Αν και τα περισσότερα εγκαύματα στα παιδιά είναι ήπια και ανταποκρίνονται στην κατ’ οίκον θεραπεία, το ποσοστό των σοβαρών εγκαυμάτων είναι υψηλό. Τα πιο πολλά συμβαίνουν στο σπίτι και είναι πιθανόν να απαιτήσουν μακροχρόνια θεραπεία, νοσηλεία, μεταμόσχευση ή να οδηγήσουν σε μόνιμες ουλές.

Σχεδόν το 50% όλων των σοβαρών εγκαυμάτων αφορούν παιδιά κάτω των δύο ετών και το 70% κάτω των πέντε ετών. Η περιέργεια να εξερευνήσουν το περιβάλλον τους και η αυξημένη κινητικότητα είναι οι λόγοι πρόκλησής τους. Η λήψη κάθε προληπτικού μέτρου για την προστασία τους, καθώς και η άμεση και σωστή αντίδραση σε περίπτωση ανάγκης, είναι ζωτικής σημασίας για την ένταση των συνεπειών, σωματικών και ψυχολογικών και την ταχύτερη ανάρρωση.

«Τα μωρά και τα νήπια έχουν έως και 15 φορές λεπτότερο δέρμα από των ενηλίκων, πράγμα που σημαίνει ότι καίγονται πολύ πιο εύκολα και σε πιο χαμηλές θερμοκρασίες. Ενώ ένα μικρό έγκαυμα εξ επαφής θα άφηνε σε έναν ενήλικα έναν ήπιο ερεθισμό, σε ένα μικρό παιδί μπορεί να προκαλέσει σοβαρό έγκαυμα», επισημαίνει ο Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.

Μόλις αρχίσουν να περπατάνε είναι περίεργα και μαθαίνουν, εξερευνώντας το περιβάλλον. Τα νήπια ακόμα δεν γνωρίζουν ότι οτιδήποτε ζεστό αγγίξουν ή πέσει επάνω τους θα τους προκαλέσει εγκαύματα. Δεν μπορούν να ανακαλέσουν τις συμβουλές των ενηλίκων να μην αγγίζουν πχ. τη ζεστή κατσαρόλα, γιατί η μνήμη τους δεν έχει αναπτυχθεί αρκετά, ούτε οι λεπτές κινητικές δεξιότητες, ούτε τα αντανακλαστικά τους σε περίπτωση ατυχήματος. Έτσι, δεν θα τραβήξουν σε κλάσμα δευτερολέπτου το χέρι τους από τη ζεστή πηγή και το έγκαυμα που θα προκύψει θα είναι σοβαρότερο.

Το ίδιο θα συμβεί εάν πέσει επάνω τους μια μικρή ποσότητα ζεστού υγρού, πχ. ένα φλυτζάνι τσάι. Η βλάβη θα είναι σοβαρότερη -ακόμα και απειλητική για τη ζωή τους- αφού η έκταση δέρματος που θα καεί είναι μεγάλη.

Η προστασία των παιδιών ξεκινά με τη λήψη μέτρων που τα προφυλάσσουν από τα εγκαύματα.

Πρόληψη εγκαυμάτων

Η μεγάλη πλειονότητα των εγκαυμάτων γίνονται στην κουζίνα. Για την αποφυγή τους, είναι προτιμότερο να μην εισέρχονται τα παιδιά στον χώρο όταν ο φούρνος, οι εστίες κουζίνας και γενικά οποιαδήποτε συσκευή αναπτύσσει υψηλές θερμοκρασίες (π.χ. τοστιέρα, βραστήρας) είναι αναμμένα ή ακόμα ζεστά, ή να κάθονται στο καρεκλάκι φαγητού τους στον χώρο. Διαφορετικά, να επιλέγονται οι πίσω εστίες για μαγείρεμα και τα καλώδια των συσκευών να τοποθετούνται σε σημείο που δεν μπορούν να τα τραβήξουν τα παιδιά.

Το νερό του μπάνιου μπορεί επίσης να τους προκαλέσει πολύ σοβαρά εγκαύματα. Η συνιστώμενη θερμοκρασία για τα μικρά παιδιά είναι μεταξύ 37 °C και 38 °C, η οποία είναι προτιμότερο να ελέγχεται από τους γονείς με τον αγκώνα αντί με την παλάμη.

Πηγές πρόκλησης εγκαυμάτων υπάρχουν και στο υπόλοιπο σπίτι. Οι γονείς πρέπει να σκεφτούν την τοποθέτηση προστατευτικών σε καλοριφέρ, σόμπες, τζάκια, και των συσκευών σιδερώματος και ισιώματος μαλλιών μακριά από τα μάτια και την εμβέλεια των παιδιών μετά τη χρήση τους, ώστε να μην μπορούν να τα πλησιάσουν ή να τα αγγίξουν.

Προσοχή στα ζεστά ροφήματα! Όταν βρίσκονται σε χαμηλά τραπέζια ή στην άκρη ενός ψηλού τραπεζιού πάνω σε ύφασμα που μπορούν να τραβήξουν τα παιδιά, είναι εύκολο να χυθούν πάνω τους και να προκαλέσουν εγκαύματα, ακόμα κι αν έχουν περάσει 15 λεπτά από την παρασκευή τους.

