Σύμφωνα με το National Institutes of Health, έως και το 80% των γυναικών στα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης εμφανίζουν ναυτία, εμετούς και αποστροφή σε συγκεκριμένες τροφές και οσμές. Αν και δυσάρεστα, τα συμπτώματα αυτά δεν αποτελούν ένδειξη ότι υπάρχει πρόβλημα, αλλά δείχνουν την εύθραυστη ισορροπία που χαρακτηρίζει την εγκυμοσύνη.
Μέσα από μια νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Evolution, Medicine and Public Health, ερευνητές του πανεπιστημίου UCLA εντόπισαν σύνδεση ανάμεσα στα συμπτώματα της λεγόμενης «πρωινής ναυτίας» και στη φυσική, αλλά πολύπλοκη, φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού στις αλλαγές που συμβαίνουν κατά την εγκυμοσύνη.
«Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το ανοσοποιητικό σύστημα της μητέρας πρέπει να προστατεύει και εκείνη και το έμβρυο από τις λοιμώξεις, χωρίς όμως να επιτεθεί στο ίδιο το έμβρυο, το οποίο είναι κατά το ήμισυ ξένο, αφού προέρχεται και από τον πατέρα. Το ανοσοποιητικό συνήθως επιτίθεται σε οτιδήποτε ξένο, γι’ αυτό και χρειάζεται να προσαρμοστεί ώστε να κρατήσει ασφαλές το έμβρυο, ενώ συνεχίζει να αμύνεται απέναντι στις λοιμώξεις», εξηγεί η καθηγήτρια Ανθρωπολογίας του UCLA και επικεφαλής της μελέτης, Molly Fox.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η προστασία της μητέρας και του εμβρύου εξασφαλίζεται από έναν μοναδικό συνδυασμό φλεγμονωδών αντιδράσεων, που αποτρέπουν την απόρριψη του εμβρύου από τον οργανισμό της μητέρας. Σε αυτόν τον μηχανισμό φαίνεται να συμβάλλουν και τα συμπτώματα της ναυτίας, που λειτουργούν ως «σήμα» ώστε η μητέρα να αποφεύγει πιθανώς επικίνδυνες τροφές, ιδιαίτερα στο πρώτο και δεύτερο τρίμηνο, όταν το έμβρυο είναι πιο ευάλωτο.
«Η ναυτία, οι εμετοί και οι αποστροφές σε τροφές ή οσμές δεν σημαίνουν ότι κάτι πάει στραβά. Το αντίθετο: πιθανότατα δείχνουν ότι η εγκυμοσύνη εξελίσσεται φυσιολογικά και αντανακλούν την υγιή ανοσολογική απόκριση του σώματος», σημειώνει ο Daniel Fessler, επίσης καθηγητής Ανθρωπολογίας στο UCLA και συν-συγγραφέας της μελέτης.
Μεθοδολογία και ευρήματα
Για τη μελέτη, οι ανθρωπολόγοι και οι επιδημιολόγοι του UCLA ανέλυσαν δείγματα αίματος ώστε να μετρήσουν τις κυτοκίνες (πρωτεΐνες του ανοσοποιητικού που ενεργοποιούν γρήγορα την άμυνα του οργανισμού απέναντι σε λοιμώξεις και ρυθμίζουν τη φλεγμονή). Οι συμμετέχουσες απάντησαν επίσης σε ερωτηματολόγια για τα συμπτώματα ναυτίας και τις αποστροφές σε τροφές και οσμές.
Το 64% των γυναικών ανέφερε αποστροφή σε οσμές ή τροφές, κυρίως στον καπνό τσιγάρου και στο κρέας, ενώ το 67% παρουσίασε ναυτία και το 66% εμετούς.
Οι ερευνητές μέτρησαν κυτοκίνες που ενισχύουν τη φλεγμονή (φλεγμονώδεις) και κυτοκίνες που την καταστέλλουν (αντιφλεγμονώδεις). Διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες με αποστροφή στον καπνό τσιγάρου εμφάνιζαν πιο έντονη φλεγμονώδη απόκριση. Αντίστοιχα, οι αποστροφές σε τροφές, η ναυτία και οι εμετοί συνδέθηκαν με πιο «φλεγμονώδη» ισορροπία του ανοσοποιητικού.
Ο ρόλος της εξέλιξης
Η συσχέτιση αυτή συμφωνεί με τη θεωρία ότι τα συμπτώματα μπορεί να αποτελούν εξελικτική προσαρμογή, που βοηθά το σώμα της εγκύου να αποφεύγει επιβλαβείς ουσίες. Ωστόσο, οι ερευνητές τονίζουν ότι χρειάζεται περισσότερη μελέτη για ασφαλή συμπεράσματα.
«Σε πολλά θηλαστικά, το έμβρυο προστατεύεται από φράγματα που το απομονώνουν από το αίμα της μητέρας. Στον άνθρωπο όμως τα κύτταρα του εμβρύου εκτίθενται απευθείας στο αίμα της μητέρας. Ο πλακούντας μας είναι ο πιο ‘επεμβατικός’ από όλα τα θηλαστικά, εισχωρεί βαθιά στους ιστούς. Έτσι χρειάζονται ειδικές στρατηγικές για να μην επιτεθεί το ανοσοποιητικό στο έμβρυο», αναφέρει η Fox.
Αυτές οι ανοσολογικές αλλαγές φαίνεται να προκαλούν ναυτία, η οποία με τη σειρά της ενθαρρύνει την αποφυγή συγκεκριμένων τροφών, προσφέροντας ένα επιπλέον επίπεδο προστασίας.
«Σήμερα, στις ετικέτες του κιμά ή των μαλακών τυριών υπάρχουν προειδοποιήσεις προς τις εγκύους, επειδή υπάρχει κίνδυνος τροφιμογενών λοιμώξεων. Η αποστροφή σε συγκεκριμένες οσμές και τροφές, η ναυτία και οι εμετοί είναι πιθανό να ήταν ο τρόπος της εξέλιξης να πετύχει τον ίδιο στόχο», σχολιάζει ο Fessler.
