Ένας από τους πιο διαδεδομένους ιούς παγκοσμίως φαίνεται πως μπορεί να κρύβεται πίσω από σχεδόν κάθε περίπτωση Συστηματικού Ερυθηματώδους Λύκου (γνωστός και απλά ως λύκος), σύμφωνα με νέα μελέτη που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Πανεπιστημίου Στάνφορντ.
Ο λύκος είναι μια χρόνια αυτοάνοση ρευματολογική νόσος που επηρεάζει πολλά διαφορετικά όργανα και συστήματα του οργανισμού, βάζοντας το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτίθεται λανθασμένα στους υγιείς ιστούς του σώματος, προκαλώντας εκτεταμένη φλεγμονή και, σε ορισμένες περιπτώσεις, απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές.
Η πολυπλοκότητα της νόσου αποδίδεται στο ότι μπορεί να προκαλείται από διάφορους παράγοντες, όπως γενετική προδιάθεση, ορμονικές διαταραχές, διατροφικές ελλείψεις ή λοιμώξεις. Επιπλέον, αν και υπάρχουν μερικά πολύ αποτελεσματικά φάρμακα που βοηθούν στη διαχείριση των συμπτωμάτων και την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου, προς το παρόν δεν υπάρχει κάποια θεραπεία που να οδηγεί στην απόλυτη ίαση.
Αν και ο λύκος περιγράφεται σε ιστορικά αρχεία ήδη από το 850 μ.Χ., μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες χαρακτήριζαν τα αίτια που προκαλούν τη συγκεκριμένη νόσο ως μυστήριο.
Όμως, η νέα έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science Translational Medicine, έδειξε ότι ο ιός Epstein-Barr (EBV) ενδέχεται να αποτελεί τον «εκκινητή» του λύκου.
Τι είναι ο ιός Epstein-Barr (EBV)
Ο EBV είναι ο ιός που προκαλεί τη λεγόμενη «νόσο του φιλιού» (λοιμώδη μονοπυρήνωση). Σύμφωνα με τους ειδικούς, η πλειονότητα των ενηλίκων έχει εκτεθεί κάποια στιγμή στη ζωή τους σε αυτόν. Μετά τη νόσηση, ο συγκεκριμένος ιός παραμένει ανενεργός στα κύτταρα του οργανισμού χωρίς να προκαλεί προβλήματα (ή τουλάχιστον έτσι νομίζαμε μέχρι σήμερα).
Όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες, ωστόσο, τελικά φαίνεται πως αυτός ο ιός μπορεί να μολύνει και να επαναπρογραμματίζει συγκεκριμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, πυροδοτώντας την εμφάνιση του λύκου.
«Αυτό είναι το πιο σημαντικό εύρημα που έχει προκύψει από το εργαστήριό μου σε ολόκληρη την καριέρα μου. Πιστεύουμε ότι ισχύει για όλες τις περιπτώσεις λύκου», δήλωσε ο ανοσολόγος και επικεφαλής του εργαστηρίου Γουίλιαμ Ρόμπινσον.
Πώς ο συγκεκριμένος ιός πυροδοτεί το λύκο
Για χρόνια οι επιστήμονες υποψιάζονταν τη σύνδεση του EBV με τον λύκο, καθώς είναι γνωστό ότι ο ιός μολύνει τα Β κύτταρα, των οποίων η λειτουργία είναι απορρυθμισμένη στους ασθενείς. Το πρόβλημα είναι ότι ο EBV είναι δύσκολο να εντοπιστεί όταν παραμένει «κρυμμένος» μέσα σε αυτά τα κύτταρα.
Στα άτομα με λύκο η λοίμωξη από τον ιό αυτό φαίνεται να είναι βαθύτερη, πιθανότατα επειδή έχουν προσβληθεί από πιο επιθετικό στέλεχος του ιού. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι στα άτομα με λύκο, περίπου 1 στα 400 Β κύτταρα είναι μολυσμένα με EBV, ποσοστό 25 φορές υψηλότερο σε σχέση με τα υγιή άτομα.
Στο εργαστήριο, η μόλυνση ενεργοποίησε ένα «διακόπτη» στα Β κύτταρα, ενεργοποιώντας γονίδια που σχετίζονται με τη φλεγμονή. Αυτό μπορεί, όπως εξήγησε ο ανοσολόγος Σάντι Γιούνης από το Στάνφορντ, να οδηγήσει σε «αυτοάνοσες αντιδράσεις που προκαλούν συστηματική νόσο».
Ειδικότερα, η ομάδα του Στάνφορντ ανέπτυξε μια νέα τεχνική αλληλούχισης που επέτρεψε τον εντοπισμό των Β κυττάρων που έχουν μολυνθεί από τον ιό. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ασθενείς με λύκο είχαν σημαντικά περισσότερα Β κύτταρα μολυσμένα με EBV σε σχέση με τους υγιείς, ιδίως κύτταρα μνήμης Β, τα οποία επιτρέπουν στο ανοσοποιητικό να αντιδρά ταχύτερα.
Σε έναν υγιή οργανισμό, μόνο περίπου το 20% των Β κυττάρων είναι «αυτοδραστικά», δηλαδή έτοιμα να παράγουν αντισώματα και να ενεργοποιήσουν τα κύτταρα που καταπολεμούν τους παθογόνους μικροοργανισμούς. Όταν όμως ο EBV μολύνει αδρανή Β κύτταρα, φαίνεται να τα μετατρέπει σε κύτταρα που προκαλούν φλεγμονή.
«Τα ευρήματά μας εξηγούν γιατί μόνο ένα μικρό ποσοστό των ατόμων που έχουν μολυνθεί με EBV αναπτύσσουν τελικά συστηματικό ερυθηματώδη λύκο», σημείωσαν οι ερευνητές.
Η υπόθεση αυτή ενισχύεται και από τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης ανοσοθεραπείας για τον λύκο, η οποία στοχεύει και αντικαθιστά τα δυσλειτουργικά Β κύτταρα. Η θεραπεία έδειξε εντυπωσιακά αποτελέσματα στις κλινικές δοκιμές, οδηγώντας πολλούς ασθενείς σε κατάσταση ύφεσης.
Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, η ανακάλυψη αυτή θα μπορούσε να δώσει απάντηση στο διαχρονικό ερώτημα για το τι προκαλεί τον λύκο και γιατί τα συμπτώματά του εμφανίζουν απρόβλεπτες εξάρσεις και υφέσεις.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ευρήματα αυτά ενδέχεται να αποδειχθούν σημαντικά και για άλλες αυτοάνοσες παθήσεις που σχετίζονται με τον EBV, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, το long COVID και το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης.
