Τα σύκα έχουν μακρά και σημαντική παρουσία στην ανθρώπινη διατροφή, καθώς ήταν από τα πρώτα φρούτα που μπορούσαν να αποξηρανθούν και να διατηρηθούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα των τελευταίων ετών, οι επιστήμονες θεωρούν πλέον βέβαιο πως οι συκιές καλλιεργούνται στον ελλαδικό χώρο εδώ και τουλάχιστον 6.000 χρόνια.

Στην αρχαιότητα, τα σύκα θεωρούνταν εξαιρετικά πολύτιμα. Ο Σόλων ο Αθηναίος, ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας, πίστευε τόσο πολύ στις ωφέλειές τους για την υγεία, που θέσπισε νόμο ο οποίος απαγόρευε την εξαγωγή τους, ώστε να διασφαλίζεται η κατανάλωσή τους από τους συμπολίτες του.

Ο ίδιος επέβαλε αυστηρές ποινές για την κλοπή σύκων, προσφέροντας υψηλές αμοιβές σε όσους έπιαναν και κατέδιδαν τους κλέφτες. Λέγεται μάλιστα πως από αυτόν τον νόμο προέκυψε η λέξη «συκοφάντης», καθώς πολλοί προχωρούσαν σε ψευδείς καταγγελίες για να εισπράξουν την αμοιβή.

Σήμερα, οι ευεργετικές ιδιότητες των σύκων έχουν επιβεβαιωθεί και επιστημονικά. Τα σύκα που παράγονται στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα στην Αττική, θεωρούνται κορυφαίας ποιότητας, χάρη στο ζεστό και ξηρό κλίμα που ευνοεί την καλλιέργειά τους.

Τα σύκα στην αρχαία Ελλάδα

Όπως και το ρόδι, έτσι και τα σύκα συμβόλιζαν τη γονιμότητα, την ειρήνη, την ευημερία και τον πλούτο, κυρίως λόγω των πολλών σπόρων που περιέχουν.

Στην αρχαία Ελλάδα, τα σύκα αποτελούσαν συχνό μέρος του πρωινού (ἀκρατισμός), συνοδευτικά στο κρίθινο ψωμί που έβρεχαν σε κρασί. Άλλες φορές, το πρωινό αυτό περιλάμβανε ελιές ή ένα είδος τηγανίτας με αλεύρι, νερό, ελαιόλαδο, μέλι και λίγο αλάτι.

Στο έργο «Δειπνοσοφισταί» του Αθήναιου, αναφέρεται ότι οι αρχαίοι Έλληνες σέρβιραν συχνά ως επιδόρπιο ένα πιάτο με κουκιά αναμεμειγμένα με σύκα. Το πιάτο αυτό εκτιμήθηκε τόσο για τη γεύση όσο και για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.

Επιπλέον, όπως αναφέρεται στο βιβλίο Legumes in Ancient Greece and Rome: Food, Medicine, or Poison?, τα σύκα καταναλώνονταν και ως ορεκτικό, μαζί με κρασί, φουντούκια, ρεβίθια και καρπούς οξιάς.

Ακόμη και οι πολεμιστές της αρχαίας Σπάρτης είχαν εντάξει τα σύκα στη διατροφή τους, καθώς συχνά συνόδευαν τον περίφημο μέλανα ζωμό, μια σούπα από χοιρινό, ξύδι, αλάτι και αίμα.

Πριν από την εποχή του Μίλωνα του Κροτωνιάτη, του Ολυμπιονίκη που λέγεται ότι κατανάλωνε καθημερινά τεράστιες ποσότητες φαγητού, οι αθλητές ακολουθούσαν λιτή διατροφή βασισμένη στη λεγόμενη ξηροφαγία. Κύρια συστατικά αυτής της δίαιτας ήταν τα αποξηραμένα σύκα, το τυρί και το ψωμί.

Σύκα: Τα μεγάλα οφέλη για την υγεία

Προτού αναφερθούμε στα οφέλη των σύκων για την υγεία, αξίζει να σημειωθεί πως δεν είναι κατάλληλα για όλους ή, τουλάχιστον, δεν είναι ασφαλή σε μεγάλες ποσότητες.

