Το προφίλ των ατόμων που είναι πιθανότερο να εμφανίσουν άνοια κάποια στιγμή της ζωής τους ανέλυσαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης (UNIGE), αποκαλύπτοντας τα 2 βασικά χαρακτηριστικά που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο γνωστικής κατάπτωσης και έκπτωσης της μνήμης.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν τα στοιχεία από βάση δεδομένων που περιλάμβανε 33.000 ανθρώπους άνω των 50 ετών σε ολόκληρη την Ευρώπη και δημοσίευσαν τα ευρήματά τους τον Ιούλιο του 2025, στο επιστημονικό περιοδικό «Communication Psychology».
Οι παράγοντες κινδύνου ήταν οι εξής:
- βαρηκοΐα ή απώλεια ακοής
- απομόνωση ή αίσθηση μοναξιάς
Ειδικότερα, τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι η απώλεια ακοής επιταχύνει την έκπτωση της μνήμης ιδιαίτερα σε όσους αισθάνονται μόνοι, ακόμη κι αν δεν είναι κοινωνικά απομονωμένοι
Πώς η βαρηκοΐα αυξάνει τον κίνδυνο της άνοιας
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), μέχρι το 2050 σχεδόν 2,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν κάποιας μορφής απώλεια ή έκπτωση στην ακοή, ενώ πάνω από το 25% των ατόμων άνω των 60 ετών αντιμετωπίζουν σοβαρή βαρηκοΐα.
Εκτός από τις κοινωνικές δυσκολίες που προκαλεί, η απώλεια ακοής συνδέεται με σημαντικά αυξημένο κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης. Μάλιστα, ο κίνδυνος αυτός φαίνεται να είναι δύο έως τρεις φορές μεγαλύτερος σε σχέση με άτομα χωρίς βαρηκοΐα.
Τα 3 προφίλ που κατέγραψε η μελέτη
Η ερευνητική ομάδα από τα εργαστήρια Lifespan Developmental Psychology και Cognitive Ageing του Πανεπιστημίου της Γενεύης διερεύνησε αν ο συνδυασμός δυσκολιών στην ακοή και αισθήματος μοναξιάς (είτε αυτή μετριέται αντικειμενικά είτε υποκειμενικά) συνδέεται με πιο γρήγορη έκπτωση της μνήμης στους ηλικιωμένους.
«Πρόκειται για μια σχετικά νέα προσέγγιση. Αν και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι έχει ενδιαφέρον, πολύ λίγες ερευνητικές ομάδες την έχουν μελετήσει στην πράξη», εξήγησε η Χαρίκλεια Λαμπράκη, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Lifespan Lab της Σχολής Ψυχολογίας και Επιστημών της Εκπαίδευσης του UNIGE και συγγραφέας της μελέτης.
«Χρησιμοποιήσαμε δεδομένα από δώδεκα χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελβετία, με συνολικό δείγμα 33.000 άτομα», τονίζει ο Andreas Ihle, επίκουρος καθηγητής στο Lifespan Lab και επιστημονικός υπεύθυνος της μελέτης.
Οι συμμετέχοντες αξιολογούνται κάθε δύο χρόνια για διάφορες πτυχές της καθημερινής τους ζωής (όπως οι δραστηριότητες, οι κοινωνικές σχέσεις και οι προσωπικές τους αντιλήψεις) και υποβάλλονται σε τεστ γνωστικών λειτουργιών, όπως η επεισοδική μνήμη, μέσω τυποποιημένων ασκήσεων.
Η ομάδα του UNIGE κατέγραψε τρία διαφορετικά προφίλ:
- Άτομα κοινωνικά απομονωμένα που αισθάνονται μοναξιά
- Άτομα κοινωνικά ενταγμένα που παρ' όλα αυτά αισθάνονται μοναξιά
- Άτομα κοινωνικά απομονωμένα που όμως δεν αισθάνονται μοναξιά
Απομόνωση και βαρηκοΐα: Ένας επικίνδυνος συνδυασμός
Οι ερευνητές εξέτασαν αν τα παραπάνω προφίλ παρουσιάζουν διαφορετικές πορείες γνωστικής εξασθένησης, ανάλογα με το πώς βιώνεται η μοναξιά και τον βαθμό απώλειας ακοής. «Διαπιστώσαμε ότι τα άτομα που δεν είναι κοινωνικά απομονωμένα αλλά αισθάνονται μοναξιά, παρουσιάζουν ταχύτερη γνωστική έκπτωση όταν έχουν απώλεια ακοής», αναφέρει ο Matthias Kliegel, καθηγητής στο Εργαστήριο Γνωστικής Γήρανσης του UNIGE, εκ των συγγραφέων της μελέτης.
Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία να λαμβάνονται υπόψη όχι μόνο η απώλεια ακοής, αλλά και οι κοινωνικές και συναισθηματικές ανάγκες του κάθε ατόμου, στην προσπάθεια πρόληψης της γνωστικής εξασθένησης. Αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για όσους δεν είναι κοινωνικά απομονωμένοι αλλά νιώθουν μόνοι. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μια απλή παρέμβαση, όπως η χρήση ακουστικού βαρηκοΐας, μπορεί να είναι αρκετή για να ενισχυθεί η συμμετοχή στην κοινωνική ζωή. «Αυτοί οι άνθρωποι είναι ήδη κοινωνικά δραστήριοι. Το ζητούμενο είναι να αρθεί το αισθητηριακό εμπόδιο ώστε να ενισχυθεί η επαφή τους με το περιβάλλον και να προστατευτεί η γνωστική τους υγεία», καταλήγει η Χαρίκλεια Λαμπράκη.
