί της μελέτης

Οι ίδιοι οι συγγραφείς της μελέτης εκφράζουν ως περιορισμούς ότι, αν και η ανάλυσή τους εξετάζει τις πιθανές επιπτώσεις των διαφορών φύλου στο επίπεδο φυσικής δραστηριότητας που δηλώνεται από τους ίδιους, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να διερευνηθεί περαιτέρω πώς η μεροληψία ανάκλησης μεταβλητών μπορεί να επηρεάσει το βαθμό στον οποίο τα οφέλη της δραστηριότητας μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το φύλο.

Επιπλέον, η μελέτη αυτή επικεντρώθηκε στη φυσική δραστηριότητα στον ελεύθερο χρόνο, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι μη μετρηθείσες διακυμάνσεις στις δραστηριότητες στο σπίτι ή σε άλλες ρυθμίσεις θα μπορούσαν επίσης να σχετίζονται με διαφορές στα αποτελέσματα.

Το συμπέρασμα, σύμφωνα με τη Noelia Belando, είναι ότι η μελέτη παρέχει πολύτιμες πληροφορίες, αλλά ότι δεν μπορεί να υποτεθεί αιτιώδης σχέση και ότι τα αποτελέσματα πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή, δεδομένου του σχεδιασμού παρατήρησης της μελέτης.

Η εν λόγω εμπειρογνώμονας υπογραμμίζει τη σημασία της επιμονής στο όφελος της σωματικής άσκησης τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες και της προσαρμογής των προγραμμάτων σωματικής άσκησης στις ενδογενείς συνθήκες, όπως το νευροενδοκρινικό σύστημα και οι παράγοντες ορμονικής προετοιμασίας, καθώς και στις εξωγενείς συνθήκες, συμπεριλαμβανομένου του είδους της προσπάθειας, των προτιμήσεων άσκησης και του περιβάλλοντος άσκησης, των ανδρών και των γυναικών.

Περαιτέρω άσκηση παροχής κινήτρων

Οι γυναίκες ιστορικά και στατιστικά υστερούν σε σχέση με τους άνδρες στην πρακτική της ουσιαστικής σωματικής άσκησης, σύμφωνα με τη Martha Gulati. Τώρα, οι συγγραφείς αυτής της μελέτης ελπίζουν ότι τα ευρήματά τους θα χρησιμεύσουν ως περαιτέρω κίνητρο για το σύνολο του πληθυσμού να ασκείται, ιδίως τις γυναίκες.

«Ελπίζω ότι αυτή η πρωτοποριακή έρευνα θα παρακινήσει τις γυναίκες που σήμερα δεν ασκούν τακτική σωματική δραστηριότητα να κατανοήσουν ότι μπορούν να αποκομίσουν τεράστια οφέλη από κάθε αύξηση της τακτικής άσκησης που μπορούν να επενδύσουν στην υγεία τους», λέει η Christine M. Albert, καθηγήτρια και πρόεδρος του Τμήματος Καρδιολογίας στο Smidt Heart Institute.