Δεκάδες επιστήμονες απευθύνουν έκκληση προς τις αρμόδιες αρχές υγείας να αναγνωρίσουν επίσημα μια παραμελημένη μορφή διαβήτη, η οποία εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο και φαίνεται να παραμένει σε μεγάλο βαθμό αόρατη στη διεθνή ιατρική κοινότητα. Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη συγκεκριμένη αυτή πάθηση, μέσα από μια ανάλυση που δημοσίευσαν στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet.

Η ελάχιστα γνωστή πάθηση, που είναι γνωστή ως διαβήτης τύπου 5, εκτιμάται ότι επηρεάζει έως και 25 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως και έχει ως βασικό αίτιο την ανεπαρκή πρόσληψη τροφής, κάτι που οδηγεί σε σοβαρές επιπτώσεις στον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός μπορεί να παράγει και να χρησιμοποιεί την ινσουλίνη.

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τα περισσότερα περιστατικά καταγράφονται σε αδύνατους εφήβους και νέους σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, ωστόσο εκφράζουν φόβους ότι η πάθηση συχνά είτε διαγιγνώσκεται λανθασμένα είτε δεν αντιμετωπίζεται κατάλληλα, καθώς δεν υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες βασισμένες σε τεκμηριωμένα δεδομένα που να καθορίζουν τον τρόπο θεραπείας της.

Τι είναι ο διαβήτης τύπου 5

Όπως συμβαίνει σε κάθε μορφή διαβήτη, η νόσος εκδηλώνεται όταν το σώμα δεν μπορεί να παράγει επαρκείς ποσότητες ινσουλίνης (της ορμόνης που ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα) ή όταν αδυνατεί να την αξιοποιήσει σωστά. Στην περίπτωση του διαβήτη τύπου 5, σύμφωνα με τις υπάρχουσες αναφορές, η πάθηση εμφανίζεται συχνότερα σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες που είναι ελιποβαρείς ή έχουν βιώσει σοβαρό υποσιτισμό στην παιδική ηλικία, γεγονός που επηρεάζει καθοριστικά την ικανότητά τους να εκκρίνουν ινσουλίνη.

Ο όρος εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην ιατρική βιβλιογραφία στην Τζαμάικα το 1955 και τρεις δεκαετίες αργότερα ο ΠΟΥ αναγνώρισε τον «διαβήτη που σχετίζεται με τον υποσιτισμό» ως ξεχωριστή κατηγορία. Ωστόσο, το 1999 η κατηγορία καταργήθηκε, καθώς κρίθηκε ότι δεν υπήρχαν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία που να στηρίζουν την ύπαρξή της.

Σύμφωνα με διαθέσιμα στοιχεία, η πάθηση επηρεάζει κυρίως νεαρούς άνδρες στην Ασία και την Αφρική, ενώ οι ερευνητές θεωρούν ότι ο υποσιτισμός ήδη από την περίοδο της κύησης, σε συνδυασμό με την παρατεταμένη κακή διατροφή κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσής της.

Παρά το γεγονός ότι υπολογίζεται πως τουλάχιστον 25 εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να πάσχουν από διαβήτη τύπου 5, η πάθηση εξακολουθεί να είναι ελάχιστα αναγνωρισμένη και να μην έχει μελετηθεί επαρκώς. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, η λανθασμένη ή ελλιπής διάγνωση πιθανότατα έχει επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό την κλινική φροντίδα και τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο.

Ο Δρ Allan Vaag, καθηγητής ενδοκρινολογίας στο Πανεπιστήμιο Lund της Σουηδίας και συν-συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε επίσης στην εφημερίδα Telegraph: «Δεν γνωρίζουμε στην πραγματικότητα πόσοι ασθενείς υπάρχουν, καθώς οι περισσότεροι ζουν σε περιοχές που είναι υποεξυπηρετούμενες και ελάχιστα μελετημένες, σε περιοχές που πλήττονται από φυσικές καταστροφές, πολέμους και λιμούς. Αυτοί οι άνθρωποι ανήκουν συχνά στους φτωχότερους πληθυσμούς του πλανήτη, γεγονός που καθιστά τις ανάγκες τους ακόμη πιο επείγουσες».

Διαβήτης τύπου 5 – Η προειδοποίηση των ειδικών

Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Lancet Global Health, μια ομάδα 50 ερευνητών από 11 διαφορετικές χώρες τόνισε: «Καλούμε τη διεθνή κοινότητα του διαβήτη να αναγνωρίσει αυτή την ξεχωριστή μορφή της νόσου, η οποία πιθανότατα επηρεάζει την ποιότητα και το προσδόκιμο ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Ενθαρρύνουμε οργανισμούς όπως η Διεθνής Ομοσπονδία για τον Διαβήτη και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) να δώσουν προτεραιότητα σε περαιτέρω έρευνα γύρω από το φαινότυπο, τη φυσιοπαθολογία και τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 5».

