Αν και οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη τι ακριβώς προκαλεί τη νόσο Αλτσχάιμερ, είναι γνωστό ότι τα γονίδια επηρεάζουν σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισής της.
Ένα από τα γονίδια που συνδέεται πιο στενά με αυξημένο κίνδυνο είναι το APOE4. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι περίπου το 15% έως 25% του γενικού πληθυσμού φέρει αυτή τη γονιδιακή παραλλαγή.
Ορισμένα άτομα έχουν δύο αντίγραφα του γονιδίου, γνωστά ως APOE4/4, κάτι που αυξάνει ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι έχουν δύο αντίγραφα του APOE4 μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ έως και κατά 60% μέχρι την ηλικία των 85 ετών.
«Οι ασθενείς με APOE4/4, που αντιστοιχούν περίπου στο 15% όλων των περιπτώσεων Αλτσχάιμερ, διατρέχουν τον υψηλότερο γενετικό κίνδυνο, η νόσος εξελίσσεται πιο γρήγορα και έχουν λιγότερες θεραπευτικές επιλογές», εξήγησε η νευρολόγος και επικεφαλής ιατρική διευθύντρια της βιοφαρμακευτικής εταιρείας Alzheon, Susan Abushakra, μιλώντας στο Medical News Today. «Οι ασθενείς με APOE4/4 αντιμετωπίζουν επίσης αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικό οίδημα και αιμορραγίες (γνωστά ως ARIA-E και ARIA-H) με τις τρέχουσες θεραπείες αντι-αμυλοειδών αντισωμάτων».
Η Abushakra είναι η κύρια συγγραφέας νέας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Drugs και παρουσιάζει τα αποτελέσματα κλινικής δοκιμής φάσης 3 για ένα υπό ανάπτυξη φάρμακο, το valiltramiprosate (ALZ-801), σε άτομα με APOE4/4 στα πρώιμα στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ, δηλαδή σε όσους έχουν ήπια γνωστική διαταραχή (MCI) ή ήπια άνοια τύπου Αλτσχάιμερ.
Πώς δρα το valiltramiprosate
Σύμφωνα με την Abushakra, το valiltramiprosate είναι η πρώτη υπό δοκιμή από του στόματος θεραπεία που αναπτύχθηκε ειδικά για άτομα με γενετικά αυξημένο κίνδυνο (APOE4/4).
«Ένα από τα πρώτα σημάδια που παρατηρούνται στον εγκέφαλο των ασθενών με Αλτσχάιμερ είναι η συσσωμάτωση μικρών πρωτεϊνών που ονομάζονται αμυλοειδή, οι οποίες σχηματίζουν επιβλαβή, νευροτοξικά συμπλέγματα (τα λεγόμενα ολιγομερή) που στη συνέχεια μετατρέπονται σε μεγαλύτερες, αδιάλυτες πλάκες», εξήγησε.
«Το ALZ-801 έχει σχεδιαστεί ώστε να δρα νωρίς σε αυτή τη διαδικασία, εμποδίζοντας τον σχηματισμό των τοξικών ολιγομερών αμυλοειδούς και προστατεύοντας τους νευρώνες από τις βλαβερές τους επιδράσεις», πρόσθεσε.
Τι το διαφοροποιεί από άλλες θεραπείες
«Σε αντίθεση με τις θεραπείες με αντισώματα που αφαιρούν τις πλάκες σε πιο προχωρημένα στάδια της νόσου, το ALZ-801 δρα νωρίτερα, πριν σχηματιστούν οι πλάκες, με στόχο να επιβραδύνει ή να σταματήσει την εξέλιξη της νόσου και να αποφύγει τις παρενέργειες τύπου ARIA που παρατηρούνται με άλλες θεραπείες. Η μελέτη APOLLOE4 είναι η πρώτη δοκιμή φάσης 3 που πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά σε άτομα με δύο γονίδια APOE4, δηλαδή στην ομάδα με τον υψηλότερο γενετικό κίνδυνο για Αλτσχάιμερ», ανέφερε η Abushakra.
