Μια νέα μελέτη από το Mass General Brigham, τη Σχολή Δημόσιας Υγείας Harvard T.H. Chan και το Broad Institute του MIT δείχνει ότι η μεσογειακή διατροφή μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου άνοιας. Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine, έδειξε ότι άτομα με τον υψηλότερο γενετικό κίνδυνο για τη νόσο Αλτσχάιμερ είχαν ακόμη μεγαλύτερο όφελος όταν ακολουθούσαν μεσογειακή διατροφή, σε σχέση με όσους είχαν χαμηλότερο κίνδυνο.
«Θέλαμε να μελετήσουμε τη μεσογειακή διατροφή γιατί είναι το μοναδικό διατροφικό πρότυπο που έχει αποδειχθεί ότι προσφέρει οφέλη στη μνήμη και τη σκέψη μέσα από τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές», δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Yuxi Liu, PhD, ερευνήτρια στο Brigham and Women’s Hospital και μεταδιδακτορική υπότροφος στη Σχολή Harvard Chan και στο Broad Institute. «Θέλαμε να εξετάσουμε αν αυτά τα οφέλη διαφέρουν ανάλογα με το γενετικό υπόβαθρο και να δούμε τον ρόλο των μεταβολιτών του αίματος, δηλαδή των μικρών μορίων που δείχνουν πώς ο οργανισμός επεξεργάζεται τις τροφές και λειτουργεί φυσιολογικά».
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν κατανοήσει καλύτερα τη γενετική και μεταβολική βάση της νόσου Αλτσχάιμερ και άλλων μορφών άνοιας, που αποτελούν από τις πιο συχνές αιτίες απώλειας μνήμης και νοητικής εξασθένησης στους ηλικιωμένους. Η νόσος Αλτσχάιμερ έχει ισχυρό γενετικό υπόβαθρο, με την κληρονομικότητα να εκτιμάται έως και στο 80%.
Ένα συγκεκριμένο γονίδιο, η απολιποπρωτεΐνη Ε (APOE), θεωρείται ο πιο σημαντικός γενετικός παράγοντας κινδύνου για τη σποραδική μορφή της νόσου, που εκδηλώνεται συνήθως αργότερα στη ζωή και δεν κληρονομείται με προβλέψιμο τρόπο. Όσοι έχουν ένα αντίγραφο της παραλλαγής APOE4 διατρέχουν 3 έως 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ, ενώ όσοι έχουν δύο αντίγραφα (οι λεγόμενοι ομόζυγοι APOE4) έχουν έως και 12 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο.
Τι έδειξε η μελέτη
Για να μελετήσουν πώς η μεσογειακή διατροφή επηρεάζει τον κίνδυνο άνοιας και τους μεταβολίτες του αίματος που σχετίζονται με τη γνωστική υγεία, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από 4.215 γυναίκες της μεγάλης μελέτης Nurses’ Health Study, οι οποίες παρακολουθήθηκαν από το 1989 έως το 2023 (μέση ηλικία 57 ετών στην αρχή). Για να επιβεβαιώσουν τα ευρήματα, ανέλυσαν και δεδομένα από 1.490 άνδρες της μελέτης Health Professionals Follow-Up Study, με παρακολούθηση από το 1993 έως το 2023.
Οι επιστήμονες αξιολόγησαν τις διατροφικές συνήθειες με ερωτηματολόγια συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων, ανέλυσαν δείγματα αίματος για μεγάλο εύρος μεταβολιτών και χρησιμοποίησαν γενετικά δεδομένα για να εκτιμήσουν τον κληρονομικό κίνδυνο κάθε συμμετέχοντα για Αλτσχάιμερ. Στη συνέχεια παρακολούθησαν την πορεία τους για νέα περιστατικά άνοιας. Επιπλέον, ένα υποσύνολο 1.037 γυναικών έκανε τακτικά γνωστικά τεστ μέσω τηλεφώνου.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι ακολουθούσαν περισσότερο την μεσογειακή διατροφή είχαν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας και παρουσίαζαν πιο αργή γνωστική έκπτωση. Το πιο έντονο όφελος καταγράφηκε στα άτομα με δύο αντίγραφα του APOE4, κάτι που δείχνει ότι η διατροφή μπορεί να μετριάσει σε κάποιο βαθμό τον γενετικό κίνδυνο.
«Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μεσογειακή διατροφή μπορεί να αποτελέσει μια σημαντική στρατηγική για τη μείωση του κινδύνου άνοιας, επηρεάζοντας βασικές μεταβολικές διεργασίες», σημείωσε η Liu. «Η σύσταση αυτή ισχύει για όλους, αλλά είναι ακόμη πιο σημαντική για όσους έχουν υψηλότερο γενετικό κίνδυνο, όπως οι φορείς δύο αντιγράφων του APOE4».
Ένας περιορισμός της μελέτης είναι ότι το δείγμα περιλάμβανε μόνο μορφωμένα άτομα ευρωπαϊκής καταγωγής, οπότε χρειάζεται περισσότερη έρευνα σε πιο διαφορετικούς πληθυσμούς.
Επιπλέον, παρότι η μελέτη αναδεικνύει σημαντικές συσχετίσεις, η γενετική και η μεταβολομική δεν αποτελούν ακόμη μέρος των περισσότερων κλινικών εργαλείων πρόβλεψης κινδύνου για Αλτσχάιμερ. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν αν φέρουν το γονίδιο APOE. Γι’ αυτό χρειάζεται περαιτέρω δουλειά ώστε τα ευρήματα να εφαρμοστούν στην καθημερινή ιατρική πράξη.
«Στο μέλλον θέλουμε να εξετάσουμε αν η στοχευμένη παρέμβαση σε συγκεκριμένους μεταβολίτες, είτε μέσω διατροφής είτε με άλλους τρόπους, μπορεί να προσφέρει πιο εξατομικευμένη πρόληψη για τον κίνδυνο άνοιας», πρόσθεσε η Liu.
