Υπάρχει μια φήμη που κυκλοφορεί εδώ και χρόνια, ιδιαίτερα σε σχολεία και καντίνες: αν ρίξετε φαγητό στο πάτωμα και το σηκώσετε μέσα σε πέντε δευτερόλεπτα, μπορείτε να το φάτε χωρίς φόβο.
Η προέλευση του κανόνα παραμένει ασαφής. Κάποιοι την αποδίδουν στον Μογγόλο ηγεμόνα Τζένγκις Χαν, ο οποίος φημολογείται ότι επέμενε να τρώνε το φαγητό που έπεφτε κάτω κατά τη διάρκεια των συμποσίων του. Άλλοι θεωρούν ότι προήλθε από την εκπομπή μαγειρικής της Τζούλια Τσάιλντ τη δεκαετία του ’60, όταν εκείνη σήκωσε μια τηγανίτα από την εστία και σχολίασε πως μπορούσε να φαγωθεί κανονικά.
Ανεξάρτητα από την προέλευση, το ερώτημα παραμένει: Κατά πόσο είναι αληθινός αυτός ο λεγόμενος «κανόνας των 5 δευτερολέπτων»;
Είναι ασφαλές το φαγητό αν πέσει στο πάτωμα μόνο για 5 δευτερόλεπτα;
Ένας επιστήμονας στον λογαριασμό TikTok @HowDirtyIs αποφάσισε να εξετάσει επιστημονικά την υπόθεση. Πραγματοποίησε ένα απλό πείραμα: άφησε ένα τρυβλίο Petri [σ.σ. ειδικό δισκίο που χρησιμοποιείται στα εργαστήρια] να έρθει σε επαφή με μια επιφάνεια για διαφορετικά χρονικά διαστήματα, από μηδέν δευτερόλεπτα έως και ένα λεπτό. Στη συνέχεια, τοποθέτησε τα δείγματα σε ψυγείο μέχρι να φανεί καθαρά το αποτέλεσμα.
Τα ευρήματα ήταν ξεκάθαρα και μάλλον απογοητευτικά για όσους ακολουθούν πιστά τον συγκεκριμένο «κανόνα». Ακόμα και μετά από μόνο πέντε δευτερόλεπτα, το τρυβλίο είχε ήδη γεμίσει με εκατοντάδες αποικίες βακτηρίων. Όπως σχολίασε ο ίδιος: «Είτε 5 είτε 60 δευτερόλεπτα, η κατάσταση είναι το ίδιο κακή».
Μάλιστα, το πείραμα του @HowDirtyIs έδειξε πως ακόμη και η ελάχιστη επαφή με μια επιφάνεια μπορεί να μεταφέρει σημαντική ποσότητα βακτηρίων. Στην πραγματικότητα, ακόμη και τα δείγματα που εκτέθηκαν για μηδενικό χρόνο παρουσίασαν ανάπτυξη μικροοργανισμών. Όπως παραδέχτηκε ο ίδιος, «φαίνεται πως ακόμα και 0 δευτερόλεπτα είναι υπερβολή».
Από τα 5 μέχρι τα 20 δευτερόλεπτα, τα δείγματα είχαν παρόμοια εικόνα, όμως από εκεί και πέρα η μόλυνση αυξανόταν αισθητά. Το μήνυμα είναι σαφές: ο χρόνος δεν αποτελεί αξιόπιστο δείκτη ασφαλείας όταν πρόκειται για φαγητό που έχει πέσει κάτω.
Πώς να προστατευτείτε από τροφική δηλητηρίαση
Η σωστή υγιεινή και η ασφαλής προετοιμασία των τροφίμων παίζουν κρίσιμο ρόλο στην πρόληψη της τροφικής δηλητηρίασης. Δείτε μερικές πρακτικές συμβουλές που μπορούν να σας βοηθήσουν:
- Διατηρείτε τον χώρο σας καθαρό: Τα βακτήρια επιβιώνουν σε πολλές επιφάνειες της κουζίνας. Είναι σημαντικό να καθαρίζετε συχνά τον χώρο εργασίας και τα χέρια σας πριν και μετά την επαφή με τρόφιμα.
- Αποφεύγετε τη διασταυρούμενη μόλυνση: Μην τοποθετείτε ποτέ ωμό κρέας, πουλερικά, ψάρια ή αυγά κοντά σε τρόφιμα που είναι έτοιμα προς κατανάλωση. Χρησιμοποιείτε ξεχωριστά σκεύη, ξύλα κοπής και πιάτα, ενώ στο ψυγείο φυλάσσετε τα ωμά τρόφιμα σε ξεχωριστά ράφια.
- Χρησιμοποιείτε θερμόμετρο μαγειρέματος: Η εσωτερική θερμοκρασία του φαγητού πρέπει να είναι αρκετά υψηλή ώστε να καταστρέφει τα βακτήρια. Οι σωστές θερμοκρασίες διαφέρουν ανάλογα με το τρόφιμο, οπότε το θερμόμετρο είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος να γνωρίζετε αν το φαγητό είναι ασφαλές.
- Αποθηκεύετε σωστά τα τρόφιμα: Τα ευπαθή προϊόντα πρέπει να τοποθετούνται στο ψυγείο εντός δύο ωρών από την αγορά, ενώ η θερμοκρασία του ψυγείου πρέπει να είναι κάτω από 4°C.
- Μην βασίζεστε αποκλειστικά στις ημερομηνίες λήξης: Οι ημερομηνίες είναι ενδεικτικές. Αν κάποιο τρόφιμο έχει περίεργη μυρωδιά ή όψη, είναι προτιμότερο να μην το καταναλώσετε.
- Αποψύχετε σωστά τα κατεψυγμένα τρόφιμα: Η απόψυξη στον πάγκο ευνοεί τον πολλαπλασιασμό βακτηρίων. Προτιμήστε την απόψυξη στο ψυγείο, σε κρύο νερό ή στον φούρνο μικροκυμάτων.
- Η επιστήμη μιλά ξεκάθαρα: ο κανόνας των 5 δευτερολέπτων δεν μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια του φαγητού. Είναι προτιμότερο να πετάξετε κάτι που έπεσε κάτω, παρά να διακινδυνεύσετε την υγεία σας.
