«Μετά από δεκαετίες έρευνας και δοκιμών, τα θεραπευτικά εμβόλια κατά του καρκίνου που καθοδηγούν το ανοσοποιητικό σύστημα προκειμένου να επιτίθεται στους όγκους θα μπορούσε σύντομα να γίνει ένα αναπόσπαστο τμήμα της θεραπείας», γράφει πρόσφατο άρθρο που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 627 του επιστημονικού περιοδικού «Nature».

Όπως είναι γνωστό, συνήθως τα εμβόλια χρησιμοποιούνται για να προλαμβάνουν τις μολυσματικές ασθένειες, «διδάσκοντας» στο ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει παθογόνους μικροοργανισμούς πριν την λοίμωξη έτσι ώστε να είναι έτοιμο να τους αντιμετωπίσει.

Όταν, ωστόσο, μιλάμε για το «εμβόλιο κατά του καρκίνου», αναφερόμαστε σε ένα θεραπευτικό -και όχι προληπτικό- εμβόλιο. Ειδικότερα, το εμβόλιο που αναπτύσσουν οι επιστήμονες τα τελευταία χρόνια αξιοποιεί συγκεκριμένες πρωτεΐνες που παράγονται από τα καρκινικά κύτταρα (αντιγόνα), προκειμένου να πυροδοτήσει μια ισχυρή ανοσολογική αντίδραση στους όγκους που βρίσκονται στο σώμα.

Ουσιαστικά, σε αντίθεση με τα προληπτικά εμβόλια, που εστιάζουν κυρίως στην ενεργοποίηση των Β – λεμφοκυττάρων, ένα θεραπευτικό εμβόλιο πρέπει να προκαλέσει μια ισχυρή απόκριση των Τ – λεμφοκυττάρων.

Πολλά και διαφορετικά τα εμβόλια κατά του καρκίνου – Πώς λειτουργούν

Το πρώτο βήμα είναι η παράδοση των πρωτεϊνών που παράγονται από τα καρκινικά κύτταρα στα δενδριτικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, προκειμένου αυτά με την σειρά τους να τις μεταφέρουν σε άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, ώστε να ενεργοποιηθεί ανοσολογική απόκριση.

Η έρευνα που σχετίζεται με τον σχεδιασμό των εμβολίων κατά του καρκίνου έχει ενταθεί μέσα στην τελευταία δεκαετία και ως εκ τούτου έχουν αναδυθεί πολλές διαφορετικές τεχνολογίες και προσεγγίσεις.

Ορισμένες ομάδες επιστημόνων έχουν σχεδιάσει αντιγόνα τα οποία εντοπίζονται σε πολλούς ανθρώπους με τον ίδιο τύπο καρκίνου.

Μια άλλη προσέγγιση είναι η χρήση της τεχνολογίας mRNA, μέσα από την οποία μπορούν να διαμορφωθούν εξατομικευμένα εμβόλια, καθώς αξιοποιούν τα μοναδικά νέο-αντιγόνα που παράγει ο όγκος του κάθε ασθενούς.

Άλλες εξατομικευμένες προσεγγίσεις περιλαμβάνουν την χορήγηση ένεσης που περιέχει δενδριτικά κύτταρα τα οποία έχουν εμπλουτιστεί με καρκινικά αντιγόνα, ή και την παραγωγή των αντιγόνων αυτών μέσα στο ίδιο το σώμα.

Πολλά υποσχόμενα τα μέχρι τώρα αποτελέσματα

Σύμφωνα με το άρθρο του «Nature», πολλά είναι τα θεραπευτικά εμβόλια κατά του καρκίνου, τα οποία δείχνουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα στις δοκιμές που έχουν μέχρι στιγμής πραγματοποιηθεί.

Καρκίνος στο πάγκρεας: Σε μια δοκιμή πρώτης φάσης ενός εξατομικευμένου εμβολίου mRNA, οι μισοί από τους συμμετέχοντες ανέπτυξαν Τ – κύτταρα τα οποία στόχευσαν τα καρκινικά νέο-αντιγόνα. Η επιβίωση χωρίς επανεμφάνιση του καρκίνου στην ομάδα ασθενών που ανέπτυξαν τα αντισώματα αυτά κατά την δοκιμή είχαν μεγαλύτερη διάρκεια σε σχέση με εκείνους που δεν ανταποκρίθηκαν στο εμβόλιο.

Μελάνωμα: Σε μια δοκιμή δεύτερης φάσης ενός εξατομικευμένου εμβολίου mRNA, καταγράφηκε μείωση του ρίσκου επανεμφάνισης του καρκίνου ή θανάτου μετά την χειρουργική αφαίρεση των καρκινικών κυττάρων κατά 44%. Ήδη σχεδιάζεται δοκιμή τρίτης φάσης, με τα τελικά αποτελέσματα να αναμένονται το 2029.

Λέμφωμα: Μια κλινική δοκιμή πρώτης/δεύτερης φάσης ενός τοπικού (in situ) εμβολίου που συνδυάζει ραδιοθεραπεία με την ενεργοποίηση μορίων που κινητοποιούν τα δενδριτικά κύτταρα, είχε ως αποτέλεσμα την υποχώρηση των όγκων σε 8 από τους 11 ασθενείς που συμμετείχαν.