Η αντιμετώπιση ενός ιού της παιδικής ηλικίας θα μπορούσε να ανοίξει νέους δρόμους στην πρόληψη του καρκίνου της ουροδόχου κύστης, σύμφωνα με νέα επιστημονικά δεδομένα.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Science Advances από τον Simon Baker και την ερευνητική του ομάδα στο Πανεπιστήμιο του York, έδειξε ότι ένας ιός τον οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι κολλούν σε μικρή ηλικία μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο DNA, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου ενδέχεται να οδηγήσουν σε καρκίνο της ουροδόχου κύστης.
Πώς ο ιός BK προκαλεί βλάβες στο DNA
Σε εργαστηριακά πειράματα με ανθρώπινο ιστό που επενδύει το ουροποιητικό σύστημα, το λεγόμενο ουροθήλιο, οι ερευνητές παρατήρησαν χαρακτηριστικά μοτίβα βλάβης στο DNA. Οι βλάβες αυτές προέκυψαν από τους ίδιους τους αντιιικούς μηχανισμούς άμυνας των κυττάρων, μετά από ελεγχόμενη έκθεση στον ιό BK (Πολυόμα), έναν ιό που συνήθως μολύνει τον οργανισμό στην παιδική ηλικία και παραμένει ανενεργός στα νεφρά.
Κατά την προσπάθεια του οργανισμού να καταπολεμήσει τον ιό BK, ένζυμα που έχουν στόχο να καταστρέψουν τον ιό μπορεί να προκαλέσουν παράπλευρες βλάβες στο DNA των ίδιων των κυττάρων. Τα ευρήματα αυτά ενισχύουν τη θεωρία ότι η ίδια η αντιιική αντίδραση του οργανισμού είναι εκείνη που οδηγεί σε γενετικές μεταλλάξεις, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο.
Ο Simon Baker εξήγησε ότι σε άλλους καρκίνους που σχετίζονται με ιούς, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, είναι γνωστό πως το ιικό DNA ενσωματώνεται στο ανθρώπινο γενετικό υλικό και συμβάλλει στην ανάπτυξη όγκων. Αντίθετα, στην ουροδόχο κύστη, όπως έδειξε η μελέτη, οι αλλαγές στο DNA φαίνεται να προκαλούνται από την αμυντική αντίδραση του ίδιου του ιστού απέναντι στον ιό.
Όπως ανέφερε, η βλάβη στο DNA δεν εντοπίστηκε μόνο στα μολυσμένα κύτταρα, αλλά και σε γειτονικά κύτταρα που δεν είχαν μολυνθεί άμεσα, αλλά βρίσκονταν κοντά σε εστίες λοίμωξης. Το στοιχείο αυτό θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς μπορεί να εξηγεί γιατί, κατά τη διάγνωση, οι περισσότεροι καρκίνοι της ουροδόχου κύστης δεν εμφανίζουν ίχνη του ιού, παρότι η αρχική βλάβη μπορεί να έχει συμβεί πολλά χρόνια νωρίτερα.
Οι πιθανές επιπτώσεις
Μετά τη μόλυνση στην παιδική ηλικία, ο ιός BK παραμένει συνήθως σε λανθάνουσα κατάσταση στα νεφρά. Για τους λήπτες μεταμόσχευσης νεφρού, αυτό αποτελεί συχνά λόγο ανησυχίας. Οι λοιμώξεις από τον ιό BK δεν προκαλούν εμφανή συμπτώματα, ωστόσο οι γιατροί έχουν αποκτήσει σημαντική γνώση για τη συμπεριφορά του ιού μέσα από την παρακολούθηση ασθενών που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτική αγωγή, ώστε να μην απορριφθεί το μόσχευμα.
Η ανοσοκαταστολή μπορεί να επιτρέψει την επανενεργοποίηση του ιού BK, προκαλώντας βλάβες στα νεφρά, στον ουρητήρα και στην ουροδόχο κύστη. Για ασθενείς όπως ο Tim Tavender, 51 ετών, από το Southampton, τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής προσφέρουν ελπίδα. Μετά από μεταμόσχευση νεφρού το 2015, εμφάνισε λοίμωξη από τον ιό BK και αργότερα καρκίνο της ουροδόχου κύστης.
Ο ίδιος περιέγραψε την εμπειρία του ως εξαιρετικά τρομακτική. Όπως ανέφερε, ο ιός τον έκανε να νιώθει μόνιμα εξαντλημένος, σαν να είχε συνεχώς γρίπη, ενώ η μείωση των ανοσοκατασταλτικών για την αντιμετώπισή του τον έφερνε σε μια πολύ λεπτή ιατρική ισορροπία. Το 2021 παρατήρησε έντονη παρουσία αίματος στα ούρα, γεγονός που τον οδήγησε άμεσα στον γιατρό και, όπως πιστεύει, του έσωσε τη ζωή.
Η επέμβαση για την αφαίρεση της ουροδόχου κύστης διήρκεσε περισσότερες από 13 ώρες και ήταν ιδιαίτερα δύσκολη. Αν και αρχικά ένιωσε έντονη ψυχολογική επιβάρυνση, σήμερα δηλώνει ευγνώμων που δεν έχει πλέον καρκίνο και ότι ο οργανισμός του λειτουργεί ικανοποιητικά. Όπως σημείωσε, η συγκεκριμένη έρευνα του δίνει ελπίδα ότι, αν βρεθούν νέοι τρόποι ελέγχου του ιού BK, άλλοι άνθρωποι ίσως αποφύγουν μια αντίστοιχη δοκιμασία.
Αλλαγή προσέγγισης στην πρόληψη του καρκίνου της ουροδόχου κύστης
Μέχρι σήμερα, οι προσπάθειες πρόληψης του καρκίνου της ουροδόχου κύστης εστιάζουν κυρίως στη διακοπή του καπνίσματος. Τα νέα ευρήματα προσθέτουν μια επιπλέον, δυνητικά σημαντική, στρατηγική πρόληψης, μέσω της έγκαιρης αναγνώρισης και ελέγχου του ιού BK.
Ο Simon Baker επισήμανε ότι πρόκειται για μια ουσιαστική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο κατανοείται η προέλευση του καρκίνου της ουροδόχου κύστης. Όπως εξήγησε, οι λήπτες μεταμόσχευσης νεφρού προσβάλλονται συχνότερα από τον ιό BK και έχουν πάνω από τριπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο της ουροδόχου κύστης, γεγονός που εδώ και χρόνια δημιουργούσε υποψίες για εμπλοκή του ιού, χωρίς να είναι σαφής ο μηχανισμός.
Σύμφωνα με τα νέα δεδομένα, γίνεται πλέον κατανοητό πώς ο ιός BK μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη καρκίνου της ουροδόχου κύστης, τόσο στους μεταμοσχευμένους ασθενείς όσο και στον γενικό πληθυσμό, αλλά και γιατί οι όγκοι δεν εμφανίζουν ίχνη του ιού πολλά χρόνια αργότερα. Όπως τόνισε, τα ευρήματα αυτά ενισχύουν την ανάγκη για ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης, τόσο για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης όσο και για τις νεφρικές βλάβες που σχετίζονται με τον ιό BK, με την ερευνητική ομάδα να εργάζεται ήδη προς αυτή την κατεύθυνση.
