Τα αναψυκτικά διαίτης δεν περιέχουν ζάχαρη και δεν επηρεάζει άμεσα τα επίπεδα σακχάρου, ωστόσο η συχνή κατανάλωσή τους μπορεί να έχει κάποιους πιθανούς κινδύνους για την υγεία.
Ειδικότερα, τα αναψυκτικά διαίτης συνήθως περιέχουν ασπαρτάμη ή άλλες τεχνητές γλυκαντικές ουσίες. Καθώς οι ουσίες αυτές δεν έχουν σχεδόν καθόλου θερμίδες ή υδατάνθρακες, δεν προκαλούν απότομες αυξήσεις στο σάκχαρο όπως τα κανονικά αναψυκτικά. Παρ’ όλα αυτά, οι μελέτες για το πώς επηρεάζουν τον οργανισμό είναι αντικρουόμενες.
Συγκεκριμένα, αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι γλυκαντικά όπως η ασπαρτάμη και η σουκραλόζη δεν μεταβάλλουν σημαντικά τα επίπεδα σακχάρου ή ινσουλίνης. Άλλες όμως υποστηρίζουν ότι οι ουσίες αυτές μπορεί να επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα επεξεργάζεται τη γλυκόζη ή ανταποκρίνεται στην ινσουλίνη με την πάροδο του χρόνου.
Μάλιστα, μια μελέτη του 2020 σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 βρήκε ότι όσοι κατανάλωναν τακτικά τεχνητές γλυκαντικές ουσίες είχαν μεγαλύτερη αντίσταση στην ινσουλίνη σε σχέση με όσους δεν το έκαναν. Η αντίσταση στην ινσουλίνη σημαίνει ότι τα κύτταρα δεν ανταποκρίνονται σωστά στην ορμόνη, κάτι που δυσκολεύει τη ρύθμιση του σακχάρου.
Πιθανοί κίνδυνοι για την υγεία
Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη σαφή εικόνα για τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις των τεχνητών γλυκαντικών. Κάποιες έρευνες όμως δείχνουν πιθανή σύνδεση με ορισμένους κινδύνους για την υγεία, όπως:
- Επιδείνωση ψυχικής υγείας: Οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες έχουν συνδεθεί με ευερεθιστότητα και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη.
- Επιτάχυνση γνωστικής έκπτωσης: Η μακροχρόνια χρήση τους μπορεί να επηρεάζει τη μνήμη και τη συγκέντρωση. Μια μεγάλη μελέτη του 2025 συνέδεσε την τακτική κατανάλωση ασπαρτάμης με ταχύτερη γνωστική έκπτωση.
- Καρδιαγγειακά προβλήματα: Κάποιες μελέτες δείχνουν ότι η συχνή κατανάλωση τεχνητών γλυκαντικών μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας.
- Αύξηση βάρους: Αν και δεν περιέχουν θερμίδες, ορισμένες έρευνες τις έχουν συνδέσει με αύξηση βάρους, πιθανότατα λόγω της επίδρασής τους στην όρεξη.
- Καρκίνος: Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας έχει ταξινομήσει την ασπαρτάμη ως «πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο» (ομάδα 2Β). Ωστόσο, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) αναφέρει ότι τα διαθέσιμα στοιχεία δεν επιβεβαιώνουν συσχέτιση ανάμεσα στην ασπαρτάμη και τον καρκίνο.
- Επιπλοκές του διαβήτη: Σε ορισμένα άτομα που καταναλώνουν συχνά τεχνητές γλυκαντικές ουσίες έχουν παρατηρηθεί υψηλότερα επίπεδα A1C και επιδείνωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας.
Ο FDA θεωρεί ότι οι γλυκαντικές ουσίες που περιέχονται στα αναψυκτικά διαίτης είναι ασφαλείς για τους περισσότερους ανθρώπους, αρκεί να καταναλώνονται με μέτρο.
