Η άνοια είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει παθήσεις οι οποίες οδηγούν σε σταδιακή μείωση της γνωστικής λειτουργίας. Ορισμένοι τύποι της έχουν συνδεθεί με δυσκολία στην απομάκρυνση αποβλήτων από τον εγκέφαλο, ωστόσο οι ακριβείς μηχανισμοί που την προκαλούν δεν είναι πάντα ξεκάθαροι στην επιστημονική κοινότητα.

Κάτι που ακούμε συχνά είναι πως δραστηριότητες οι οποίες θεωρείται πως εξασκούν τον εγκέφαλο, όπως είναι η επίλυση γρίφων, sudoku, παζλ, ή ακόμα και ορισμένα βιντεοπαιχνίδια μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας στο μέλλον και να βελτιώσουν την υγεία του εγκεφάλου.

Τι ισχύει, όμως, στ’ αλήθεια;

«Η ενασχόληση με ένα δύσκολο παζλ σίγουρα ενεργοποιεί πολλές περιοχές του εγκεφάλου, ωστόσο η γενετική και άλλοι παράγοντες του τρόπου ζωής παίζουν επίσης καθοριστικό ρόλο», σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της εφημερίδας The Guardian.

Όπως εξήγησε, μάλιστα η Roxi Carare, καθηγήτρια κλινικής νευροανατομίας στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, «ο πιο σωστός τρόπος να το πούμε είναι ότι τα παζλ βοηθούν να καθυστερήσει η εμφάνιση και η επιδείνωση των συμπτωμάτων της άνοιας».

«Κάθε φορά που εκτελούμε μια δραστηριότητα, η περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη χρειάζεται περισσότερο αίμα. Αυτό αναγκάζει τα αιμοφόρα αγγεία να διασταλούν και να τροφοδοτήσουν τον εγκέφαλο. Παράλληλα, διευκολύνεται και η απομάκρυνση των αποβλήτων. Για να λειτουργούν σωστά και οι δύο διαδικασίες, τα τοιχώματα των αγγείων πρέπει να παραμένουν ελαστικά», πρόσθεσε η ίδια.

Η λύση ενός παζλ διεγείρει τη ροή του αίματος, ακόμη και σε αγγεία που δεν είναι σε άριστη κατάσταση, συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση των εγκεφαλικών λειτουργιών.

Παράγοντες όπως η κληρονομικότητα, η υπέρταση, η αυξημένη χοληστερίνη, ο διαβήτης, αλλά και ανθυγιεινές συνήθειες όπως το κάπνισμα και η κακή διατροφή, μπορούν να οδηγήσουν σε σκλήρυνση των αγγειακών τοιχωμάτων, μειώνοντας την ικανότητα του εγκεφάλου να τροφοδοτείται σωστά και να απομακρύνει τις τοξίνες.

Εδώ τα παζλ μπορούν να βοηθήσουν. «Όταν φτιάχνετε ένα παζλ, ενεργοποιείτε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου: την όραση, τη μνήμη, τη συσχέτιση. Έτσι διεγείρεται η ροή αίματος σε αυτές τις περιοχές, ακόμη και μέσω αγγείων που δεν λειτουργούν ιδανικά, κάτι που βοηθά στη διατήρηση των λειτουργιών», λέει η Carare.

Τα οφέλη είναι και ψυχολογικά, ιδιαίτερα για τους ηλικιωμένους. Τα παζλ προσφέρουν την αίσθηση ότι πέτυχαν κάτι και ενισχύουν την ευεξία, ενώ όταν γίνονται με παρέα, περιορίζουν τη μοναξιά, «κάτι εξαιρετικά επιβαρυντικό για τις ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία», όπως τονίζει η καθηγήτρια.

Όλοι μπορούμε να ωφεληθούμε από έναν τρόπο ζωής που στηρίζει την υγεία του εγκεφάλου: περισσότερη κίνηση, ισορροπημένη διατροφή και δραστηριότητες που ενεργοποιούν πολλές περιοχές του εγκεφάλου και περιλαμβάνουν κοινωνική αλληλεπίδραση. Αν υπάρχει γενετική προδιάθεση για άνοια, αυτές οι επιλογές δεν θα την αποτρέψουν, καταλήγει η επιστήμονας, «αλλά τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν αργότερα σε σύγκριση με κάποιον που δεν ακολουθεί καμία από αυτές τις συνήθειες».