Ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη τύπου 2 (μιας πάθησης κατά την οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να ρυθμίσει σωστά το σάκχαρο στο αίμα) αυξάνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς. Το 2017, περίπου 462 εκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή το 6,28% του παγκόσμιου πληθυσμού, ζούσαν με τη νόσο.

Μέχρι το 2024, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανέφερε ότι οι ασθενείς με διαβήτη παγκοσμίως είχαν ξεπεράσει τα 800 εκατομμύρια, με το 95% εξ’ αυτών να πάσχουν από διαβήτη τύπου 2. Η πάθηση αυτή συνδέεται με σοβαρές επιπλοκές, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, προβλήματα όρασης και νεφρική ανεπάρκεια.

Η παχυσαρκία είναι συχνά φαινόμενα σε άτομα με προδιαβήτη και διαβήτη τύπου 2, ενώ η απώλεια βάρους μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων ή ακόμη και στην αντιστροφή της νόσου. Νέα μελέτη δείχνει ότι τα συμπληρώματα κουρκουμά ή κουρκουμίνης ίσως συμβάλλουν στην προσπάθεια απώλειας βάρους αυτών των ασθενών.

Μια ανασκόπηση 20 τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών, που δημοσιεύτηκε στο Nutrition & Diabetes, έδειξε ότι ο κουρκουμάς ή η κουρκουμίνη (το δραστικό συστατικό του) έχουν θετική επίδραση σε δείκτες παχυσαρκίας και ενδέχεται να βοηθούν στη διαχείριση του βάρους σε άτομα με προδιαβήτη και διαβήτη τύπου 2.

Ο Thomas M. Holland, MD, MS, γιατρός-ερευνητής και επίκουρος καθηγητής στο RUSH Institute for Healthy Aging, που δεν συμμετείχε στη μελέτη, σχολίασε στο Medical News Today:

«Τα ευρήματα είναι μέτρια, αλλά αξίζουν προσοχής. Η μετα-ανάλυση έδειξε ότι τα συμπληρώματα κουρκουμά/κουρκουμίνης οδήγησαν σε μικρές αλλά σημαντικές μειώσεις στο σωματικό βάρος, την περίμετρο μέσης, το ποσοστό λίπους και την περίμετρο γοφών σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 και προδιαβήτη. Από επιστημονική σκοπιά, αυτές οι αλλαγές (περίπου 2 κιλά απώλειας βάρους και 2–3 εκατοστά λιγότερα στη μέση) μπορεί να φαίνονται μικρές, αλλά στη δημόσια υγεία ακόμη και τέτοιες βελτιώσεις στην κεντρική παχυσαρκία μειώνουν τον μεταβολικό και καρδιαγγειακό κίνδυνο».

Τα οφέλη του κουρκουμά για τους ασθενείς με διαβήτη

Ο κουρκουμάς χρησιμοποιείται παραδοσιακά στη μαγειρική για γεύση και χρώμα, αλλά διατίθεται και σε μορφή συμπληρώματος. Έρευνες δείχνουν ότι έχει αντιοξειδωτική, αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση και ότι είναι γενικά ασφαλής και καλά ανεκτός στις ποσότητες που συναντώνται στα τρόφιμα, αν και σε υψηλότερες δόσεις μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες.

Η συγκεκριμένη ανασκόπηση εξέτασε την επίδραση του κουρκουμά/κουρκουμίνης σε δείκτες σωματικού μεγέθους, όπως το βάρος, ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ), το ποσοστό λίπους, η περίμετρος μέσης, η αναλογία μέσης-γοφών και η περίμετρος γοφών, σε 20 μελέτες με ενήλικες με προδιαβήτη ή διαβήτη τύπου 2.

Οι συμμετέχοντες έλαβαν δόσεις από 80 mg την ημέρα έως 2.100 mg την ημέρα, για διάστημα 8–36 εβδομάδων. Παρενέργειες όπως πόνος στο στομάχι, φαγούρα, ζάλη, δυσκοιλιότητα, εξάψεις και ναυτία αναφέρθηκαν μόνο σε 3 από τις 20 μελέτες.

Δόση και διάρκεια λήψης επηρεάζουν τον έλεγχο βάρους

• Σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, η λήψη κουρκουμά/κουρκουμίνης βελτίωσε το βάρος, την περίμετρο μέσης, το ποσοστό λίπους και την περίμετρο γοφών, όχι όμως τον ΔΜΣ ή την αναλογία μέσης-γοφών.
• Σε άτομα με προδιαβήτη, τα συμπληρώματα μείωσαν σημαντικά το βάρος και την περίμετρο μέσης, χωρίς επίδραση στον ΔΜΣ.
• Διαπιστώθηκε επίσης ότι η δοσολογία σχετιζόταν με την περίμετρο μέσης, ενώ η διάρκεια λήψης με το βάρος.