Μέχρι στιγμής έχουν γίνει αναφορές σε 4 είδη διαβήτη:

• Τύπος 1: Δε συνδέεται με τον τρόπο ζωής αλλά εμφανίζεται στα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες. Πρόκειται για ένα αυτοάνοσο νόσημα όπου το πάγκρεας δεν μπορεί να παράγει ινσουλίνη, με αποτέλεσμα τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα να αυξάνονται επικίνδυνα.
• Τύπος 2: Εμφανίζεται όταν το σώμα δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή η ινσουλίνη δεν λειτουργεί αποτελεσματικά. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, σημαντικό ρόλο παίζει στην εμφάνισή του ο τρόπος ζωής και ιδίως η διατροφή υψηλή σε απλούς υδατάνθρακες, ζάχαρη, υπερεπεξεργασμένες τροφές και επεξεργασμένο κρέας και χαμηλή σε φυτικές ίνες. Η μορφή αυτή είναι και η πιο συχνή μορφή διαβήτη, αντιπροσωπεύοντας το 95% των περιστατικών παγκοσμίως.
• Τύπος 3: Εμφανίζεται όταν το πάγκρεας έχει υποστεί βλάβες λόγω ασθενειών όπως η παγκρεατίτιδα, η κυστική ίνωση ή ακόμη και μετά από χειρουργική αφαίρεση μέρους του παγκρέατος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το πάγκρεας δεν μπορεί να παράγει αρκετή ινσουλίνη αλλά ούτε και τα ένζυμα που χρειάζονται για τη σωστή πέψη.
• Τύπος 4: Πρόκειται για έναν διαβήτη που εμφανίζεται σε ενήλικες, συχνά φυσιολογικού βάρους και χωρίς άλλους δείκτες συμβατούς με το διαβήτη (όπως ιστορικό αντίστασης στην ινσουλίνη). Σε αυτήν την περίπτωση, το σώμα παράγει μεν ινσουλίνη, αλλά τα κύτταρα δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν αποτελεσματικά, με τρόπο που δεν εξηγείται από τους μηχανισμούς του διαβήτη τύπου 2. Σύμφωνα με τη Daily Mail, ο διαβήτης τύπου 4 περιλαμβάνει και τις περιπτώσεις διαβήτη κυήσεως.

Από τους παραπάνω τύπους μόνο ο διαβήτης τύπου 1, ο διαβήτης τύπου 2 και ο διαβήτης κυήσεως έχουν αναγνωριστεί επίσημα ως ορολογίες από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Ωστόσο, όπως λένε οι ερευνητές στο The Lancet «αναγνωρίζοντας ότι άλλες μορφές έχουν ήδη περιγραφεί στη δημοσιευμένη βιβλιογραφία ως διαβήτης τύπου 3 και διαβήτης τύπου 4, προτάθηκε ο όρος διαβήτης τύπου 5 ως η ονοματολογία για αυτή τη μορφή διαβήτη».

Οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 5 μπορούν να παράγουν ινσουλίνη και δεν εμφανίζουν αντίσταση σε αυτήν, όμως το πάγκρεάς τους είναι υποαναπτυγμένο και αδυνατεί να εκκρίνει την ποσότητα που χρειάζεται ο οργανισμός τους. Αυτό σημαίνει ότι η θεραπεία με τα ίδια πρωτόκολλα που εφαρμόζονται στους τύπους 1 και 2 δεν είναι μόνο αναποτελεσματική αλλά ενδέχεται να αποδειχθεί και επιβλαβής.

Οι ειδικοί προτείνουν ότι για την καλύτερη διαχείριση του διαβήτη τύπου 5 οι ασθενείς θα πρέπει να καταναλώνουν σημαντικά μεγαλύτερες ποσότητες πρωτεϊνών και σύνθετων υδατανθράκων, όπως φακές, όσπρια και δημητριακά. Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν εδώ και χρόνια ότι οι δίαιτες πλούσιες σε φυτικές ίνες και πρωτεΐνες συμβάλλουν στο να επιβραδύνεται η πέψη των υδατανθράκων και να καθυστερεί η απορρόφησή τους στο αίμα, βοηθώντας έτσι να αποφευχθούν οι απότομες αυξήσεις του σακχάρου μετά το γεύμα.