Οι περισσότεροι άνθρωποι με διαβήτη γνωρίζουν ότι ορισμένα τρόφιμα και ιδιαίτερα τα τρόφιμα που περιέχουν απλούς υδατάνθρακες επηρεάζουν σημαντικά τα επίπεδα γλυκόζης. Αυτό που συχνά δεν είναι εξίσου γνωστό είναι ότι σημασία για τον έλεγχο του σακχάρου δεν έχει μόνο το τι τρώτε, αλλά και το πότε τρώτε.

Ειδικότερα, η κατανάλωση τακτικών γευμάτων και σνακ, με σχετικά σταθερή ποσότητα υδατανθράκων και σε συγκεκριμένες ώρες κάθε μέρα, είναι βασική για τη σταθερότητα του σακχάρου και των επιπέδων ενέργειας.

Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό:

• για άτομα με διαβήτη τύπου 1
• για άτομα με διαβήτη τύπου 2 που λαμβάνουν κλασική θεραπεία με ινσουλίνη ή άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα

Η παράλειψη γευμάτων ή σνακ με αυτά τα θεραπευτικά σχήματα αυξάνει τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας.

Όταν το σάκχαρο πέφτει πολύ χαμηλά, μπορεί να εμφανιστούν τρέμουλο, εφίδρωση, ζάλη και έντονη πείνα. Αν τα επεισόδια υπογλυκαιμίας επαναλαμβάνονται συχνά, οι επιπλέον θερμίδες που απαιτούνται για τη διόρθωσή τους μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους. Έρευνες έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ συχνής υπογλυκαιμίας και αύξησης βάρους σε άτομα με διαβήτη τύπου 1.

Η παράλειψη γευμάτων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε υπερφαγία αργότερα μέσα στην ημέρα, με αποτέλεσμα απότομες αυξήσεις του σακχάρου.

Υπογλυκαιμία μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή. Ωστόσο, άτομα που δεν τρώνε τακτικά γεύματα και σνακ είναι πιο εκτεθειμένα σε επεισόδια χαμηλού σακχάρου κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η νυχτερινή υπογλυκαιμία μπορεί να είναι επικίνδυνη, επειδή συχνά δεν γίνεται αντιληπτή, αυξάνοντας τον κίνδυνο επαναλαμβανόμενων επεισοδίων και οδηγώντας σε έντονη κόπωση την επόμενη μέρα.

Σε κάποια άτομα, η υπογλυκαιμία μπορεί να μην έχει καθόλου εμφανή συμπτώματα, κάτι που ονομάζεται μειωμένη αντίληψη υπογλυκαιμίας. Αυτό είναι πιο πιθανό όταν:

• τα επεισόδια υπογλυκαιμίας είναι συχνά
• ο διαβήτης υπάρχει για πολλά χρόνια
• λαμβάνονται ορισμένα αντιυπερτασικά φάρμακα.

Η μη αντιληπτή υπογλυκαιμία κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, ειδικά όταν κάποιος ασκείται ή οδηγεί.

Από την άλλη πλευρά, άτομα που χρησιμοποιούν αντλία ινσουλίνης, λαμβάνουν μετφορμίνη ή κάνουν πολλαπλές ενέσεις ινσουλίνης έχουν συνήθως μεγαλύτερη ευελιξία στα γεύματα και μικρότερο κίνδυνο υπογλυκαιμίας όταν καθυστερήσουν ή παραλείψουν κάποιο γεύμα.

Διαβήτης και προγραμματισμός γευμάτων

Ο προγραμματισμός των γευμάτων και των σνακ είναι σημαντικός, αλλά δεν υπάρχει μία ενιαία οδηγία που να ταιριάζει σε όλους. Ο καθένας έχει το δικό του πρόγραμμα, διαφορετικές διατροφικές ανάγκες και ιδιαίτερες προτεραιότητες υγείας.

Παρακάτω παρουσιάζονται τα νεότερα δεδομένα σχετικά με τον χρονισμό των γευμάτων, σύμφωνα με το Health.com.

Πρωινό

Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι η κατανάλωση ενός ισορροπημένου πρωινού μετά το ξύπνημα ωφελεί τα άτομα με διαβήτη. Ένα σωστά δομημένο πρωινό:

• βοηθά να νιώθετε χορτάτοι περισσότερη ώρα
• συμβάλλει στη ρύθμιση του σακχάρου.

