H ΓΣΕΕ, η Γραμματεία Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία της Συνομοσπονδίας και το Κέντρο Πληροφόρησης Εργαζομένων & Ανέργων (ΚΕ.Π.Ε.Α./ΓΣΕΕ), επικαιροποιεί την ενημέρωση των εργαζομένων για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης από τον καύσωνα.

Η ενημέρωση από τη ΓΣΕΕ στηρίζεται στη βάση παλαιότερων Υπουργικών Αποφάσεων και Εγκυκλίων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, της Διεύθυνσης Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία του Υπουργείου Εργασίας, της Διεύθυνσης Διαχείρισης Ανθρωπίνου Δυναμικού Δημοσίου Τομέα του Υπουργείου Εσωτερικών και της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας & Υγιεινής Περιβάλλοντος του Υπουργείου Υγείας. Σε περίπτωση έκδοσης νέων Οδηγιών, η Συνομοσπονδία θα επανέλθει με πρόσθετη ενημέρωση.

Η ΓΣΕΕ επισημαίνει ότι υπάρχει ασφαλής πρόγνωση για την επικράτηση ιδιαίτερα υψηλών θερμοκρασιών και την ενίσχυσή τους. Απαιτείται η έκδοση από το Υπουργείο Εργασίας ρητών δεσμευτικών διατάξεων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των κινδύνων θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων, στους οποίους ακολούθως οφείλει να στηριχθεί ο επιχειρησιακός σχεδιασμός της Επιθεώρησης Εργασίας.

Η ΓΣΕΕ έχει στη διάθεση των συνδικάτων και των εργαζομένων σε όλη την επικράτεια για κάθε ζήτημα πληροφόρησης, στήριξης και συλλογικής δράσης και στα θέματα υγείας και ασφάλειας:

· τη Γραμματεία Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία της ΓΣΕΕ, email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
· το Κέντρο Πληροφόρησης Εργαζομένων και Ανέργων της ΓΣΕΕ, ΚΕΠΕΑ/ ΓΣΕΕ, τηλ. 210 00 83 630 & 210 00 83 640, www.kepea.gr
· το Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων και Ανέργων του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ https://www.inegsee.gr/diktio-ipiresion-pliroforisis-simvouleftikis-ergazomenon-anergon/

Ι. Πλαίσιο τεχνικών και οργανωτικών μέτρων για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα:

1. Λήψη τεχνικών και οργανωτικών μέτρων προστασίας από τους εργοδότες

Για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων με σχέση εξαρτημένης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας κατά τη διάρκεια καύσωνα, οι εργοδότες λαμβάνουν μέτρα προστασίας, σύμφωνα με τον ενδεικτικό και μη εξαντλητικό κατάλογο τεχνικών και οργανωτικών μέτρων, που περιέχεται σε ΥΑ και αφορούν σε

α) τεχνικά μέτρα για την πρόληψη της θερμικής καταπόνησης, όπως παρεμβάσεις i) στα δομικά στοιχεία των κτηρίων, ii) σε τμήματα της παραγωγικής διαδικασίας, iii) στο μικροκλίμα του εργασιακού χώρου,

β) οργανωτικά μέτρα για την πρόληψη της τεχνικής καταπόνησης, όπως παροχή πόσιμου νερού σε θερμοκρασία 10-15ο C, οργάνωση του χρόνου εργασίας με προγραμματισμό διαλειμμάτων, προγραμματισμό επιβαρυντικών εργασιών σε ώρες εκτός θερμοκρασιακών αιχμών, μείωση ή παύση εργασιών σε ιδιαίτερα επιβαρυμένους θερμικά χώρους μεταξύ των ωρών 12.00 – 17.00, διαμόρφωση κυλικείων ή άλλων κατάλληλων σε θερμοκρασία χώρων για το διάλειμμα των εργαζομένων, μετά από συνεργασία του εργοδότη και του Τεχνικού Ασφαλείας, του Ιατρού Εργασίας και των Επιτροπών Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων και όπου δεν υπάρχουν των εκπροσώπων των εργαζομένων,

γ) ειδικές προβλέψεις για υπαίθριες εργασίες, όπως παροχή πόσιμου νερού σε θερμοκρασία 10-15ο C, χορήγηση και χρήση κατάλληλου καλύμματος κεφαλής, όπου δεν προβλέπεται χρήση κράνους και προστατευτικών μέσων δέρματος, διαμόρφωση/επιλογή σκιερού μέρους για διαλείμματα, διαμόρφωση/επιλογή σκιερού μέρους ή κατασκευή κατάλληλων στεγάστρων για εκτέλεση εργασιών, προγραμματισμός εργασιών ώστε οι επιβαρυντικές εργασίες να γίνονται τις ώρες που οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες, μείωση της απασχόλησης ή παύση των εργασιών κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ των ωρών 12.00 – 17.00, δ) χορήγηση μέσων ατομικής προστασίας, όπως καλύμματα κεφαλής και αυχένα και προστατευτικών μέσων δέρματος και λοιπά μέσα, ύστερα από τη γνώμη του Τεχνικού Ασφαλείας, του Ιατρού Εργασίας για τις απαιτήσεις της εργασίας.

