Οι γάτες έχουν τη φήμη ότι είναι απόμακρες, όσο χαριτωμένες κι αν δείχνουν. Αν όμως δεν έχετε αναπτύξει τον δεσμό που θα θέλατε με το αγαπημένο σας κατοικίδιο, ίσως το πρόβλημα να είναι απλώς ότι δεν «μιλάτε» τη γλώσσα της, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Scientific Reports.
Τα καλά νέα είναι ότι, σύμφωνα με την επιστήμη, η λύση είναι πιο απλή απ’ όσο φαντάζεστε. Το μόνο που χρειάζεται είναι να της χαμογελάτε περισσότερο, με τον τρόπο της… γάτας. Όχι δείχνοντας τα δόντια, όπως κάνουν οι άνθρωποι, αλλά μισοκλείνοντας τα μάτια και ανοιγοκλείνοντάς τα αργά.
Μελετώντας τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ γατών και ανθρώπων, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι αυτή η απλή κίνηση κάνει τις γάτες, τόσο οικείες όσο και άγνωστες, πιο πρόθυμες να πλησιάσουν και να έρθουν σε επαφή με τους ανθρώπους.
«Ως ερευνήτρια της συμπεριφοράς των ζώων αλλά και ιδιοκτήτρια γάτας, είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικό να μπορούμε να δείξουμε ότι οι γάτες και οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνούν με αυτόν τον τρόπο. Ήταν κάτι που πολλοί ιδιοκτήτες γατών ήδη υποψιάζονταν, επομένως είναι συναρπαστικό που πλέον υπάρχουν και επιστημονικά δεδομένα», ανέφερε η ψυχολόγος Karen McComb από το University of Sussex.
Το «χαμόγελο της γάτας»
Όσοι έχετε περάσει χρόνο με γάτες, πιθανότατα έχετε παρατηρήσει την έκφραση με τα μισόκλειστα μάτια και το αργό ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων. Πρόκειται για μια συμπεριφορά που θυμίζει το ανθρώπινο χαμόγελο, καθώς και στους ανθρώπους τα μάτια στενεύουν όταν χαμογελούν. Συνήθως εμφανίζεται όταν η γάτα είναι χαλαρή και ήρεμη και ερμηνεύεται ως ένα είδος «χαμόγελου» της γάτας.
Για χρόνια, ανεπίσημες μαρτυρίες από ιδιοκτήτες γατών υποδείκνυαν ότι οι άνθρωποι μπορούν να μιμηθούν αυτή την έκφραση για να δείξουν στις γάτες ότι έχουν φιλικές προθέσεις και είναι ανοιχτοί σε αλληλεπίδραση. Για να ελεγχθεί αυτή η υπόθεση, μια ομάδα ψυχολόγων πραγματοποίησε δύο πειράματα.
Στο πρώτο πείραμα συμμετείχαν 21 γάτες από 14 διαφορετικά νοικοκυριά. Αφού η γάτα είχε ηρεμήσει και καθίσει άνετα σε έναν χώρο του σπιτιού της, οι ιδιοκτήτες κλήθηκαν να καθίσουν σε απόσταση περίπου 1 μέτρου και να ανοιγοκλείνουν αργά τα μάτια τους όταν η γάτα τους κοιτούσε.
Οι ερευνητές κατέγραψαν με κάμερες τα πρόσωπα τόσο των ιδιοκτητών όσο και των γατών και συνέκριναν τα αποτελέσματα με τη συμπεριφορά των γατών σε συνθήκες χωρίς ανθρώπινη αλληλεπίδραση.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι γάτες ήταν πιο πιθανό να ανταποκριθούν με αργό ανοιγοκλείσιμο των ματιών προς τους ανθρώπους τους, όταν εκείνοι είχαν προηγουμένως κάνει το ίδιο, σε σύγκριση με τις περιπτώσεις χωρίς καμία αλληλεπίδραση.
Στο δεύτερο πείραμα συμμετείχαν 24 γάτες από 8 διαφορετικά νοικοκυριά. Αυτή τη φορά, δεν ήταν οι ιδιοκτήτες που ανοιγόκλειναν τα μάτια, αλλά οι ίδιοι οι ερευνητές, οι οποίοι δεν είχαν προηγούμενη επαφή με τις γάτες. Για λόγους σύγκρισης, καταγράφηκε και μια συνθήκη ελέγχου, όπου οι άνθρωποι κοιτούσαν τις γάτες χωρίς να ανοιγοκλείνουν τα μάτια τους.