Η κατανάλωση ενός πιο πλούσιου πρωινού και μικρότερων γευμάτων στο μεσημεριανό και το βραδινό έχει συνδεθεί με απώλεια βάρους, χαμηλότερα επίπεδα σακχάρου και μείωση των αναγκών σε ινσουλίνη, ειδικά σε άτομα με διαβήτη τύπου 2.

Αντίθετα, η παράλειψη πρωινού έχει συνδεθεί με υψηλότερο σάκχαρο και αύξηση βάρους.

Σε μελέτες έχει φανεί ότι άτομα με διαβήτη τύπου 1 που δεν τρώνε πρωινό εμφανίζουν υψηλότερη γλυκόζη το απόγευμα και τη νύχτα, με αποτέλεσμα υψηλότερη μέση γλυκόζη μέσα στο 24ωρο.

Εντυπωσιακό είναι ότι η συνολική ημερήσια πρόσληψη θερμίδων ήταν σχεδόν ίδια ανάμεσα σε όσους έτρωγαν και όσους δεν έτρωγαν πρωινό, κάτι που υποδηλώνει ότι η παράλειψη πρωινού οδηγεί σε υπερκατανάλωση τροφής αργότερα μέσα στην ημέρα και σε αιχμές σακχάρου.

Άλλη μελέτη συνέδεσε την παράλειψη πρωινού με παχυσαρκία σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο άλλων χρόνιων παθήσεων, όπως καρδιαγγειακής νόσου και εγκεφαλικού. Αν και η μελέτη δεν έδειξε άμεση σχέση ανάμεσα στην παράλειψη πρωινού και την κακή ρύθμιση σακχάρου, είναι γνωστό ότι η διατήρηση υγιούς βάρους συμβάλλει γενικά στη βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου.

Μεσημεριανό και βραδινό

Σε γενικές γραμμές συνιστάται να καταναλώνετε ισορροπημένο μεσημεριανό και βραδινό με παρόμοια ποσότητα υδατανθράκων καθημερινά, ώστε να παραμένουν σταθερά τα επίπεδα σακχάρου και ενέργειας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό εάν λαμβάνετε ινσουλίνη ή αντιδιαβητικά δισκία, επειδή η παράλειψη ή η μεγάλη καθυστέρηση ενός γεύματος μπορεί να οδηγήσει σε υπογλυκαιμία.

Δεν υπάρχουν αυστηρές οδηγίες για το ακριβές ωράριο των γευμάτων, ωστόσο φαίνεται ότι η κατανάλωση ενός σχετικά βραδινού σχετικά νωρίς μέσα στη μέρα είναι ωφέλιμη. Σε μελέτες έχει φανεί ότι όταν το βραδινό καταναλώνεται μέσα σε δύο ώρες από την ώρα του ύπνου, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα παχυσαρκίας και κακής ρύθμισης του σακχάρου.

Σνακ

Όσον αφορά τα σνακ, ο καθοριστικός παράγοντας είναι ο συνδυασμός των επιπέδων σακχάρου και των σημάτων πείνας.

Σε πολλά διατροφικά πλάνα για άτομα με διαβήτη περιλαμβάνονται δύο σνακ επιπλέον των τριών κύριων γευμάτων, ως τρόπος σταθεροποίησης του σακχάρου, αν δεν χρειάζονται όλοι σνακ καθημερινά.

• Η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας, επομένως ένα μικρό σνακ μπορεί να είναι χρήσιμο σε τέτοιες περιπτώσεις.
• Εάν υπάρχει κίνδυνος νυχτερινής υπογλυκαιμίας, ένα ελαφρύ σνακ πριν τον ύπνο μπορεί να βοηθήσει ώστε να μην πέσει υπερβολικά το σάκχαρο τη νύχτα.

Χρονισμός γευμάτων και άσκηση

Η άσκηση μετά τα γεύματα μπορεί να είναι ένας πρακτικός τρόπος μείωσης του σακχάρου. Έχει φανεί ότι η γυμναστική περίπου 30 λεπτά μετά το φαγητό συμβάλλει στον καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο σε άτομα με διαβήτη τύπου 2.

Κάποιοι άνθρωποι με διαβήτη και ιδιαίτερα όσοι λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή ίσως χρειαστεί να φάνε κάτι πριν την άσκηση ώστε να αποφύγουν την υπογλυκαιμία. Αυτό συμβαίνει επειδή οι μύες χρησιμοποιούν περισσότερη γλυκόζη κατά τη διάρκεια της σωματικής δραστηριότητας.

