Νέα μελέτη του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ δείχνει ότι ο τρόπος με τον οποίο οι έφηβοι αξιοποιούν τον ελεύθερο χρόνο τους μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην ψυχική τους υγεία και την κοινωνική τους ανάπτυξη.
Η εφηβεία θεωρείται μια καίρια περίοδος ζωής, κατά την οποία διαμορφώνονται οι ταυτότητες, δημιουργούνται φιλίες και αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτες δυσκολίες στην ψυχική υγεία. Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Leisure Research και βασίστηκε σε δεδομένα της Millennium Cohort Study, παρακολούθησε την πορεία χιλιάδων παιδιών στο Ηνωμένο Βασίλειο από τη γέννησή τους.
Συγκεκριμένα, οι ερευνητές μελέτησαν πάνω από 12.000 εφήβους, εξετάζοντας τη σχέση ανάμεσα στις δραστηριότητες αναψυχής στην ηλικία των 14 ετών (όπως η εκμάθηση μουσικών οργάνων, το διάβασμα, οι λέσχες νέων, η συμμετοχή σε θρησκευτικές εκδηλώσεις ή οι επισκέψεις σε μουσεία) και την ψυχική υγεία/κοινωνική συμπεριφορά στην ηλικία των 17 ετών.
Σε αντίθεση με προηγούμενες έρευνες που εξέτασαν μόνο μεμονωμένα χρονικά σημεία και τόνιζαν κυρίως αρνητικές συνέπειες, όπως η επιθετικότητα, η συγκεκριμένη μελέτη παρακολούθησε την πορεία των εφήβων από τα 14 έως τα 17 και έλαβε υπόψη τόσο τις προκλήσεις στην ψυχική υγεία όσο και τις θετικές συμπεριφορές. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην αυτοεκτίμηση, ως πιθανό κρίκο ανάμεσα στη συμμετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής και τα μελλοντικά αποτελέσματα.
Τα βασικά ευρήματα συνοψίζονται ως εξής:
Οι έφηβοι που συμμετείχαν πιο ενεργά σε δραστηριότητες αναψυχής στα 14 τους είχαν υψηλότερη αυτοεκτίμηση, η οποία στη συνέχεια συνδέθηκε με λιγότερες δυσκολίες ψυχικής υγείας και καλύτερη κοινωνική συμπεριφορά (βοήθεια και στήριξη προς τους άλλους) στα 17.
Οι δραστηριότητες αναψυχής φάνηκαν να λειτουργούν προστατευτικά για την ψυχική υγεία, με τους εφήβους να αναφέρουν λιγότερες δυσκολίες τρία χρόνια αργότερα.
Η συχνότερη συμμετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής συνδέθηκε με περισσότερη καλοσύνη και αίσθημα κοινωνικής υπευθυνότητας.
Η δρ. Mengya Zhao, λέκτορας Κλινικής Ψυχολογίας στο Ινστιτούτο Πληθυσμιακής Υγείας του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ, τόνισε: «Τα αποτελέσματα δείχνουν πόσο σημαντικό είναι να ενθαρρύνουμε τους νέους να συμμετέχουν σε ουσιαστικές δραστηριότητες εκτός σχολείου. Η αναψυχή δεν είναι απλώς χρόνος ξεκούρασης. Αυτές οι εμπειρίες μπορούν να προσφέρουν αίσθηση αξίας και ταυτότητας, να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση, να στηρίξουν την ψυχική υγεία και να καλλιεργήσουν την καλοσύνη προς τους άλλους».
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι η ύπαρξη προσβάσιμων και ουσιαστικών ευκαιριών αναψυχής πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα στις στρατηγικές δημόσιας υγείας και εκπαίδευσης. Παράλληλα, αναδεικνύονται πρακτικές κατευθύνσεις για σχολεία, οικογένειες και κοινότητες, ώστε να δίνουν στους νέους περισσότερες ευκαιρίες να καλλιεργήσουν τα ενδιαφέροντά τους μέσα από τη μουσική, το διάβασμα, τις λέσχες νέων ή τον εθελοντισμό. Μέσα από τέτοιες εμπειρίες, οι έφηβοι μπορούν να ενδυναμώσουν την ταυτότητά τους και να αναπτύξουν ανθεκτικότητα.
Για το μέλλον, οι ειδικοί τονίζουν την ανάγκη να μελετηθούν πιο αναλυτικά οι διαφορετικοί τύποι δραστηριοτήτων αναψυχής και το πώς το οργανωμένο ή μη οργανωμένο πλαίσιο μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα. Ένα ακόμη κρίσιμο ερώτημα είναι αν η αναψυχή ενισχύει πράγματι την αυτοεκτίμηση ή αν, αντίστροφα, οι πιο σίγουροι έφηβοι είναι εκείνοι που αναζητούν περισσότερο τέτοιες δραστηριότητες.
