Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, ο καρκίνος του μαστού αποτελεί την κύρια αιτία θνησιμότητας σε όλο τον γυναικείο πληθυσμό παγκοσμίως, με περίπου 1 στις 9 γυναίκες να ασθενούν κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Τα κυριότερα συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνουν:
- Μία σκληρή μάζα που αναπτύσσεται στο μαστό ή στη μασχάλη
- Μεταβολή στο μέγεθος ή στο σχήμα του μαστού
- Αλλαγές στο δέρμα, όπως εμφάνιση κοιλοτήτων, πτυχών ή ερυθρότητας
- Αλλαγές στη θηλή (όπως ασυνήθιστες εκκρίσεις ή εμφάνιση εξανθήματος)
Αν και ο καρκίνος του μαστού δεν κάνει διακρίσεις, ορισμένες γυναίκες βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με άλλες. Ειδικότερα, οι παράγοντες αυξημένου κινδύνου είναι οι παρακάτω:
- Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού
- Μέση ηλικία
- Ιστορικό καλοηθών νοσημάτων του μαστού
- Μακροχρόνια έκθεση σε ορμόνες
- Κακή διατροφή (πλούσια σε λιπαρά, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ)
- Πρώτη εγκυμοσύνη σε μεγάλη ηλικία
Καρκίνος μαστού: Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές
Η έγκαιρη διάγνωση του οποιουδήποτε καρκίνου είναι ζωτικής σημασίας. Συγκεκριμένα για τον καρκίνο του μαστού, εάν διαγνωστεί στο πρώτο στάδιο, το προσδόκιμο επιβίωσης σε βάθος πενταετίας ξεπερνά το 99%, σύμφωνα με το American Cancer Society.
Για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού, οι γυναίκες θα πρέπει να κάνουν τις απαραίτητες εξετάσεις αλλά και αυτοεξέταση τακτικά. Πιο συγκεκριμένα, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο Μαστού, Άλμα Ζωής, συμβουλεύει τα εξής:
αυτοεξέταση, κάθε μήνα για γυναίκες ηλικίας > 20 ετών
- ψηλάφηση, κάθε 2-3 χρόνια για γυναίκες ηλικίας 20 έως 30 ετών και κάθε χρόνο για γυναίκες ηλικίας > 30 ετών
- μαστογραφία, κάθε χρόνο για γυναίκες ηλικίας > 40 ετών (κατ’ επιλογή για όσες είναι κάτω των 44 ετών, όπως αναφέρει το νοσοκομείο Υγεία)
- υπερηχογράφημα, (ποτέ μόνο του) συμπληρωματικά: σε πυκνούς μαστούς και σε άλλες ενδείξεις στη μαστογραφία
- μαγνητική μαστογραφία, σε ειδικές περιπτώσεις υψηλού κινδύνου και σε γυναίκες με εξαιρετικά πυκνούς μαστούς
Τι ισχύει για τις μαστογραφίες
Με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι οποίες αφορούν γυναίκες, χωρίς συμπτώματα και όχι κατηγορίας υψηλού κινδύνου, προτείνεται ο μαστογραφικός έλεγχος ως εξής:
- σε ηλικίες 40-44 ετών δεν προτείνεται η προληπτική Μαστογραφία (αλλά όπως αναφέραμε παραπάνω, οι γυναίκες μπορούν να κάνουν προληπτική μαστογραφία κατ’ επιλογή)
- σε ηλικίες 45-49 ετών προτείνεται προληπτική μαστογραφία κάθε 2 ή 3 χρόνια
- σε ηλικίες 50-69 ετών προτείνεται προληπτική μαστογραφία κάθε 2 χρόνια
- σε ηλικίες 70-74 ετών προτείνεται προληπτική μαστογραφία κάθε 3 χρόνια
- για ηλικίες >75 ετών δεν υπάρχει καμία οδηγία
Πιο συγκεκριμένα για τις γυναίκες μεταξύ 40 και 44 ετών, το Αμερικανικό Κολλέγιο Ακτινολογίας (ACR) προτείνει τον ετήσιο προληπτικό μαστογραφικό έλεγχο των γυναικών από την ηλικία των 40 ετών, δεδομένου ότι με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται σαφής και βιβλιογραφικά τεκμηριωμένη ελάττωση της θνησιμότητας από τη νόσο.
Όσον αφορά τις γυναίκες υψηλού κινδύνου (με πιθανότητα εμφάνισης της νόσου πάνω από 25%), συστήνεται ετήσια μαστογραφία σε συνδυασμό με μαγνητική τομογραφία, με έναρξη γύρω στην ηλικία των 30 ετών.