Αντιμετώπιση εγκαυμάτων

Όσο πιο γρήγορα παρασχεθούν οι πρώτες βοήθειες, τόσο το καλύτερο.

Εάν ένα παιδί υποστεί έγκαυμα, ο δρ Στάμου συμβουλεύει τους γονείς:

1. Το σημαντικότερο βήμα είναι η μείωση της θερμοκρασίας του σημείου που έχει καεί, που επιτυγχάνεται με τη τοποθέτησή του κάτω από τρεχούμενο νερό για 20 λεπτά - ακόμα και τρεις ώρες μετά το ατύχημα ωφελεί. Μειώνει τον πόνο, τη σοβαρότητα του εγκαύματος, τον κίνδυνο μακροχρόνιων ουλών και επιταχύνει την επούλωση.

Εάν το έγκαυμα δεν περιορίζεται στα ακάλυπτα σημεία του σώματος, αλλά έχει προκληθεί στον κορμό, αφαιρέστε τα ρούχα, την πάνα και τυχόν κοσμήματα (εκτός εάν είναι κολλημένα στο δέρμα) και μετά ψύξτε μόνο την πληγείσα περιοχή με τρεχούμενο νερό και ποτέ με παγωμένο νερό ή πάγο.

2. Αναζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή και ακολουθήστε τις οδηγίες που θα σας δοθούν, προκειμένου να μειωθεί ο πόνος, να μην μολυνθεί το δέρμα και να θεραπευτεί γρηγορότερα, χωρίς ουλές.

3. Εάν δεν είναι εφικτή αμέσως η επικοινωνία και το έγκαυμα είναι μικρό και ήπιο, σκεπάστε το με ένα ειδικό επίθεμα για εγκαύματα, που δεν κολλάει στην πληγή, και συνεχίστε να προσπαθείτε.

4. Εάν το έγκαυμα έχει μεγάλη έκταση ή/και είναι πολύ σοβαρό, τοποθετήστε μεμβράνη, κρατήστε το παιδί ζεστό (εάν η έκταση του εγκαύματος είναι μεγάλη), και μεταφέρετέ το στο νοσοκομείο, με ασθενοφόρο ή ιδιωτικό μέσο.

«Τα εγκαύματα τρίτου βαθμού συνήθως απαιτούν ιδιαίτερη φροντίδα σε μονάδες εγκαυμάτων και πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις για την αφαίρεση του καμένου ιστού. Εάν το έγκαυμα είναι βαθύ, χρειάζεται χειρουργική επέμβαση για το κλείσιμο του τραύματος. Συχνά απαιτείται και μεταμόσχευση δέρματος. Αυτό περιλαμβάνει τη λήψη δέρματος από άλλο σημείο του σώματος και μεταμόσχευσή του στην πληγείσα περιοχή.

Παρότι η φροντίδα των εγκαυμάτων έχει εξελιχθεί σημαντικά, δεν είναι πάντα εφικτή η επίτευξη ενός λείου δέρματος χωρίς ουλές, οι οποίες δύνανται να επηρεάσουν το εύρος κίνησης ενός παιδιού που βρίσκεται στην ανάπτυξη, αλλά και να του αφήσουν ψυχολογικά τραύματα.

Οι υπερτροφικές ουλές μπορούν να δημιουργηθούν μετά από έγκαυμα για διάφορους λόγους, όπως η ανισορροπία του κολλαγόνου στο σημείο. Η διαχείρισή τους συνήθως ξεκινά με συντηρητικές μεθόδους όπως ενυδάτωση, μασάζ και συμπίεση. Για επίμονες ή προβληματικές ουλές, υπάρχει η επιλογή της θεραπείας με λέιζερ, για τη μείωση του πόνου, του κνησμού, της ερυθρότητας και της αδυναμίας κίνησης της περιοχής του σώματος που έχει υποστεί το έγκαυμα. Αφού το λέιζερ δημιουργήσει μικρές οπές στην ουλή για να διασπάσει τον ιστό και αφού προστατευτεί το δέρμα από μολύνσεις, εφαρμόζεται ενυδατική κρέμα καθημερινά, προκειμένου οι ουλές να γίνουν πιο ελαστικές και πιο μαλακές και τελικά να βελτιωθεί η κίνηση της περιοχής.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο International Wound Journal και είχε πραγματοποιηθεί σε αγόρια και κορίτσια μέσης ηλικίας 7 ετών, οι θεραπείες λέιζερ μπορούν να χρησιμεύσουν ως ασφαλείς, αποτελεσματικές και ανεκτές επιλογές για τη θεραπεία ουλών σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα, με τοπική αναισθησία, γεγονός που υπογραμμίζει την πρακτικότητά τους στην παιδιατρική φροντίδα.

Οι συνέπειες, επομένως, των εγκαυμάτων μπορεί να είναι από απλώς επώδυνες έως μοιραίες. Η γνώση και η ταχύτατη αντίδραση των γονέων μπορούν να περιορίσουν ή να εξαλείψουν τελείως τόσο τα αισθητικά και ψυχολογικά προβλήματα που ενίοτε δημιουργούνται, όσο και τις σοβαρές λειτουργικές βλάβες και την ταλαιπωρία που βιώνουν τα παιδιά για την πλήρη θεραπεία τους», καταλήγει ο δρ Στάμου.