Διαλειμματική νηστεία και διαβήτης

Η διαλειμματική νηστεία είναι ένα διατροφικό μοτίβο που περιλαμβάνει εναλλαγή περιόδων νηστείας και περιόδων κατανάλωσης τροφής. Το συνηθέστερο μοντέλο είναι:

• νηστεία 16 ωρών την ημέρα και κατανάλωση όλων των θερμίδων μέσα σε ένα «παράθυρο» 8 ωρών.
• ένα γεύμα την ημέρα

Έχει φανεί ότι η διαλειμματική νηστεία μπορεί να είναι μια αποτελεσματική επιλογή για βελτίωση της ρύθμισης του σακχάρου, μείωση των αναγκών σε ινσουλίνη και απώλεια βάρους σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Μικρότερες μελέτες δείχνουν ότι ίσως υπάρχουν αντίστοιχα οφέλη και για άτομα με διαβήτη τύπου 1.

Ωστόσο, δεν είναι κατάλληλη για όλους.

Σε άτομα με διαβήτη τύπου 1 συνήθως δεν συνιστάται, επειδή αυξάνει τον κίνδυνο τόσο υψηλού όσο και χαμηλού σακχάρου. Νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι μπορεί να είναι ασφαλής σε άτομα με απλό διαβήτη τύπου 1, εφόσον υπάρχει οργανωμένη εκπαίδευση για τον διαβήτη και χρήση πιο προηγμένων τεχνολογιών παρακολούθησης, όπως αντλίες ινσουλίνης.

Άτομα με διαβήτη τύπου 2 που λαμβάνουν ινσουλίνη ή ορισμένα ακόμα φάρμακα έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο υπογλυκαιμίας όταν ακολουθούν διαλειμματική νηστεία.

Πέρα από την υπογλυκαιμία, άλλες πιθανές παρενέργειες περιλαμβάνουν αφυδάτωση, ελλιπή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, έντονη πείνα, πονοκεφάλους και αδυναμία.

Ορισμένες ομάδες καλό είναι να μην εφαρμόζουν διαλειμματική νηστεία, ειδικά όταν υπάρχει διαβήτης. Σε αυτές ανήκουν:

• έγκυες και θηλάζουσες
• ηλικιωμένοι
• μικρά παιδιά
• άτομα με ιστορικό διατροφικών διαταραχών
• άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Αν σκέφτεστε να δοκιμάσετε διαλειμματική νηστεία, είναι σημαντικό να το συζητήσετε με την ιατρική ομάδα που σας παρακολουθεί.

Πώς να διαμορφώσετε ένα πλάνο χρονισμού γευμάτων που να σας ταιριάζει

Καθένας έχει διαφορετικές ανάγκες και διαφορετική ανταπόκριση στα τρόφιμα και στα φάρμακα. Συχνά χρειάζεται να δοκιμάσετε μερικές προσαρμογές μέχρι να βρείτε το πλάνο που σας εξυπηρετεί καλύτερα.

Μερικές χρήσιμες κατευθύνσεις:

• Προγραμματίστε τακτικά γεύματα που περιλαμβάνουν λαχανικά, πρωτεΐνη και υδατάνθρακες, ώστε να μένουν σταθερά τα επίπεδα ενέργειας και σακχάρου.
• Ισορροπήστε την πρόσληψη υδατανθράκων με τη σωματική δραστηριότητα και τη φαρμακευτική αγωγή.
• Κρατήστε ένα ημερολόγιο με τα γεύματα και τις ώρες που τα τρώτε, καθώς και τις μετρήσεις σακχάρου πριν και δύο ώρες μετά τα γεύματα. Συζητήστε με τον επαγγελματία υγείας τη χρήση συσκευής συνεχούς παρακολούθησης γλυκόζης ή μετρητή σακχάρου αίματος.
• Προσθέστε ένα υγιεινό σνακ όπου χρειάζεται, ανάλογα με τα σήματα πείνας και τις μετρήσεις της γλυκόζης.
• Ελέγχετε τη γλυκόζη πριν και μετά την άσκηση, για να μάθετε πώς σας επηρεάζουν διαφορετικές μορφές δραστηριότητας.
• Είναι επίσης χρήσιμο να λάβετε υπόψη το ωράριο εργασίας, τα πρότυπα ύπνου και τα υπόλοιπα φάρμακα που λαμβάνετε.

Η συνεργασία με την ομάδα υγείας που σας παρακολουθεί μπορεί να βοηθήσει στη διαμόρφωση ενός προγράμματος διατροφής και χρονισμού γευμάτων που να ταιριάζει πραγματικά στις δικές σας ανάγκες.