2. Υποχρεωτική παύση εργασιών κατά τη διάρκεια καύσωνα, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (ΕΜΥ)

Η ΓΣΕΕ, επισημαίνονται ότι εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλά τα όρια των τιμών των δεικτών πάνω από τα οποία επιβάλλεται η υποχρεωτική διακοπή των εργασιών, αναφέρει ότι:

i) Για εργαζόμενους με σχέση εξαρτημένης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας σε εργοδότες περιοχών της χώρας που, σύμφωνα με την εκτίμηση της ΕΜΥ, ο κίνδυνος θερμικής καταπόνησης καθίσταται εξαιρετικά υψηλός σύμφωνα με:

α) Την τιμή βιοκλιματικού δείκτη WBGT, όταν αυτή είναι ανώτερη του 32,2 ή
β) η θερμοκρασία διαμορφώνεται σε τιμή άνω των 42ο C και ταυτόχρονα η τιμή του δείκτη υγρασίας διαμορφώνεται σε τουλάχιστον 14%, ή
γ) η θερμοκρασία διαμορφώνεται σε τιμή άνω των 40ο C και ταυτόχρονα η τιμή του δείκτη υγρασίας διαμορφώνεται σε τουλάχιστον 20%,
καθίσταται υποχρεωτική η παύση εργασιών κατά το χρονικό διάστημα 12.00- 17.00 σε χειρωνακτικές εργασίες που εκτελούνται σε εξωτερικό χώρο, ενδεικτικά αναφερόμενες, εργασίες σε τεχνικά και οικοδομικά έργα, εργοτάξια, διανομή και μεταφορά προϊόντων και αντικειμένων με δίτροχο όχημα (delivery), συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών πλατφορμών του άρθρου 68 του ν.4808/2021. Στην υποχρεωτική παύση εργασιών εντάσσονται και όλοι οι εργαζόμενοι ανεξαρτήτως του είδους της απασχόλησής τους, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών πλατφορμών (αρθ.68 ν. 4808/2021).

ii) Ισχύουν ειδικότερες υποχρεωτικές ρυθμίσεις είτε βάσει της νομοθεσίας είτε βάσει όρων σε συλλογικές συμβάσεις εργασίας (ΣΣΕ), όπως πχ i) για τις εργασίες σε ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη, βάσει και συλλογικών ρυθμίσεων, η ΕΜΥ δίνει τοπική θερμοκρασία 38οC το ωράριο εργασίας είναι 7.00 έως 13.00, χωρίς περικοπή ημερομισθίου και η παύση των εργασιών ισχύει μέχρι τις 19.00, ενώ στους 36οC και 37οC, οι εργασίες διακόπτονται από 14.00 έως 18.00 ii) βάσει του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών για τους εργαζόμενους σε υπαίθριες εργασίες σε μεταλλεία και λατομεία, που ορίζουν ότι για την αποφυγή έκθεσης σε ηλιακή ακτινοβολία θα πρέπει να γίνεται διακοπή του χρόνου εκτέλεσης της εργασίας, όταν από τις σχετικές μετρήσεις ή δελτία της ΕΜΥ διαπιστώνονται συνθήκες υπέρβασης των προβλεπόμενων τιμών θερμοκρασίας (ή και υγρασίας).
iii) Σε περίπτωση μη τήρησης των υποχρεώσεων της παρούσας διάταξης επιβάλλεται από την Επιθεώρηση Εργασίας, σύμφωνα με τα άρθρα 23 και 24 του ν. 3996/2011 (Α’ 170), χρηματικό πρόστιμο δυο χιλιάδων ευρώ ανά εργαζόμενο της επιχείρησης.

