Σας έχει τύχει να γνωρίσετε κάποιον, να μιλήσετε για λίγα λεπτά και, λίγο μετά, να μη θυμάστε με τίποτα το όνομά του; Αν νιώθετε αμηχανία γι’ αυτό, ήρθε η ώρα να χαλαρώσετε. Η ψυχολογία δείχνει πως η αδυναμία να συγκρατούμε ονόματα δεν είναι σημάδι απροσεξίας ή κακής μνήμης, αλλά αντανάκλαση του τρόπου που λειτουργεί ο νους μας. Ο τρόπος που επεξεργάζεστε τις πληροφορίες, το επίπεδο της κοινωνικής σας άνεσης και η ψυχοσύνθεσή σας παίζουν καθοριστικό ρόλο στο αν μια νέα γνωριμία θα μείνει στη μνήμη ή θα «εξαφανιστεί» μέσα σε λίγα λεπτά.

Πολλοί άνθρωποι που έχουν την τάση να ξεχνούν ονόματα τους αρέσει το multitasking. Ο εγκέφαλός τους προσπαθεί να διαχειριστεί ταυτόχρονα πολλές πληροφορίες, από την εμφάνιση του συνομιλητή, το τι θα πουν στη συνέχεια, ακόμη και το περιβάλλον γύρω τους. Σύμφωνα με έρευνα του Stanford, όσοι έχουν αυξημένη τάση για multitasking δυσκολεύονται να φιλτράρουν τις ασήμαντες πληροφορίες, κάτι που μειώνει την ικανότητα συγκράτησης λεπτομερειών όπως τα ονόματα. Δεν πρόκειται για έλλειψη ενδιαφέροντος, αλλά για υπερφόρτωση προσοχής.

Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η εσωστρέφεια υπό κοινωνική πίεση. Όταν νιώθετε άγχος στις γνωριμίες η προσοχή σας στρέφεται στον τρόπο που μιλάτε, στη στάση του σώματος ή στον καρδιακό ρυθμό σας. Έτσι, το όνομα του άλλου ατόμου «περνά» απαρατήρητο. Έρευνα της Oxford Academic δείχνει ότι η κοινωνική ανησυχία καταναλώνει μεγάλο μέρος της μνήμης, αφήνοντας λιγότερους γνωστικούς πόρους για την κωδικοποίηση νέων πληροφοριών.

Μερικοί άνθρωποι απλώς δεν δημιουργούν αυτόματα νοητικές συνδέσεις. Τα ονόματα είναι αυθαίρετες λέξεις χωρίς συγκεκριμένο νόημα, γι’ αυτό ο εγκέφαλος χρειάζεται ένα «άγκιστρο» για να τα θυμηθεί. Αν δεν τα συνδέσετε με κάποιο χαρακτηριστικό, όπως ένα επάγγελμα, είναι πιο πιθανό να χαθούν από τη βραχυπρόθεσμη μνήμη.

Εξίσου συχνό είναι το φαινόμενο των ανθρώπων που είναι απόλυτα παρόντες στις συζητήσεις. Εστιάζετε τόσο έντονα στην αλληλεπίδραση, στα συναισθήματα και στη δυναμική του διαλόγου, ώστε παραμελείτε τις λεπτομέρειες. Πρόκειται για άτομα με υψηλή ενσυναίσθηση, τα οποία εστιάζουν πολύ στη στιγμή.

Αν παρατηρείτε ότι θυμάστε καλύτερα ονόματα σε πιο ήρεμα περιβάλλοντα, αλλά όχι σε κοινωνικές εκδηλώσεις, τότε ο εγκέφαλός σας αντιδρά στο άγχος. Οι κοινωνικές περιστάσεις με πίεση ή ένταση κάνουν τον εγκέφαλο να δώσει προτεραιότητα στην προσαρμογή και όχι στη μνήμη. Δεν είναι τυχαίο ότι τα ονόματα σάς ξεφεύγουν πιο συχνά στα events ή σε επαγγελματικές συναντήσεις, όπου προσπαθείτε ταυτόχρονα να κάνετε καλή εντύπωση.

Υπάρχουν επίσης άνθρωποι που έχουν έμφυτη τάση να βλέπουν το γενικότερο πλαίσιο και όχι τις λεπτομέρειες. Αν ανήκετε σε αυτούς, πιθανότατα θυμάστε πώς ήταν η ατμόσφαιρα μιας συνάντησης, αλλά όχι τα ονόματα των συμμετεχόντων. Το μυαλό σας αναζητά νοήματα και σχέσεις, όχι τυχαίους συνδυασμούς γραμμάτων. Είναι η ίδια γνωστική ιδιαιτερότητα που βοηθά να εντοπίζετε μοτίβα και να κατανοείτε βαθύτερες δυναμικές.

Τέλος, η αδυναμία ανάκλησης ονομάτων μπορεί να συνδέεται με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη και προσανατολισμό στη βιωματική εμπειρία. Εστιάζετε περισσότερο στο πώς σας έκανε να νιώσετε ένας άνθρωπος, παρά στο πώς λέγεται. Το όνομα χάνεται, αλλά η εντύπωση παραμένει. Αυτό το χαρακτηριστικό δείχνει ότι λειτουργείτε περισσότερο με τη διαίσθηση.