Το χάπι φαίνεται να επιβραδύνει την εγκεφαλική ατροφία
Για τη μελέτη, οι ερευνητές στρατολόγησαν 325 άτομα ηλικίας 50 έως 80 ετών με APOE4/4 στα πρώιμα συμπτωματικά στάδια της νόσου. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες: η μία έλαβε valiltramiprosate και η άλλη εικονικό φάρμακο (placebo).
Στο τέλος της δοκιμής, διαπιστώθηκε ότι οι συμμετέχοντες που έλαβαν το υπό δοκιμή φάρμακο παρουσίασαν επιβράδυνση της εγκεφαλικής ατροφίας σε πολλές περιοχές του εγκεφάλου, καθώς και μείωση της διάχυσης νερού, ένα εύρημα που συνδέεται με επιβράδυνση της νευροεκφύλισης.
«Στο πρώιμο συμπτωματικό στάδιο της νόσου, είδαμε ενδείξεις σημαντικών γνωστικών και λειτουργικών ωφελειών, καθώς και προστασία έναντι της εγκεφαλικής ατροφίας», ανέφερε η Abushakra. «Οι ασθενείς που έλαβαν ALZ-801 για 78 εβδομάδες είχαν μεγαλύτερους εγκεφαλικούς όγκους στη μαγνητική τομογραφία σε σχέση με όσους έλαβαν placebo».
«Χρησιμοποιήσαμε και μια τεχνική που ονομάζεται diffusion MRI, η οποία μετρά την κίνηση και το περιεχόμενο νερού στους εγκεφαλικούς ιστούς», πρόσθεσε. «Με αυτή την τεχνική, οι ασθενείς που έλαβαν ALZ-801 είχαν λιγότερο νερό στον εγκέφαλο σε σχέση με εκείνους που έλαβαν placebo. Ο μεγαλύτερος εγκεφαλικός όγκος δεν οφειλόταν σε αυξημένο νερό, αλλά στη διατήρηση των νευρώνων και του εγκεφαλικού ιστού. Αυτό δείχνει ότι σε ασθενείς σε αρχικό στάδιο, το ALZ-801 μπορεί να επιβραδύνει τη νευροεκφύλιση και να προσφέρει πραγματικά κλινικά οφέλη».
Η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση κάνουν τη διαφορά
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση, η μελέτη δεν κατάφερε να επιτύχει το κύριο κλινικό της αποτέλεσμα. Όπως εξήγησε η Abushakra, «τα πρώτα αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν νωρίτερα φέτος έδειξαν ότι η μελέτη δεν πέτυχε τον βασικό της στόχο στο σύνολο του πληθυσμού με πρώιμο Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, η νέα αυτή δημοσίευση αναλύει πιο διεξοδικά τα αποτελέσματα ανάλογα με το στάδιο της νόσου».
«Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι πολύπλοκη και πολυφασική, και τα αποτελέσματα εξαρτώνται από το πότε ξεκινά η θεραπεία», πρόσθεσε. «Οι ασθενείς που βρίσκονταν ήδη στο στάδιο της ήπιας άνοιας δεν έδειξαν ουσιαστικά κλινικά οφέλη, ενώ όσοι ξεκίνησαν τη θεραπεία νωρίτερα, στο αρχικό στάδιο, παρουσίασαν τα μεγαλύτερα. Οι ασθενείς σε αρχικό στάδιο είχαν μικρότερη απώλεια μνήμης, σταθερή λειτουργικότητα και σημαντική προστασία από τη συρρίκνωση του εγκεφάλου».
«Το μήνυμα είναι σαφές: ο χρόνος και η σωστή επιλογή ασθενών είναι καθοριστικοί παράγοντες. Η έγκαιρη διάγνωση και η έγκαιρη παρέμβαση κάνουν τη μεγαλύτερη διαφορά. Σκοπεύουμε να αξιοποιήσουμε αυτά τα δεδομένα στον σχεδιασμό των επόμενων κλινικών δοκιμών και στις συζητήσεις με τις ρυθμιστικές αρχές, ώστε να φέρουμε το ALZ-801 στους ασθενείς όσο το δυνατόν πιο γρήγορα», σημείωσε η Abushakra.
