Την προσοχή των ασθενών που έχουν περάσει καρκίνο του μαστού και βρίσκονται σε ύφεση εφιστούν οι επιστήμονες μιας νέας μελέτης, που δημοσιεύτηκε στις 30 Ιουλίου στον επιστημονικό περιοδικό «Nature». Σύμφωνα με τα ευρήματα, ιοί όπως αυτοί του κορωνοϊού και της γρίπης είναι πιθανό να ενεργοποιούν ξανά έναν μικρό αριθμό λανθανουσών καρκινικών κυττάρων στους πνεύμονες.
«Τα λανθάνοντα καρκινικά κύτταρα μοιάζουν με αποκαΐδια από μια φωτιά που έχει σβήσει, και οι ιοί του αναπνευστικού λειτουργούν σαν δυνατός αέρας που ανάβει ξανά τις φλόγες», εξήγησε ο μοριακός γενετιστής James DeGregori από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο.
Η μελέτη ξεκίνησε όταν, μετά την πανδημία του κορωνοϊού, ο ίδιος και η ομάδα του παρατήρησαν μια ασυνήθιστη αύξηση σε περιστατικά καρκίνου. Για να καταλάβουν τι συμβαίνει, στράφηκαν σε επιδημιολογικά δεδομένα από ανθρώπινους πληθυσμούς και πειράματα σε ποντίκια.
Αναλύοντας στοιχεία από τη βάση δεδομένων UK Biobank, διαπίστωσαν ότι ασθενείς με καρκίνο που είχαν μολυνθεί με SARS-CoV-2 εμφάνιζαν διπλάσιο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο σε σχέση με όσους δεν είχαν κολλήσει τον ιό.
«Τόσο μεγάλη αύξηση του κινδύνου είναι εξαιρετικά σπάνια στην επιδημιολογία του καρκίνου», σημειώνει ο επιδημιολόγος Roel Vermeulen από το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης. «Πρόκειται για κάτι σοβαρό».
Πώς μπορεί μια ίωση να αυξήσει τον κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου
Οι ερευνητές ανέλυσαν μια αμερικανική βάση δεδομένων με σχεδόν 37.00 ασθενείς που είχαν διαγνωστεί στο παρελθόν με καρκίνο του μαστού. Όπως διαπίστωσαν, εκείνες που είχαν περάσει COVID-19 είχαν πάνω από 40% αυξημένο κίνδυνο για μεταστάσεις στους πνεύμονες.
Αλλά και τα πειράματα σε ποντίκια ενισχύουν την εικόνα αυτή.
Μέσα σε λίγες μέρες από τη μόλυνση με γρίπη ή κορωνοϊό, τα λανθάνοντα καρκινικά κύτταρα άρχισαν να πολλαπλασιάζονται. Σε δύο εβδομάδες, ο αριθμός τους είχε αυξηθεί πάνω από 100 φορές, με αποτέλεσμα τη δημιουργία πολλαπλών μεταστατικών εστιών, σύμφωνα με τη μελέτη της ομάδας της μοριακής γενετίστριας Shi Chia από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο.
«Αν και τα πειραματικά δεδομένα από ποντίκια χρειάζονται πάντα προσεκτική ερμηνεία, συνολικά, τα ευρήματα δείχνουν ότι η COVID-19 μπορεί να ενίσχυσε σημαντικά τον μεταστατικό κίνδυνο για όσους είχαν περάσει καρκίνο», τονίζουν οι ερευνητές.
Ωστόσο, η σχετική έρευνα σε ανθρώπινα κύτταρα είναι ακόμη περιορισμένη και δεν έχει διευκρινιστεί ο ακριβής μηχανισμός. Ένα πιθανό σενάριο είναι πως όλα ξεκινούν από το ίδιο μας το ανοσοποιητικό σύστημα.
Μετά την ύφεση, ένας πολύ μικρός αριθμός καρκινικών κυττάρων μπορεί να παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση στους πνεύμονες, τα οστά ή το ήπαρ. Σε κάποιες περιπτώσεις, η φλεγμονή μπορεί να τα «ξυπνήσει» – και οι ιογενείς λοιμώξεις, όπως η γρίπη και η COVID-19, προκαλούν ακριβώς αυτό: φλεγμονή.
Η ανοσολογική αντίδραση υπεύθυνη να «φουντώσει» ξανά ο καρκίνος
Στα πειράματα, ο ιός της γρίπης επανενεργοποίησε τα λανθάνοντα καρκινικά κύτταρα στους πνεύμονες μόνο όταν προκάλεσε αύξηση φλεγμονωδών ουσιών όπως η IL-6. Το ίδιο συνέβη και με τον κορωνοϊό.
Τα δεδομένα δείχνουν ότι η ανοσολογική αντίδραση σε έναν ιό μπορεί να δημιουργεί τις ιδανικές συνθήκες για να «φουντώσει» ξανά ο καρκίνος.
«Αυτό που υποδεικνύουν τα στοιχεία μας είναι ότι ένας ασθενής με λανθάνοντα καρκινικά κύτταρα μπορεί να ζήσει μια φυσιολογική ζωή και να πεθάνει με αυτά τα κύτταρα χωρίς να τον επηρεάσουν ποτέ», λέει ο DeGregori.
«Αν όμως κολλήσει γρίπη ή COVID, τότε οι πιθανότητες να ξυπνήσουν αυτά τα κύτταρα και να προκαλέσουν θάνατο αυξάνονται σημαντικά».
Αν αυτή η θεωρία επιβεβαιωθεί, τότε είναι ξεκάθαρο ότι πρέπει να προστατεύσουμε τα εκατομμύρια επιζώντων από καρκίνο του μαστού που ίσως κινδυνεύουν από υποτροπή μετά από μια απλή ίωση.
Η ιδέα ότι κάποιοι κοινοί ιοί μπορούν να πυροδοτήσουν καρκινικές διεργασίες δεν είναι καινούργια. Ο ιός Epstein-Barr (EBV), για παράδειγμα, έχει συνδεθεί με διάφορους τύπους καρκίνου. Και φυσικά, ο HPV είναι ήδη γνωστό ότι προκαλεί καρκίνο του τραχήλου – γι’ αυτό και ο εμβολιασμός έχει σώσει εκατομμύρια ζωές.
Από τη δεκαετία του 1930 οι επιστήμονες ερευνούν εάν υπάρχει κάποιος ιός που συνδέεται άμεσα με τον καρκίνο του μαστού. Σε δείγματα ανθρώπινου ιστού έχουν εντοπιστεί ιοί υψηλού κινδύνου, όπως ο EBV, που είναι πέντε φορές συχνότερος σε καρκινικό ιστό σε σχέση με τον υγιή.
Μένει να φανεί εάν ο εμβολιασμός κατά της γρίπης ή της COVID-19 μπορεί να προσφέρει προστασία απέναντι σε αυτόν τον κίνδυνο.
