Τα τελευταία χρόνια, τα περιστατικά ορισμένων μορφών καρκίνου, όπως του μαστού, του παχέος εντέρου, του πνεύμονα και του δέρματος, έχουν αυξηθεί σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Η αύξηση αυτή αποδίδεται σε παράγοντες όπως η γήρανση του πληθυσμού, ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η ατμοσφαιρική ρύπανση και η καθυστέρηση στη διενέργεια προληπτικών ελέγχων κατά την περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού.
Παρ’ όλα αυτά, οι προοπτικές για την αντιμετώπιση του καρκίνου είναι πλέον πολύ πιο αισιόδοξες. Οι θεραπείες έχουν εξελιχθεί σημαντικά, με στοχευμένα φάρμακα, ανοσοθεραπείες και εξατομικευμένες προσεγγίσεις που βελτιώνουν ουσιαστικά την πρόγνωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Ο καθοριστικός παράγοντας όμως εξακολουθεί να είναι η έγκαιρη διάγνωση. Όταν ο καρκίνος εντοπιστεί σε πρώιμο στάδιο, η θεραπεία είναι πολύ πιο αποτελεσματική, και σε πολλές περιπτώσεις επιτυγχάνεται πλήρης ίαση. Οι προληπτικές εξετάσεις έχουν ακριβώς αυτόν τον στόχο: να εντοπίζουν τη νόσο προτού εκδηλωθούν συμπτώματα ή πριν προλάβει να εξαπλωθεί.
Καθώς οργανώνετε τις προληπτικές σας εξετάσεις για τη φετινή χρονιά, είναι σημαντικό να συζητήσετε με τον γιατρό σας ποιοι έλεγχοι για καρκίνο είναι απαραίτητοι για εσάς, με βάση την ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό και τους προσωπικούς παράγοντες κινδύνου. Η πρόληψη δεν είναι απλώς επιλογή ευθύνης, αλλά είναι η πιο ουσιαστική επένδυση για την υγεία σας. Δείτε τις εξετάσεις που θα πρέπει να γνωρίζετε, σύμφωνα με το Web MD.
Καρκίνος του μαστού
Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να εντοπιστεί από τις εξετάσεις πολύ πριν γίνει ψηλαφητός ή εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος.
Μαστογραφία
Η μαστογραφία είναι ο βασικός τρόπος ελέγχου για καρκίνο του μαστού. Πρόκειται για εξέταση με ακτίνες Χ, που δημιουργεί εικόνες του εσωτερικού των μαστών.
Κάποιες φορές η μαστογραφία εντοπίζει κάποια ανωμαλία που χρειάζεται βιοψία για να διαπιστωθεί αν πρόκειται για καρκίνο. Η πιθανότητα να είναι κάτι κακοήθες εξαρτάται από την ηλικία και τους ατομικούς παράγοντες κινδύνου. Για αυτό οι οδηγίες διαφέρουν ανά ηλικιακή ομάδα.
Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία προτείνει στις γυναίκες 45-54 ετών να κάνουν εξέταση κάθε χρόνο, με δυνατότητα έναρξης από τα 40 αν το επιθυμούν. Από τα 55 και άνω, η εξέταση μπορεί να γίνεται κάθε 1-2 χρόνια.
Αν έχετε αυξημένο κίνδυνο λόγω οικογενειακού ιστορικού ή άλλων παραγόντων, συζητήστε με τον γιατρό σας. Μπορεί να χρειαστεί να ξεκινήσετε νωρίτερα, να κάνετε εξετάσεις συχνότερα ή να προσθέσετε και άλλους ελέγχους, όπως μαγνητική τομογραφία (MRI).
Καρκίνος των πνευμόνων
Είναι ο πιο θανατηφόρος τύπος καρκίνου στις γυναίκες, με το κάπνισμα να αποτελεί τον κύριο παράγοντα κινδύνου. Αν καπνίζετε, αξίζει να συζητήσετε με τον γιατρό σας ένα πλάνο διακοπής. Υπάρχουν φάρμακα αποτελεσματικά και ασφαλή που βοηθούν στη διακοπή του καπνίσματος, τα οποία λαμβάνονται για 3 έως 6 μήνες, καθώς και θεραπείες υποκατάστασης νικοτίνης.