Τα σύκα περιέχουν υψηλά επίπεδα βιταμίνης Κ, η οποία μπορεί να επηρεάσει τη δράση των αντιπηκτικών φαρμάκων. Αν λαμβάνετε τέτοιου είδους αγωγή, είναι σημαντικό να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας πριν τα καταναλώσετε.

Επιπλέον, άτομα με αλλεργία στη γύρη σημύδας ή στο φυσικό λάτεξ (που περιέχεται στις συκιές) ενδέχεται να εμφανίσουν αλλεργικές αντιδράσεις στα σύκα.

Θα πρέπει επίσης να καταναλώνονται με μέτρο, ιδιαίτερα στην αποξηραμένη μορφή τους, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη. Η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές, όπως διάρροια.

Διατροφική αξία και θρεπτικά συστατικά

Τα σύκα έχουν μηδενικά λιπαρά και μπορούν να καταναλωθούν από διαβητικούς, πάντα με προσοχή στην ποσότητα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του WebMD, είναι πλούσια σε:

• Βιταμίνη Α
• Βιταμίνη C
• Ασβέστιο
• Σίδηρο
• Κάλιο
• Μαγνήσιο

Ένα φρέσκο σύκο μεσαίου μεγέθους περιέχει:

• Θερμίδες: 37
• Λίπος: 0 γρ.
• Χοληστερόλη: 0 mg
• Αλάτι: 0,5 mg
• Υδατάνθρακες: 10 γρ.
• Φυτικές ίνες: 1,45 γρ.
• Ζάχαρη: 8 γρ.
• Πρωτεΐνη: 0 γρ.

Πεπτικό σύστημα

Χάρη στην περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες, τα σύκα βοηθούν στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας και γενικότερα στην υγεία του πεπτικού συστήματος. Επιπλέον, δρουν και ως φυσικά προβιοτικά, ενισχύοντας τη μικροχλωρίδα του εντέρου.

Καρδιά

Όπως αναφέρει η ιατρική πλατφόρμα Health Line, η κατανάλωση σύκων μπορεί να βελτιώσει την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα λίπους στο αίμα, μειώνοντας τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων. Πρέπει ωστόσο να διευκρινιστεί ότι οι περισσότερες σχετικές μελέτες έχουν γίνει σε ζώα, και απαιτούνται επιπλέον έρευνες σε ανθρώπους.

Δέρμα

Έρευνες δείχνουν ότι τα σύκα μπορεί να συμβάλλουν στη βελτίωση του δέρματος, ειδικά σε περιπτώσεις αλλεργικής δερματίτιδας. Σε μελέτη, κρέμα με εκχύλισμα αποξηραμένων σύκων αποδείχθηκε πιο αποτελεσματική από την υδροκορτιζόνη.

Άλλες εργαστηριακές και ζωικές μελέτες υποδεικνύουν ότι το εκχύλισμα σύκου έχει αντιοξειδωτική δράση, προστατεύοντας το κολλαγόνο και επιβραδύνοντας τη δημιουργία ρυτίδων.

Σάκχαρο

Μικρή μελέτη του 1998 διαπίστωσε ότι ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 μείωσαν τις ανάγκες τους σε ινσουλίνη κατά 12% όταν κατανάλωναν τσάι από φύλλα συκιάς.

Νεότερη έρευνα έδειξε πως ροφήματα με υψηλή περιεκτικότητα σε εκχύλισμα σύκου είχαν χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη, καθιστώντας τα πιο κατάλληλα για όσους επιθυμούν να ελέγχουν το σάκχαρό τους. Ωστόσο, λόγω της φυσικής τους ζάχαρης, ιδιαίτερα όταν είναι αποξηραμένα, τα σύκα πρέπει να καταναλώνονται με φειδώ από άτομα με υψηλό σάκχαρο.

Πιθανές αντικαρκινικές ιδιότητες

Εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει πως τα φύλλα και το λάτεξ της συκιάς παρουσιάζουν αντικαρκινική δράση απέναντι σε κύτταρα του παχέος εντέρου, του στήθους, του τραχήλου της μήτρας και του ήπατος.

Αν και τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, απαιτείται περαιτέρω έρευνα σε ανθρώπους προτού εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα για τις αντικαρκινικές ιδιότητες των σύκων ή του ροφήματος από φύλλα συκιάς.