Οι συγγραφείς της μελέτης, Leila Azadbakht, PhD, και Mohammadreza Moradi Baniasadi, MSc, από το Πανεπιστήμιο Ιατρικών Επιστημών της Τεχεράνης, σχολίασαν:

«Το πιο σημαντικό εύρημα είναι η σχέση δόσης-απόκρισης: λήψη για περισσότερες από 22 εβδομάδες μείωσε σημαντικά το βάρος κατά μέσο όρο 2,5 κιλά, ενώ δόσεις άνω των 1.500 mg/ημέρα μείωσαν την περίμετρο μέσης κατά περίπου 1,8 εκατοστά σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2».

«Αυτό προσφέρει πρακτικές κατευθύνσεις στους γιατρούς για τη βέλτιστη δόση και διάρκεια, αναδεικνύοντας τον κουρκουμά/κουρκουμίνη ως πιθανό συμπληρωματικό εργαλείο στον έλεγχο βάρους στη διαχείριση του διαβήτη», πρόσθεσαν.

Πώς μπορεί ο κουρκουμάς να βοηθήσει στην απώλεια βάρους;

Ο Eamon Laird, PhD, λέκτορας Ανθρώπινης Διατροφής στο Atlantic Technological University Sligo και επίκουρος καθηγητής στο Trinity College Dublin, που επίσης δεν συμμετείχε στη μελέτη, εξήγησε:

«Ο κουρκουμάς/κουρκουμίνη μπορεί να επηρεάζει τον μεταβολισμό, να μειώνει τη φλεγμονή και πιθανώς να περιορίζει την όρεξη. Κάποιες μελέτες δείχνουν ότι η κουρκουμίνη ενισχύει τη θερμογένεση, δηλαδή την καύση θερμίδων για παραγωγή θερμότητας, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια βάρους με τον καιρό. Επιπλέον, οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές της ίσως βοηθούν στην αντιμετώπιση της φλεγμονής που σχετίζεται με την παχυσαρκία και τον διαβήτη».

Οι Azadbakht και Baniasadi τόνισαν ότι δεν υπάρχει ακόμη σαφής εξήγηση για τον μηχανισμό:

«Αν και παραμένει σε κάποιο βαθμό ασαφής, θεωρούμε ότι η ενεργοποίηση της AMPK και οι αντιφλεγμονώδεις δράσεις είναι οι πιθανότεροι μηχανισμοί, καθώς συνδέονται με καλύτερη ευαισθησία στην ινσουλίνη, μείωση της χρόνιας φλεγμονής και βελτιωμένο μεταβολισμό λίπους».

Χρήσιμο υποστηρικτικό εργαλείο αλλά όχι μια γρήγορη λύση στο αδυνάτισμα

Ο Laird χαρακτήρισε τη μελέτη ενδιαφέρουσα, αλλά υπογράμμισε «σημαντικούς περιορισμούς».

«Από τις 20 μελέτες, οι 13 προέρχονταν από το Ιράν, κάτι που περιορίζει την εφαρμογή των αποτελεσμάτων σε ευρύτερους πληθυσμούς, αφού μπορεί να υπήρχαν ειδικοί γενετικοί ή διατροφικοί παράγοντες» ανέφερε.

«Επιπλέον, υπήρχαν μεγάλες διαφορές στις δόσεις και στις μορφές του συμπληρώματος, όπως και στη διάρκεια των μελετών, ενώ οι περισσότεροι συμμετέχοντες ήταν γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας,» πρόσθεσε.

Οι ερευνητές σχεδιάζουν περαιτέρω μελέτες: «Θέλουμε να πραγματοποιήσουμε μεγαλύτερες και μακροχρόνιες δοκιμές, με σκευάσματα υψηλής απορρόφησης και σε συνδυασμό με παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής. Επίσης, σκοπεύουμε να μελετήσουμε διαφορετικούς πληθυσμούς και να διερευνήσουμε πιο βαθιά τους μηχανισμούς δράσης, ώστε να προβλέψουμε ποιοι ανταποκρίνονται καλύτερα και να διασφαλίσουμε την ασφάλεια».

Ο Holland κατέληξε: «Η έρευνα είναι ενθαρρυντική, αλλά χρειάζεται προσοχή. Τα συνολικά αποτελέσματα είναι μικρά και η βεβαιότητα των στοιχείων χαμηλή έως μέτρια, πράγμα που σημαίνει ότι απαιτούνται μεγαλύτερες και ισχυρότερες μελέτες. Για τους ασθενείς, το μήνυμα είναι ότι ο κουρκουμάς μπορεί να αποτελέσει μια χρήσιμη προσθήκη σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, αλλά δεν είναι μαγική λύση για απώλεια βάρους. Οι γιατροί θα πρέπει να το προσεγγίζουν ως ‘υποστηρικτική θεραπεία’, δίπλα στις καθιερωμένες παρεμβάσεις, όπως οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η φαρμακευτική αγωγή για τον διαβήτη και την παχυσαρκία», εξήγησε στο Medical News Today ο δρ. Thomas M. Holland.