Το τελευταίο διάστημα, όταν μιλάμε για «πανδημία», το μυαλό μας γυρίζει αμέσως στον κορωνοϊό, στα όσα ζήσαμε πριν λίγα χρόνια και στις τεράστιες συνέπειες που μέχρι σήμερα έχουν αποτύπωμα -κυρίως στο σύστημα υγείας. Μάλιστα, ήδη από την περίοδο της Covid-19, η επιστημονική κοινότητα συζητούσε και προειδοποιούσε για την επόμενη υγειονομική πρόκληση.
Όμως, η πραγματική πρόκληση μπορεί να μην είναι ένας νέος ιός αλλά μια σειρά φαινόμενων που ενώ δεν είναι πάντα «επεισοδιακά» με τον τρόπο που ήταν ο κορωνοϊός, μπορούν να εξελιχθούν σε μακροχρόνιες, ευρύτατες κρίσεις δημόσιας υγείας, ίσως χειρότερες από την πρόσφατη πανδημία. Η Μικροβιακή αντοχή, οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην υγεία, τα χρόνια νοσήματα και οι αναδυόμενες λοιμώξεις, όλα μαζί συνθέτουν τις «πανδημίες του μέλλοντος», πιθανές απειλές που απαιτούν έγκαιρη προσοχή.
Στην Ελλάδα, η μικροβιακή αντοχή ήδη αποτελεί σοβαρό πρόβλημα: τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια πλήττουν ασθενείς, ενώ οι λοιμώξεις σχετιζόμενες με νοσοκομεία και ιατρικές πράξεις συγκαταλέγονται ανάμεσα στις βασικές αιτίες νοσηρότητας.
Παράλληλα, η κλιματική αλλαγή αλλάζει το τοπίο των ασθενειών: πιο συχνές θερμοκρασιακές αιχμές, ακραία καιρικά φαινόμενα, αλλά και μεταβολές στο περιβάλλον δημιουργούν τις κατάλληλες -και επικίνδυνες- συνθήκες για την εξάπλωση «φορέων» νόσων, για επανεμφάνιση παλιών ή/και εμφάνιση νέων λοιμώξεων.
Επιπλέον, τα μεγάλα ποσοστά πολιτών με χρόνια νοσήματα και τα προβλήματα που εντοπίζονται στο δημογραφικό, εγείρουν τον φόβο ότι κάθε κρίση, θα έχει πολύ πιο βαρύ αντίκτυπο.
Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται μόνο για υποθετικά σενάρια — οι «πανδημίες του μέλλοντος» μπορεί να είναι ήδη εδώ, στην αφετηρία. Το πόσο έτοιμη είναι η Ελλάδα να τις αντιμετωπίσει μέσα από υποδομές υγείας, πολιτικές πρόληψης, έγκαιρη επιτήρηση, και συνεργασία κοινωνίας/επιστήμης/πολιτείας είναι πλέον ερώτημα ζωτικής σημασίας.
Σε μειονεκτική θέση η Ελλάδα
Κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία που αφορούν την Ελλάδα και τις παραπάνω απειλές:
- Το ECDC κατατάσσει την Ελλάδα στις δυσμενέστερες θέσεις στην Ευρώπη όσον αφορά την αντοχή στα αντιβιοτικά.
- Νεότερες αναφορές τονίζουν ότι στην Ελλάδα 4 στους 10 έχουν λάβει αντιβιοτικά χωρίς ιατρική συνταγή -φαινόμενο που αυξάνει τον κίνδυνο αντοχής και πολλαπλασιασμού ανθεκτικών μικροβίων.
- Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που αφορά την «βιωσιμότητα του συστήματος υγείας», η αύξηση της χρόνιας νοσηρότητας -με δεδομένη τη γήρανση του πληθυσμού- χαρακτηρίζεται ως κρίσιμο ζήτημα για την Ελλάδα. Τα μη-μεταδιδόμενα/χρόνια νοσήματα αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της «φόρτισης» του συστήματος.
- Ο ΕΟΔΥ επισημαίνει ότι η κλιματική κρίση αναμένεται να αυξήσει την εμφάνιση τροφιμογενών & υδατογενών ασθενειών, αλλά και νοσημάτων μεταδιδόμενων από έντομα / διαβιβαστές.
