Μια συνολική θεώρηση για τη μετάβαση σε μια «κοινωνία της μακροβιότητας», εστιάζοντας στο προσδόκιμο υγιούς ζωής παρουσίασε στο πλαίσιο του διεθνούς συνεδρίου «Economics of Longevity and Ageing», το οποίο διεξάγεται στις 17 και 18 Ιουνίου στην Αθήνα, ο Andrew Scott, καθηγητής του London Business School, συνεργάτης του Centre for Economic Policy Research (CEPR) και μέλος του Ellison Institute of Technology.
Ο καθηγητής εστίασε στον κρίσιμο ρόλο της υγείας ως παράγοντα που επηρεάζει την απασχόληση, την οικονομική απόδοση και τη βιωσιμότητα του δημόσιου συστήματος υγείας. Όπως υπογράμμισε, «δεν αρκεί να ζούμε περισσότερο — πρέπει να παραμένουμε υγιείς περισσότερο».
Η παρουσίασή του ανέδειξε τη νέα μακροοικονομική διάσταση της υγείας, ειδικά σε κοινωνίες με ταχύτατα γηράσκοντα πληθυσμό. Εστιάζοντας στις ηλικίες 50 έως 65 ετών, σημείωσε ότι η ενίσχυση της συμμετοχής στην εργασία αυτής της ηλικιακής ομάδας είναι καθοριστική για τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών και υγειονομικών συστημάτων.
Μέσα από διαγράμματα, ανέλυσε τον τρόπο με τον οποίο η υγεία, το εισόδημα και ο κύκλος ζωής αλληλεπιδρούν για να διαμορφώσουν την ποιότητα ζωής. Τεκμηρίωσε ότι η υγεία είναι ισχυρότερος παράγοντας ευημερίας από το εισόδημα, ενώ ανέδειξε τις ηλικιακά σχετιζόμενες νόσους — όπως τα καρδιαγγειακά και η άνοια — ως κορυφαίες προκλήσεις παγκοσμίως.
Πώς έχουν σχεδιαστεί τα σύγχρονα συστήματα υγείας
Σημείωσε χαρακτηριστικά ότι τα σύγχρονα συστήματα υγείας είναι σχεδιασμένα για να διατηρούν τη ζωή, όχι απαραίτητα την υγεία. Για να καταδείξει το δίλημμα, χρησιμοποίησε δύο συμβολικά σενάρια: το «μοντέλο Πίτερ Παν» (καθυστέρηση της γήρανσης) και το «μοντέλο λυκάνθρωπου» (παράταση ζωής χωρίς αντίστοιχη υγεία). Όπως είπε, η αξία ενός επιπλέον υγιούς έτους ζωής είναι μεγαλύτερη από την αξία ενός έτους ζωής χωρίς υγεία, και αυτή η διαφορά αυξάνεται με την ηλικία.
Ανέλυσε γραφικά τη διαφοροποίηση της αξίας ζωής έναντι της αξίας υγιούς ζωής ανά ηλικία, καταλήγοντας ότι το υγιές προσδόκιμο έχει μεγαλύτερη ωφέλεια, ιδιαίτερα μετά τα 60.
Ο Andrew Scott υποστήριξε ότι απαιτείται ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας, με στροφή στην πρόληψη αντί για της παρέμβασης, στη σύνδεση της γεροντολογικής επιστήμης με την κλινική ιατρική και στοχευμένη αξιοποίηση των πόρων για τη διατήρηση της υγείας και όχι αποκλειστικά για τη θεραπεία.
Υπογράμμισε ότι η γήρανση είναι εύπλαστη και εξαρτάται όχι μόνο από τη βιολογία, αλλά και από κοινωνικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες: την εκπαίδευση, το εισόδημα και τις καθημερινές μας επιλογές.
Με δεδομένα από τις ΗΠΑ, ανέδειξε την πτώση της απασχόλησης μετά τα 50 και τους παράγοντες που την εντείνουν — μεταξύ των οποίων προβλήματα υγείας, ανάγκες φροντίδας, έλλειψη δεξιοτήτων, ηλικιακές διακρίσεις και μη φιλικές θέσεις εργασίας για ηλικιωμένους. Με διάγραμμα κόστους–οφέλους εξήγησε πώς το αυξανόμενο προσδόκιμο ζωής καθιστά απαραίτητη την παράταση της εργασιακής συμμετοχής και τη μετατόπιση του ορίου συνταξιοδότησης.
«Αθροιστικό όφελος της προληπτικής υγείας»
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στο «αθροιστικό όφελος της προληπτικής υγείας», τονίζοντας πως όσο νωρίτερα ξεκινά η επένδυση στην πρόληψη, τόσο μεγαλύτερη είναι η μακροπρόθεσμη απόδοση — ιδίως κοντά στην ηλικία των 65. Η συσχέτιση είναι άμεση: καλύτερη υγεία σημαίνει αυξημένη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, υψηλότερα φορολογικά έσοδα, μειωμένες δημόσιες δαπάνες και συνολικά μεγαλύτερο ΑΕΠ.
Τα βασικά του συμπεράσματα:
• «Το δημογραφικό δεν είναι μοίρα» – η γήρανση μπορεί να διαμορφωθεί ενεργά μέσω πολιτικής.
• Η υγεία και το προσδόκιμο υγιούς ζωής πρέπει να είναι βασικός στόχος δημόσιας πολιτικής.
• Η επένδυση στην υγεία είναι είναι μοχλός ανάπτυξης, όχι δημοσιονομικό βάρος.
• Οι χώρες που προετοιμάζονται σωστά για τη μακροβιότητα θα αποκομίσουν τα μεγαλύτερα μακροοικονομικά και κοινωνικά οφέλη.
Το συνέδριο αποτελεί πρωτοβουλία του Centre for Economic Policy Research - Research Policy Network on Ageing and Longevity, του Κέντρου Κρήτης του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για τη Δυναμική των Πληθυσμών, του Ellison Institue of Technology Oxford και του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών και τελεί υπό την ευγενική υποστήριξη της Τράπεζας της Ελλάδος και της Περιφέρειας Αττικής.