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν:
- Φορείς γνωστών μεταλλάξεων στα γονίδια BRCA1 και BRCA2
- Γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία στο μεσοθωράκιο σε ηλικία 10 έως 30 ετών
- Γυναίκες με συγγενή πρώτου βαθμού (γονέα, αδελφή ή παιδί) με μετάλλαξη BRCA1 ή BRCA2, ακόμη κι αν οι ίδιες δεν έχουν κάνει γενετικό έλεγχο
- Γυναίκες με γνωστά κληρονομικά σύνδρομα, όπως το Li-Fraumeni και άλλα
- Για τις γυναίκες μέτριου κινδύνου (κάτω από 15%), στην ομάδα αυτή ανήκουν:
- Γυναίκες με ατομικό ιστορικό καρκίνου μαστού, DCIS, LCIS, ADH ή ALH
- Γυναίκες με πυκνούς μαστούς
Καρκίνος μαστού: Πώς θα κάνετε αυτοεξέταση
Οι κατευθυντήριες οδηγίες του American College of Obstetricians and Gynecologists προτείνουν την «εξοικείωση με το στήθος», πράγμα που σημαίνει να γνωρίζετε πώς είναι φυσιολογικά οι μαστοί σας και να μιλήσετε με γιατρό αν παρατηρήσετε αλλαγές.
Η American Cancer Society αναφέρει επίσης ότι οι περισσότεροι όζοι εντοπίζονται από τις ίδιες τις γυναίκες κατά τη διάρκεια της καθημερινής φροντίδας, όπως όταν πλένονται ή ντύνονται.
Σύμφωνα με μελέτη του 2022, η οποία ανέλυσε και προηγούμενα δεδομένα, το 25% έως 67% των καρκίνων του μαστού εντοπίστηκαν αρχικά από τις ίδιες τις γυναίκες και όχι από τους γιατρούς τους.
Για να κάνετε έναν πλήρη αυτοέλεγχο, θα χρειαστείτε έναν καθρέφτη τοίχου:
- Οπτικός έλεγχος με τα χέρια στη μέση: Σταθείτε μπροστά σε έναν καθρέφτη τοίχου, κρατήστε τους ώμους ίσιους και τοποθετήστε τα χέρια σας στη μέση. Εξετάστε τους μαστούς σας στον καθρέφτη.
- Οπτικός έλεγχος με τα χέρια σηκωμένα: Σηκώστε τα χέρια σας πάνω από το κεφάλι και εξετάστε τους μαστούς σας στον καθρέφτη.
- Ψηλάφηση για όζους σε ύπτια θέση: Με τις άκρες των δαχτύλων σας ενωμένες και επίπεδες, πιέστε πάνω στον μαστό. Κάντε κυκλικές κινήσεις με διάμετρο περίπου 2,5 εκ.
- Έλεγχος ολόκληρης της περιοχής: Μπορεί να βοηθήσει να ακολουθήσετε ένα μοτίβο (είτε πάνω–κάτω είτε κυκλικό με τη φορά του ρολογιού) ώστε να καλύψετε ολόκληρη την περιοχή από τη μασχάλη μέχρι το στέρνο και από την κλείδα μέχρι το άνω μέρος της κοιλιάς.
- Επανάληψη στον άλλο μαστό: Μπορεί να σας διευκολύνει να χρησιμοποιήσετε το αντίθετο χέρι (δεξί χέρι για τον αριστερό μαστό και αντίστροφα).
- Ψηλάφηση για όζους σε όρθια ή καθιστή θέση: Επαναλάβετε τα παραπάνω βήματα ενώ στέκεστε ή κάθεστε.
Θα χρειαστεί να διαφοροποιήσετε την πίεση που ασκείτε κατά την ψηλάφηση:
- ελαφριά πίεση για το δέρμα και τον ιστό ακριβώς από κάτω
- μέτρια πίεση για τον ιστό στο μέσο του μαστού
- έντονη πίεση για τον βαθύτερο ιστό στο πίσω μέρος του μαστού
Τι να προσέξετε στον αυτοέλεγχο μαστών
Κατά την οπτική εξέταση, θα πρέπει να παρατηρείτε:
- αλλαγές στο μέγεθος, το σχήμα ή το χρώμα του μαστού
- παραμόρφωση, πόνο ή οίδημα
- λακκάκια (σαν φλούδα πορτοκαλιού), ζάρωμα ή εξόγκωμα του δέρματος
- θηλή που έχει αλλάξει θέση ή έχει στραφεί προς τα μέσα (ανεστραμμένη θηλή)
- αποχρωματισμό ή εξάνθημα
Κατά την ψηλάφηση για όζους, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε γιατρό αν εντοπίσετε μια σκληρή μάζα που:
- είναι ανώδυνη
- έχει ακανόνιστα όρια
- δεν μετακινείται όταν την πιέζετε
- εμφανίζεται στο άνω εξωτερικό τμήμα του μαστού
- αυξάνεται σε μέγεθος με τον χρόνο
Αν παρατηρήσετε κάτι, καλό είναι να προγραμματίσετε άμεσα ένα ραντεβού με παθολόγο ή γυναικολόγο, ωστόσο, να έχετε υπόψη ότι οι όζοι στον μαστό μπορεί να είναι καλοήθεις.
{https://www.youtube.com/watch?v=XfAMYvmQSAw}
