Η καφεΐνη είναι το πιο διαδεδομένο διεγερτικό παγκοσμίως και η επίδρασή της ξεκινά μέσα σε 15 με 60 λεπτά από την κατανάλωσή της. Αν και τα πρώτα αποτελέσματα γίνονται γρήγορα αισθητά, η ουσία παραμένει στο σώμα για αρκετές ώρες. Ο χρόνος που απαιτείται ώστε να αποβληθεί μόνο η μισή ποσότητα καφεΐνης κυμαίνεται από 2 έως 12 ώρες, με τον μέσο όρο να βρίσκεται στις 4 με 6 ώρες. Αυτό σημαίνει πως ακόμη και ένα φλιτζάνι καφέ το απόγευμα μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα του βραδινού σας ύπνου.
Η καφεΐνη και η διάρκεια δράσης της
Ο μεταβολισμός της καφεΐνης δεν είναι ίδιος για όλους. Παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, το σωματικό βάρος, οι ορμονικές αλλαγές (π.χ. εγκυμοσύνη ή χρήση αντισυλληπτικών), η κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, ακόμη και το αν έχουμε φάει πριν από τον καφέ, μπορούν να επηρεάσουν τον ρυθμό αποβολής της καφεΐνης. Για τους περισσότερους ανθρώπους, το σώμα χρειάζεται περίπου μισή μέρα για να αποβάλει πλήρως την ουσία, όμως σε κάποιες περιπτώσεις η επίδραση μπορεί να παραταθεί.
Πώς λειτουργεί η καφεΐνη στον εγκέφαλο και το σώμα
Η καφεΐνη απορροφάται γρήγορα από τον γαστρεντερικό σωλήνα και περνά στην κυκλοφορία του αίματος. Στον εγκέφαλο, δρα μπλοκάροντας τους υποδοχείς της αδενοσίνης - μιας χημικής ουσίας που συσσωρεύεται μέσα στην ημέρα και προκαλεί φυσιολογικά το αίσθημα της υπνηλίας. Επειδή η καφεΐνη έχει παρόμοια δομή με την αδενοσίνη, καταλαμβάνει τους υποδοχείς της, αποτρέποντας το σώμα από το να νιώσει κόπωση. Αυτό εξηγεί γιατί μετά από έναν καφέ αισθανόμαστε πιο ξύπνιοι, με καλύτερη συγκέντρωση και αυξημένη ενέργεια. Παράλληλα, η καφεΐνη διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα, αυξάνει την αρτηριακή πίεση, επιταχύνει την αναπνοή και ενισχύει προσωρινά την αθλητική απόδοση.
Η σχέση της καφεΐνης με τον ύπνο
Επειδή η καφεΐνη παραμένει στο σώμα για ώρες, η κατανάλωσή της αργά μέσα στην ημέρα μπορεί να δυσκολέψει την έναρξη και τη διατήρηση του ύπνου. Έρευνες δείχνουν ότι η κατανάλωση καφεΐνης έως και έξι ώρες πριν από τον ύπνο μειώνει σημαντικά τη διάρκεια και την ποιότητα του νυχτερινού ύπνου. Για τον λόγο αυτό, ειδικοί συστήνουν να αποφεύγετε την καφεΐνη τουλάχιστον οκτώ ώρες πριν πέσετε στο κρεβάτι.
Πόση καφεΐνη θεωρείται ασφαλής;
Η πλειονότητα των ενηλίκων μπορεί να καταναλώνει με ασφάλεια έως 400 mg καφεΐνης την ημέρα, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου σε τέσσερα φλιτζάνια καφέ φίλτρου. Ωστόσο, η ανοχή διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο. Ορισμένες ομάδες πρέπει να είναι πιο προσεκτικές - όπως άτομα με καρδιαγγειακά προβλήματα, υπέρταση, γαστρεντερικά ζητήματα, αγχώδεις διαταραχές, έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες, καθώς και όσοι λαμβάνουν συγκεκριμένα φάρμακα. Στα παιδιά και στους εφήβους, η καφεΐνη αποθαρρύνεται λόγω των ισχυρών επιπτώσεών της στον ύπνο και στη συμπεριφορά.
