Οι «δοκιμασίες» φυσικής κατάστασης είναι πολύ σημαντικές για κάθε πρόγραμμα προπόνησης. Χρησιμοποιούνται πριν ξεκινήσει η προπόνηση, κατά τη διάρκεια του προγράμματος και στο τέλος, για να αξιολογηθεί η πρόοδος και η κατάσταση του συμμετέχοντα.
Μας δείχνουν, πόσο καλά λειτουργεί το σώμα σε διάφορους τομείς, όπως η δύναμη, η αντοχή, η ταχύτητα, η ευλυγισία και η ισορροπία. Είναι σημαντικό οι δοκιμασίες να εκτελούνται με ακρίβεια και προσοχή για να αποδίδουν σωστά αποτελέσματα.
Δοκιμασίες για δύναμη και αντοχή
Για τη δύναμη, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το δυναμόμετρο χειρός, όπου ο συμμετέχων πιέζει όσο μπορεί με το κυρίαρχο χέρι ενώ το χέρι είναι τεντωμένο. Μια άλλη μέθοδος είναι το τεστ μέγιστης επανάληψης (1 RM) με βάρη, όπου ο αθλητής σηκώνει όλο και μεγαλύτερο βάρος μέχρι να καταφέρει μόνο μία επανάληψη.
Για την καρδιοαναπνευστική αντοχή, υπάρχουν δοκιμασίες όπως το τεστ πολλαπλών σταδίων (beep test), όπου ο συμμετέχων τρέχει μπρος-πίσω σε μια απόσταση 20 μέτρων μέχρι εξάντλησης, ή το τεστ των 12 λεπτών (Cooper), όπου μετράμε πόσο μακριά μπορεί να τρέξει ή να κολυμπήσει σε 12 λεπτά.
Η ευλυγισία μετριέται με το τεστ sit and reach, όπου ο συμμετέχων κάθεται με τα πόδια τεντωμένα και προσπαθεί να φτάσει όσο πιο μακριά μπορεί με τα χέρια.
Η ταχύτητα ελέγχεται με ένα σπριντ 30 μέτρων, ενώ η μυϊκή αντοχή μπορεί να αξιολογηθεί με push-ups ή κοιλιακούς σε συγκεκριμένο χρόνο.
Η σύνθεση σώματος μετριέται με δερματοπτυχόμετρο σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος, όπως τρικέφαλος, δικέφαλος, κάτω από την ωμοπλάτη και πάνω από το ισχίο.
Δοκιμασίες δεξιοτήτων και κινητικότητας
Η ευκινησία μετριέται με το τεστ Illinois, όπου ο συμμετέχων τρέχει σε μια συγκεκριμένη πορεία όσο πιο γρήγορα μπορεί. Ο συντονισμός ελέγχεται με το τεστ ρίψης και πιάσιματος μπάλας στον τοίχο με εναλλαγή χεριών. Ο χρόνος αντίδρασης μετριέται με το τεστ πτώσης χάρακα, όπου ο συμμετέχων πιάνει ένα χάρακα που αφήνει ένας βοηθός χωρίς προειδοποίηση.
Η ισορροπία μετριέται με το τεστ stork, όπου ο συμμετέχων στέκεται σε ένα πόδι και κρατά τη θέση όσο το δυνατόν περισσότερο. Η ισχύς μετριέται με το κάθετο άλμα, όπου ο συμμετέχων σηκώνεται όσο πιο ψηλά μπορεί και σημειώνεται η απόσταση από τη στάση στο άλμα.
Έλεγχος
Πριν από οποιοδήποτε πρόγραμμα άσκησης, είναι σημαντικό να ελεγχθεί η υγεία του ατόμου. Αυτό μπορεί να γίνει με ερωτηματολόγια σχετικά με τη διατροφή, τη δραστηριότητα και τον τρόπο ζωής, αλλά και με φυσικές μετρήσεις, όπως η πίεση και ο καρδιακός ρυθμός.
Εγκυρότητα και αξιοπιστία
Κάθε δοκιμασία πρέπει να είναι έγκυρη, δηλαδή να μετράει αυτό που λέει ότι μετράει, και αξιόπιστη, δηλαδή να δίνει τα ίδια αποτελέσματα όταν επαναλαμβάνεται, εκτός αν η φυσική κατάσταση του συμμετέχοντα έχει αλλάξει σημαντικά. Για παράδειγμα, ένα δυναμόμετρο χειρός μετρά κυρίως τη δύναμη του χεριού, ενώ το beep test είναι πιο κατάλληλο για δρομείς μεγάλων αποστάσεων παρά για κολυμβητές.
Τα αποτελέσματα των δοκιμασιών συγκρίνονται συνήθως με κανονικές τιμές του γενικού πληθυσμού, για να βρεθεί η φυσική κατάσταση του συμμετέχοντος, σε σχέση με άλλους.
Για υψηλού επιπέδου αθλητές, όμως, πιο σημαντική είναι η σύγκριση με τα δικά τους προηγούμενα αποτελέσματα, ώστε η προπόνηση να εστιάζει ακριβώς στις περιοχές που χρειάζονται βελτίωση. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να παρακολουθούμε την πρόοδο και να προσαρμόζουμε την προπόνηση όποτε χρειάζεται.