Ο έλεγχος για καρκίνο των πνευμόνων γίνεται με αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης (LDCT), που χρησιμοποιεί ακτίνες Χ για να απεικονίσει τους πνεύμονες.
Η εξέταση είναι απλή: ξαπλώνετε ανάσκελα, σηκώνετε τα χέρια πάνω από το κεφάλι και το τραπέζι κινείται μέσα στον τομογράφο. Κρατάτε την αναπνοή σας για 5 έως 10 δευτερόλεπτα όσο διαρκεί η λήψη.
Ο ετήσιος έλεγχος με LDCT συνιστάται εάν:
- είστε ηλικίας 50 έως 80 ετών
- έχετε ιστορικό καπνίσματος «20 pack-years» (π.χ.: 1 πακέτο τσιγάρα την ημέρα για 20 χρόνια ή 2 πακέτα την ημέρα για 10 χρόνια)
- καπνίζετε τώρα ή έχετε διακόψει το κάπνισμα τα τελευταία 15 χρόνια
Ο γιατρός σας θα σας ενημερώσει πότε είναι ασφαλές να σταματήσετε τους ετήσιους ελέγχους.
Καρκίνος του παχέος εντέρου
Είναι ο τρίτος πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες. Συνήθως ξεκινά με μικρές αναπτύξεις, τους πολύποδες, στο παχύ έντερο. Οι εξετάσεις ανίχνευσης έχουν στόχο να τους εντοπίσουν πριν εξελιχθούν σε καρκίνο ή στα αρχικά του στάδια.
Κολονοσκόπηση
Ο γιατρός εξετάζει ολόκληρο το παχύ έντερο και το ορθό με έναν λεπτό, εύκαμπτο σωλήνα που διαθέτει κάμερα στο άκρο του. Πριν από την εξέταση χρειάζεται προετοιμασία: την προηγούμενη ημέρα επιτρέπεται μόνο η κατανάλωση υγρών και θα πάρετε καθαρτικό για να καθαριστεί το έντερο.
Η εξέταση διαρκεί περίπου 30 λεπτά και δεν προκαλεί πόνο. Θα σας χορηγηθεί αναισθησία ή φάρμακο που προκαλεί υπνηλία ή ελαφρύ ύπνο. Ο γιατρός αφαιρεί συνήθως τους πολύποδες και, αν χρειαστεί, παίρνει μικρά δείγματα ιστού για έλεγχο στο εργαστήριο.
Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας
Ξεκινά από τα κύτταρα του τραχήλου, δηλαδή το κατώτερο τμήμα της μήτρας. Με τις κατάλληλες εξετάσεις, ο γιατρός μπορεί να εντοπίσει αλλοιώσεις πριν εξελιχθούν σε καρκίνο.
- Τεστ Παπανικολάου (Pap test): Ο γιατρός εισάγει ένα εργαλείο που λέγεται κολποδιαστολέας, για να έχει καθαρή ορατότητα στον τράχηλο και χρησιμοποιεί ειδική βούρτσα ή ξέστρο για να πάρει δείγμα κυττάρων.
- Τεστ HPV: Μπορεί να γίνει ταυτόχρονα με το Pap test, χρησιμοποιώντας το ίδιο δείγμα κυττάρων. Το εργαστήριο ελέγχει αν υπάρχει λοίμωξη με τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), που ευθύνεται για τα περισσότερα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου.
Από την ηλικία των 21 ετών, οι γυναίκες πρέπει να κάνουν Pap test κάθε 3 χρόνια. Από τα 30 και μετά, ο γιατρός θα σας προτείνει την καταλληλότερη συχνότητα, ανάλογα με την ηλικία, το ιστορικό εξετάσεων και τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Καρκίνος του δέρματος
Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία θεωρεί ότι οι τακτικοί έλεγχοι από γιατρό βοηθούν στην έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του δέρματος. Αν έχετε ιστορικό της νόσου ή συγγενείς που έχουν νοσήσει, ρωτήστε τον γιατρό σας πόσο συχνά χρειάζεται να ελέγχεστε.
Ο γιατρός εξετάζει τυχόν ελιές ή άλλες δερματικές αλλοιώσεις που μπορεί να είναι ύποπτες. Καλό είναι επίσης να ελέγχετε το δέρμα σας μία φορά τον μήνα, παρατηρώντας τυχόν αλλαγές στην εμφάνιση των σπίλων ή άλλων σημαδιών.