Έμμεσες επιδράσεις των αναψυκτικών διαίτης
Τα light αναψυκτικά μπορούν να επηρεάσουν και την υγεία του εντέρου. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες μπορεί να αλλάζουν τη μικροβιακή ισορροπία του εντέρου, κάτι που ίσως επηρεάζει και τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός ρυθμίζει το σάκχαρο. Επιπλέον, φαίνεται ότι μπορούν να προκαλέσουν επιθυμία για γλυκά, ακόμη κι αν δεν περιέχουν ζάχαρη.
Μια μελέτη έδειξε ότι η μείωση της κατανάλωσης τεχνητών γλυκαντικών μπορεί να μειώσει τις λιγούρες για γλυκό μέσα σε μόλις μία εβδομάδα.
Πόσα αναψυκτικά διαίτης μπορείτε να πίνετε;
«Πόσο πρέπει λοιπόν να ανησυχείτε; Αν πίνετε αναψυκτικά διαίτης αντί για νερό, πολλές φορές την ημέρα, μάλλον είναι καλή ιδέα να μειώσετε. Όποιος κι αν είναι ο μηχανισμός, πιθανόν να επιβαρύνει την υγεία σας», γράφει ο Guardian.
Για την ασπαρτάμη το Αποδεκτό Ημερήσιο Όριο είναι 50 mg ανά κιλό σωματικού βάρους. Για ένα άτομο 68 κιλών, αυτό σημαίνει 3.409 mg την ημέρα. Ένα κουτάκι αναψυκτικού διαίτης 355 ml περιέχει περίπου 200 mg ασπαρτάμης. Άρα, το όριο για ένα άτομο 68 κιλών αντιστοιχεί σε περίπου 17 κουτάκια των 355 ml την ημέρα.
Ωστόσο, ορισμένες μελέτες προτείνουν πιο χαμηλή ημερήσια κατανάλωση από το Αποδεκτό Ημερήσιο Όριο, λόγω συσχετίσεων με αυξημένο κίνδυνο για διάφορες ασθένειες, σύμφωνα με το πανεπιστήμιο του Κολοράντο. Παρατηρητικές μελέτες σε μεγάλους πληθυσμούς δείχνουν ότι η συστηματική κατανάλωση (ορισμένες φορές ορισμένη ως 1 έως 4 ποτά την ημέρα) μπορεί να σχετίζεται με αρνητικές επιπτώσεις.
Εφόσον, λοιπόν, ακόμα και 1 αναψυκτικό διαίτης την ημέρα συνδέεται με αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία, αυτό σημαίνει ότι συνιστάται να μην καταναλώνετε αναψυκτικά διαίτης σε καθημερινή βάση και άρα σίγουρα είναι καλύτερα να πίνετε λιγότερα από 7 την εβδομάδα.
Μάλιστα, οι ειδικοί της επιστημονικής επιτροπής της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας συστήνουν να αποφεύγεται η «συστηματική και μακροχρόνια κατανάλωση» τέτοιων ποτών. Με λίγα λόγια, δεν θα πάθετε κάτι αν πίνετε ένα αναψυκτικό διαίτης μία στο τόσο, ωστόσο προσπαθήστε να τα αποφύγετε σε καθημερινή βάση και να προτιμήσετε νερό (ανθρακούχο ή κανονικό) ή κάποιο τσάι.
Μια άλλη εναλλακτική είναι η επιλογή αναψυκτικών διαίτης με το φυσικό γλυκαντικό στέβια, το οποίο μέχρι στιγμής δε δείχνει να έχει τις ίδιες επιδράσεις με τα προαναφερθέντα τεχνητά γλυκαντικά, εντούτοις δυστυχώς μέχρι στιγμής δεν έχουν γίνει μελέτες που να ελέγχουν πόσο ασφαλής είναι η καθημερινή κατανάλωση αναψυκτικών με στέβια από τους ανθρώπους.
