Μια ομάδα επιστημόνων στο Ηνωμένο Βασίλειο ζητά να μπουν προειδοποιήσεις υγείας στα αλλαντικά, αντίστοιχες με εκείνες στα πακέτα τσιγάρων, που θα αναφέρουν πως η κατανάλωσή τους αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Οι ειδικοί ζητούν από τη βρετανική κυβέρνηση να δράσει, καθώς οι αποδείξεις ότι τα νιτρικά άλατα συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου, και ιδιαίτερα καρκίνου του παχέος εντέρου, πληθαίνουν. Ο συγκεκριμένος τύπος καρκίνου παρουσιάζει αυξητικές τάσεις, κυρίως στους νέους, για λόγους που δεν έχουν αποσαφηνιστεί ακόμη, παρά τη συνεχή έρευνα.
Σημειώνουμε ότι πριν από λίγα χρόνια από τότε που η Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας κατέταξε το επεξεργασμένο κρέας στα καρκινογόνα της ομάδας 1, δηλαδή στις ουσίες για τις οποίες υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις ότι προκαλούν καρκίνο. Ανήκει, λοιπόν, στην ίδια κατηγορία με το κάπνισμα και τον αμίαντο.
Από τότε, η βρετανική κυβέρνηση δέχεται συνεχώς πιέσεις να περιορίσει ή να απαγορεύσει τη χρήση καρκινογόνων συντηρητικών στα αλλαντικά, τα οποία, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν:
- ζαμπόν
- μπέικον
- γαλοπούλα σε φέτες
- παριζάκι
- λουκάνικα
- μορταδέλα
- σαλάμι
- προσούτο
Πώς τα αλλαντικά αυξάνουν τον κίνδυνο του καρκίνου
Τα νιτρικά άλατα προστίθενται για να διατηρείται το κρέας ροζ και φρέσκο, να ενισχύεται η γεύση και να αποτρέπεται η αλλοίωση. Ωστόσο, θεωρείται πλέον ότι ευθύνονται για δεκάδες χιλιάδες θανάτους από καρκίνο παγκοσμίως κάθε χρόνο.
Μάλιστα, σε μία μελέτη 29 842 ασθενών με καρκίνο και 39 635 χωρίς, όσοι είχαν τα υψηλότερα επίπεδα κατανάλωσης επεξεργασμένου κρέατος εμφάνισαν περίπου 40 % αύξηση κινδύνου για καρκίνο του παχέος εντέρου. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες που καταναλώνουν επεξεργασμένο κρέας τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα έχουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε σχέση με όσες δεν το τρώνε.
Ο κίνδυνος προκύπτει από τη μετατροπή των νιτρικών αλάτων μέσα στο σώμα σε νιτροζαμίνες, ισχυρά καρκινογόνα που βλάπτουν το DNA, δηλαδή το γενετικό υλικό που ρυθμίζει την ανάπτυξη και τη διαίρεση των κυττάρων.
Οι νιτροζαμίνες μπορούν να προσκολληθούν στο DNA του ήπατος, αλλοιώνοντας τη δομή του και προκαλώντας γενετικά σφάλματα που, με την πάροδο του χρόνου, επιτρέπουν στα κύτταρα να διαιρούνται ανεξέλεγκτα και να σχηματίζουν όγκους, κυρίως στο παχύ έντερο.
Παράλληλα, μπορούν να προκαλέσουν οξειδωτικό στρες μέσα στα κύτταρα, δημιουργώντας επιβλαβή μόρια που προκαλούν περαιτέρω βλάβες στο DNA. Ο συνδυασμός γενετικής αστάθειας και οξειδωτικού στρες διευκολύνει την ανάπτυξη και την εξάπλωση του καρκίνου.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος φαίνεται να προέρχεται από τα κρέατα που έχουν υποστεί επεξεργασία με νιτρικά άλατα. Γι’ αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη μειώσει τα επιτρεπόμενα επίπεδα νιτρικών αλάτων στα επεξεργασμένα κρέατα, προωθώντας τη χρήση ασφαλέστερων εναλλακτικών. Στόχος της είναι να ενισχύσει την ασφάλεια των τροφίμων και να συμβάλει στην πρόληψη του καρκίνου.
Από την άλλη, οι βιομηχανίες τροφίμων που αντιτίθενται στην απαγόρευση υποστηρίζουν ότι η αφαίρεση των νιτρικών αλάτων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο βακτηριακής μόλυνσης.
Πολλοί επιστήμονες, όμως, διαφωνούν. Όπως τονίζουν, με τη σύγχρονη ψύξη και τα αυστηρά πρότυπα υγιεινής είναι απολύτως εφικτή η παραγωγή ασφαλών και μακράς διαρκείας αλλαντικών χωρίς νιτρικά άλατα.
Η ανάγκη για πρόληψη
Σύμφωνα με το Science Alert, οι ειδικοί που ζητούν αλλαγές θεωρούν ότι η κυβέρνηση οφείλει να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη, αποσύροντας σταδιακά τα επιβλαβή πρόσθετα και ενισχύοντας τη διαφάνεια στη σήμανση των τροφίμων, ώστε οι καταναλωτές να γνωρίζουν τι επιλέγουν.
Από άποψη δημόσιας υγείας, οι καρκινογόνες ουσίες που προέρχονται από τη διατροφή, όπως τα νιτρικά άλατα, αποτελούν έναν αποτρέψιμο παράγοντα κινδύνου. Ο περιορισμός της έκθεσης σε αυτές θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τα περιστατικά καρκίνου και να ανακουφίσει τα συστήματα υγείας.
Η διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο όχι μόνο στον καρκίνο αλλά και σε άλλες παθήσεις, όπως η παχυσαρκία. Η μείωση της κατανάλωσης επεξεργασμένων κρεάτων και η προώθηση ασφαλέστερων μεθόδων παραγωγής θα αποτελούσαν σημαντικό βήμα για την ατομική και τη δημόσια υγεία.
Το μήνυμα των επιστημόνων είναι ξεκάθαρο: τα επεξεργασμένα κρέατα που περιέχουν νιτρικά άλατα συνδέονται με αυξημένο και τεκμηριωμένο κίνδυνο καρκίνου. Καθώς τα επιστημονικά στοιχεία πολλαπλασιάζονται και η κοινή γνώμη ενημερώνεται περισσότερο, η πίεση προς την πολιτεία αυξάνεται.
Η απαγόρευση ή η σταδιακή κατάργηση αυτών των καρκινογόνων προσθέτων, η τοποθέτηση προειδοποιήσεων για καρκίνο στις συσκευασίες και η υποστήριξη των παραγωγών στη μετάβαση σε ασφαλέστερες επιλογές θα μπορούσαν να σώσουν χιλιάδες ζωές.