3. Παροχή εξ αποστάσεως εργασίας με το σύστημα της τηλεργασίας

Για εργαζόμενους με σχέση εξαρτημένης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου και ειδικά στις περιπτώσεις έκθεσής τους σε επιβαρυντικές συνθήκες, δίδεται η δυνατότητα, εξ αποστάσεως εργασίας με το σύστημα της τηλεργασίας εφόσον είναι εφικτό από τη φύση της εργασίας τους. Σχετικά στο Παράρτημα ΙΙΙ της ΥΑ 65581/2023 (ΦΕΚ Β΄4491/ 12.7.2023) παρατίθενται αναφορές σε:

- παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση ασθενειών/βλαβών που σχετίζονται με τη θερμότητα λόγω έκθεσης στο χώρο εργασίας , όπως 1) η έλλειψη εγκλιματισμού στις αυξημένες θερμοκρασίες, 2) το μέτριο ή χαμηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης, 3) η αφυδάτωση, 4) η ηλικία>60 έτη, 5) ο υψηλός δείκτης μάζας σώματος (>30), 6) συγκεκριμένα υποκείμενα νοσήματα, 7) η λήψη ορισμένων ουσιών και φαρμάκων.
- ενδεικτικό κατάλογο ατομικών, περιβαλλοντικών και φαρμακευτικών παραγόντων, καθώς και παθολογικών καταστάσεων που προδιαθέτουν σε εκδηλώσεις/βλάβες που σχετίζονται με τη θερμική έκθεση στο χώρο εργασίας και αφορούν στους εργαζόμενους που εντάσσονται στις ομάδες υψηλού κινδύνου με αυξημένο κίνδυνο για την υγεία τους λόγω της θερμικής καταπόνησης, όπως:

ΙΙ. Περαιτέρω, η ΓΣΕΕ επισημαίνει τα παρακάτω εκ νέου:

Για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και προκειμένου να διασφαλισθεί η τήρηση των μέτρων για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, υπενθυμίζουμε το πλαίσιο οδηγιών για α) την περιγραφή των ομάδων εργαζομένων υψηλού κινδύνου, β) τα απαιτούμενα τεχνικά μέτρα που πρέπει προληπτικά να λαμβάνονται από τους εργοδότες, σε συνδυασμό με κατά περίπτωση μέτρα ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες γ) τις τεχνικές και οργανωτικές οδηγίες για τις μετρήσεις της θερμοκρασίας και της υγρασίας στους χώρους εργασίας, δ) τη διενέργεια τόσο προληπτικών, όσο και κατασταλτικών ελέγχων από την Επιθεώρηση Εργασίας και ε) σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών και ποινικών κυρώσεων.

Κρίσιμος είναι ο ρόλος της Επιθεώρησης Εργασίας τόσο της Επιθεώρησης Εργασιακών Σχέσεων, όσο και κυρίως της Επιθεώρησης Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας, ως προς τη διενέργεια ελέγχων για την εφαρμογή των μέτρων μείωσης της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων σε όλους τους εργασιακούς χώρους και ιδιαίτερα σε αυτούς, όπου με βάση τις προγνώσεις και ανακοινώσεις της Ε.Μ.Υ. για την επικράτηση συνθηκών καύσωνα, αναμένεται ότι θα υπάρξει μεγαλύτερη θερμική καταπόνηση, όπως στους υπαίθριους χώρους ή όταν η εργασία παρέχεται σε εξωτερικούς χώρους (πχ. οικοδομές, οδικά ή άλλα τεχνικά έργα, ταχυμεταφορές με δίκυκλο, παροχή υπηρεσιών σε εξωτερικούς χώρους, αγροτικές εργασίες, κά), στους στεγασμένους με ειδική παραγωγική δραστηριότητα (πχ χυτήρια, χαλυβουργίες, υαλουργίες, μεταλλουργίες, βιομηχανίες πλαστικών, κεραμοποιίες, εκκοκκιστήρια, ναυπηγικές εργασίες, υπαίθριες εργασίες, πλυντήρια – στεγνωτήρια – σιδερωτήρια, ψητοπωλεία - μαγειρεία κλπ), σε χειρωνακτικές εργασίες (πχ χειρωνακτική διακίνηση βαρέων φορτίων στις μεταφορές, οικοδομές κλπ).

Οι αρμόδιες υπηρεσίες της Επιθεώρησης Εργασίας έχουν υποχρέωση εντατικοποίησης των προληπτικών ελέγχων κατά τη θερινή περίοδο σε όλους τους εργασιακούς χώρους, με προτεραιότητα σε εκείνους με τη μεγαλύτερη επιβάρυνση από θερμική άποψη, καθώς και άμεσης ανταπόκρισης στις σχετικές καταγγελίες των εργαζομένων και των σωματείων τους και επιβολής των προβλεπόμενων κυρώσεων σε περίπτωση διαπίστωσης σοβαρών παραβιάσεων ή μη συμμόρφωσης εργοδοτών προς τις υποδείξεις που τους γίνονται.