Νέα έρευνα, η οποία στηρίζεται στη μακροχρόνια μελέτη Framingham Heart Study στις Ηνωμένες Πολιτείες, και δημοσιεύθηκε πρόσφατα, προσφέρει μερικές από τις πιο σαφείς απαντήσεις μέχρι σήμερα για το ρόλο της άσκησης στη ζωή μας.
Τα ευρήματα υποστηρίζουν αυτό που πολλοί κλινικοί γιατροί λένε ήδη στους ασθενείς τους: η άσκηση βοηθάει. Ωστόσο, η μελέτη προσφέρει επίσης νέα στοιχεία για την πιθανή προστατευτική επίδραση της άσκησης στην ηλικία των 45 ετών και άνω - ακόμη και για όσους έχουν κάποια γενετική προδιάθεση για άνοια.
Η νέα έρευνα βασίζεται σε δεδομένα από 4.290 συμμετέχοντες που εγγράφηκαν στην ομάδα απογόνων της μελέτης Framingham Heart Study. Η μελέτη αυτή ξεκίνησε το 1948, όταν οι ερευνητές χρησιμοποίησαν περισσότερους από 5.000 ενήλικες ηλικίας 30 ετών και άνω από την πόλη Framingham της Μασαχουσέτης, για να διερευνήσουν μακροπρόθεσμους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις.
Το 1971, εγγράφηκε μια δεύτερη γενιά (περισσότερα από 5.000 ενήλικα παιδιά της αρχικής ομάδας και οι σύζυγοί τους), σχηματίζοντας την ομάδα απογόνων. Αυτή η γενιά στη συνέχεια υποβαλλόταν σε τακτικές αξιολογήσεις υγείας και ιατρικής περίθαλψης κάθε τέσσερα έως οκτώ χρόνια.
Στη νέα μελέτη, οι συμμετέχοντες ανέφεραν οι ίδιοι τη σωματική τους δραστηριότητα. Αυτή περιελάμβανε τυχαία δραστηριότητα όπως το ανέβασμα σκάλας, καθώς και έντονη άσκηση. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν για πρώτη φορά αυτές τις δραστηριότητες το 1971 και στη συνέχεια ξανά για αρκετές δεκαετίες.
Με βάση την ηλικία οι συμμετέχοντες ομαδοποιήθηκαν σε τρεις κατηγορίες:
- νεαρή ενήλικη ζωή (26–44 ετών): αξιολογήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970
- μέση ηλικία (45–64 ετών): αξιολογήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και του 1990
- προχωρημένη ενήλικη ζωή (65 ετών και άνω): αξιολογήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Για να εξετάσουν πώς η σωματική δραστηριότητα επηρεάζει τον κίνδυνο άνοιας, οι ερευνητές εξέτασαν πόσοι άνθρωποι εμφάνισαν άνοια σε κάθε ηλικιακή ομάδα και σε ποια ηλικία διαγνώστηκαν. Στη συνέχεια, εξέτασαν τα πρότυπα σωματικής δραστηριότητας εντός των ηλικιακών ομάδων (χαμηλή, μέτρια, υψηλή) για να δουν αν υπήρχε κάποια σχέση μεταξύ της ποσότητας άσκησης που έκαναν οι άνθρωποι και του ενδεχομένου εμφάνισης άνοιας. Εξέτασαν επίσης ποιος είχε έναν γνωστό γενετικό παράγοντα κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ, το αλληλόμορφο APOE ε4.
Κατά την περίοδο παρακολούθησης, το 13,2% (567) από τους 4.290 συμμετέχοντες εμφάνισαν άνοια, κυρίως στην ομάδα μεγαλύτερης ηλικίας. Αυτό είναι αρκετά υψηλό σε σύγκριση με άλλες μακροχρόνιες μελέτες για την άνοια και με τα ποσοστά στην Αυστραλία (ένας στους 12, ή 8,3% των Αυστραλών άνω των 65 ετών, έχει σήμερα άνοια).
Όταν οι ερευνητές εξέτασαν τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας, το μοτίβο ήταν εντυπωσιακό. Όσοι είχαν τα υψηλότερα επίπεδα δραστηριότητας στη μέση ηλικία και αργότερα στη ζωή είχαν 41-45% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια από όσους είχαν τα χαμηλότερα επίπεδα δραστηριότητας. Αυτό ίσχυε ακόμη και μετά την προσαρμογή για δημογραφικούς παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο άνοιας (όπως η ηλικία και η εκπαίδευση) και άλλους χρόνιους παράγοντες υγείας (όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο διαβήτης).
Είναι ενδιαφέρον ότι η σωματική δραστηριότητα κατά την πρώιμη ενήλικη ζωή δεν επηρέασε τον κίνδυνο άνοιας. Μια βασική καινοτομία αυτής της μελέτης ήταν η εξέταση του γενετικού παράγοντα κινδύνου, του αλληλόμορφου APOE ε4.
Αυτή η ανάλυση υποδηλώνει κάτι νέο: Στη μέση ηλικία, η υψηλότερη σωματική δραστηριότητα μείωσε τον κίνδυνο άνοιας μόνο σε άτομα που δεν έφεραν αυτή τη γενετική προδιάθεση αλλά αργότερα στη ζωή, η υψηλότερη σωματική δραστηριότητα μείωσε τον κίνδυνο άνοιας τόσο σε φορείς όσο και σε μη φορείς. Αυτό σημαίνει ότι για άτομα με γενετική προδιάθεση για άνοια, η διατήρηση της δραστηριότητας αργότερα στη ζωή μπορεί να προσφέρει ουσιαστική προστασία.