Οι ερευνητές ακολούθησαν την ίδια διαδικασία αργού ανοιγοκλεισίματος των ματιών, προσθέτοντας αυτή τη φορά και ένα τεντωμένο χέρι προς τη γάτα. Διαπιστώθηκε ότι οι γάτες όχι μόνο ανταποκρίνονταν συχνότερα με το ίδιο βλέμμα, αλλά ήταν και πιο πιθανό να πλησιάσουν το χέρι του ανθρώπου.
«Η μελέτη αυτή είναι η πρώτη που εξετάζει πειραματικά τον ρόλο του αργού ανοιγοκλεισίματος των ματιών στην επικοινωνία μεταξύ γατών και ανθρώπων», επισήμανε η McComb.
Δεν είναι απολύτως σαφές γιατί οι γάτες ανοιγοκλείνουν αργά τα μάτια τους προς τους ανθρώπους. Η συμπεριφορά αυτή έχει ερμηνευτεί ως ένδειξη ειρηνικών προθέσεων, καθώς πιστεύεται ότι το επίμονο βλέμμα μπορεί να εκληφθεί ως απειλή. Δεν αποκλείεται όμως οι γάτες να ανέπτυξαν αυτή την έκφραση επειδή οι άνθρωποι ανταποκρίνονται θετικά σε αυτήν. Στα εξημερωμένα ζώα, συχνά είναι δύσκολο να ξεκαθαριστεί ποια εξήγηση ισχύει.
«Είναι κάτι που μπορείτε να δοκιμάσετε και οι ίδιοι, είτε με τη γάτα σας στο σπίτι είτε με γάτες που συναντάτε στον δρόμο. Αποτελεί έναν απλό τρόπο για να ενισχύσετε τον δεσμό σας μαζί τους.
Δοκιμάστε να μισοκλείσετε τα μάτια σας, όπως σε ένα χαλαρό χαμόγελο, και στη συνέχεια να τα κλείσετε για μερικά δευτερόλεπτα. Συχνά θα δείτε ότι ανταποκρίνονται με τον ίδιο τρόπο και έτσι μπορεί να ξεκινήσει μια μορφή επικοινωνίας».
Πώς δείχνουν οι γάτες την αγάπη τους
Οι σκύλοι μπορεί να είναι πολύ πιο εκδηλωτικοί από τις γάτες, όμως τα ευρήματα αυτά δεν προκαλούν έκπληξη στους φίλους των γατών. Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα δείχνει ότι οι γάτες είναι πολύ πιο συντονισμένες με τους ανθρώπους που ζουν μαζί τους απ’ όσο πιστευόταν παλαιότερα και ότι οι συνεχείς συγκρίσεις με τους σκύλους τις αδικούν.
Για παράδειγμα, οι γάτες ανταποκρίνονται θετικά σε ανθρώπους που δείχνουν δεκτικότητα και κατανόηση απέναντί τους. Αν λοιπόν σας φαίνονται απόμακρες, ίσως το ζήτημα να μην είναι η ίδια η γάτα.
Παράλληλα, φαίνεται ότι οι γάτες αντικατοπτρίζουν σε κάποιο βαθμό χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των ανθρώπων με τους οποίους ζουν, κάτι που ίσως εξηγεί γιατί συχνά αντιλαμβάνονται πότε οι άνθρωποί τους είναι λυπημένοι.
Είναι επίσης γνωστό ότι μπορούν να αναγνωρίζουν τα ονόματά τους, αν και συχνά επιλέγουν να τα αγνοούν, ενώ οι δεσμοί που αναπτύσσουν με τους ανθρώπους είναι πολύ πιο βαθιοί απ’ όσο συνήθως υποθέτουμε.
«Η κατανόηση θετικών τρόπων αλληλεπίδρασης μεταξύ γατών και ανθρώπων μπορεί να ενισχύσει τη γνώση του κοινού γύρω από τις γάτες, να βελτιώσει την ευζωία τους και να μας προσφέρει περισσότερα στοιχεία για τις κοινωνικογνωστικές ικανότητες αυτού του λιγότερο μελετημένου είδους», ανέφερε η ψυχολόγος Tasmin Humphrey, επίσης από το University of Sussex.
