Ο μεταστατικός ορμονοευαίσθητος καρκίνος του προστάτη (metastatic hormone-sensitive prostate cancer, mHSPC ή mCSPC) αποτελεί ένα στάδιο της νόσου κατά το οποίο ο καρκίνος έχει επεκταθεί πέρα από τον προστάτη σε άλλα όργανα ή οστά, αλλά εξακολουθεί να ανταποκρίνεται στη στέρηση ανδρογόνων.
Τα ανδρογόνα, κυρίως η τεστοστερόνη, παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και επιβίωση των καρκινικών κυττάρων του προστάτη, γι’ αυτό και η μείωση ή ο αποκλεισμός τους αποτελεί βασικό θεραπευτικό άξονα. Πρόκειται για μια συχνή και κλινικά σημαντική μορφή προχωρημένου καρκίνου του προστάτη, που αφορά μεγάλο αριθμό ασθενών παγκοσμίως.
Η βασική θεραπευτική στρατηγική στο mHSPC είναι ο ανδρογονικός αποκλεισμός (androgen deprivation therapy, ADT), δηλαδή η μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης είτε φαρμακευτικά (με ανάλογα ή ανταγωνιστές της εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροπινών – GnRH) είτε χειρουργικά (ορχεκτομή). Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχθεί ότι ο συνδυασμός της ADT με άλλες στοχευμένες θεραπείες, όπως νεότερα αντιανδρογόνα, χημειοθεραπεία ή μοριακά στοχευμένα φάρμακα, βελτιώνει σημαντικά την επιβίωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) αναφέρουν ότι ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ρόλος των γενετικών μεταλλάξεων που επηρεάζουν την επιδιόρθωση του DNA.
Μεταξύ αυτών, οι μεταλλάξεις στο γονίδιο BRCA2, γνωστό κυρίως από τον καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών, σχετίζονται με πιο επιθετική μορφή καρκίνου του προστάτη και χειρότερη πρόγνωση. Το BRCA2 ανήκει στα γονίδια επιδιόρθωσης ομόλογου ανασυνδυασμού (homologous recombination repair, HRR), τα οποία είναι απαραίτητα για τη επιδιόρθωση βλαβών του DNA.
Σε αυτό το πλαίσιο, στις 12 Δεκεμβρίου, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε έναν νέο θεραπευτικό συνδυασμό για ασθενείς με BRCA2-μεταλλαγμένο μεταστατικό ορμονοευαίσθητο καρκίνο του προστάτη. Συγκεκριμένα, εγκρίθηκε ο συνδυασμός του PARP αναστολέα niraparib με την ορμονική θεραπεία abiraterone acetate (εμπορική ονομασία Akeega) σε συνδυασμό με πρεδνιζόνη, εφόσον η μετάλλαξη BRCA2 έχει τεκμηριωθεί με εγκεκριμένο διαγνωστικό τεστ.
Η έγκριση βασίστηκε στη μεγάλη τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή μελέτη AMPLITUDE, στην οποία συμμετείχαν 696 ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο του προστάτη και μεταλλάξεις σε γονίδια HRR. Οι ασθενείς κατανεμήθηκαν σε αναλογία 1:1 ώστε να λάβουν είτε niraparib σε συνδυασμό με abiraterone και πρεδνιζόνη, είτε εικονικό φάρμακο με abiraterone και πρεδνιζόνη, όλοι παράλληλα με συνεχιζόμενο ανδρογονικό αποκλεισμό. Κύριο καταληκτικό σημείο ήταν η επιβίωση χωρίς απεικονιστική εξέλιξη της νόσου (radiographic progression-free survival, rPFS).
Τα αποτελέσματα έδειξαν σαφή όφελος στους ασθενείς με μετάλλαξη BRCA2. Σε αυτή την υποομάδα, ο κίνδυνος απεικονιστικής εξέλιξης μειώθηκε κατά περίπου 54%, με τη διάμεση επιβίωση χωρίς εξέλιξη να μην έχει ακόμη υπολογιστεί στην ομάδα niraparib, έναντι 26 μηνών στην ομάδα ελέγχου. Αντίθετα, σε ασθενείς χωρίς μετάλλαξη BRCA2, το όφελος ήταν περιορισμένο, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της εξατομικευμένης θεραπείας με βάση τους βιοδείκτες.
Στην πρώτη ενδιάμεση ανάλυση της συνολικής επιβίωσης, παρατηρήθηκε επίσης τάση υπέρ του συνδυασμού niraparib με abiraterone και πρεδνιζόνη, με λιγότερους θανάτους στην ομάδα των ασθενών με BRCA2 μεταλλάξεις.
Όπως κάθε θεραπεία, ο συνδυασμός αυτός συνοδεύεται από τοξικότητα, όπως μυελοκαταστολή, μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο, καρδιαγγειακές επιπλοκές, ηπατοτοξικότητα και υπογλυκαιμία, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη στενή ιατρική παρακολούθηση.
Συνολικά, η έγκριση αυτή σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα προς την εξατομικευμένη ιατρική στον μεταστατικό ορμονοευαίσθητο καρκίνο του προστάτη, υπογραμμίζοντας τη σημασία του γενετικού ελέγχου και ανοίγοντας νέους θεραπευτικούς ορίζοντες για ασθενείς με BRCA2 μεταλλάξεις.
